Zapłodnienie to proces połączenia się gamety męskiej, czyli plemnika, z gametą żeńską, czyli z komórką jajową. Proces zapłodnienia jest złożony i aby mogło do niego dojść, muszą być spełnione określone warunki.
Zapłodnienie – jak dochodzi do zapłodnienia?
Zapłodnienie polega na tym, że do komórki jajowej wnika plemnik. Jądro gamety męskiej (plemnika) łączy się z jądrem komórki jajowej, tworząc tzw. zygotę. Zygota jest strukturą będącą początkiem rozwoju zarodka. Jej materiał genetyczny zawiera wszystkie informacje o poczętym dziecku. Niezbędnym więc elementem, aby mogło dojść do zapłodnienia, jest stosunek seksualny. Najwięcej plemników jest oczywiście w nasieniu mężczyzny, jednak zdarza się, że do zapłodnienia dochodzi również w wyniku przedostania się plemników w płynie preejakulacyjnym.
Należy pamiętać, że mimo wszystko zapłodnienie nie jest łatwym procesem. Jak wiadomo, wiele par latami bezskutecznie stara się o potomka. Pierwszym czynnikiem warunkującym zapłodnienie jest odpowiednia ilość plemników w nasieniu. Choć do zapłodnienia potrzeba tylko jednego, mężczyźni z niewielką ilością plemników (poniżej 20 mln w 1 ml) mają mniejsze szanse na zostanie ojcem. Kolejnym ważnym czynnikiem jest prawidłowa funkcja układu rozrodczego kobiety. Bez komórki jajowej również nie powstanie zygota, wobec tego warunkiem zapłodnienia jest owulacja, czyli proces uwolnienia z jajnika komórki jajowej. Nawet jeśli oba te warunki zostaną spełnione, istnieje tylko odsetek szans na odpowiednie połączenie się gamet. Dopiero po tygodniu od zapłodnienia, czyli w momencie zagnieżdżenia się zapłodnionej komórki jajowej w macicy, wzrastają szanse na rozwój nowego życia.
Jakie są pierwsze objawy ciąży? Dowiesz się tego z filmu:
Zobacz także: Badanie nasienia
Zapłodnienie komórki jajowej
Gotowa do zapłodnienia komórka jajowa uwalniana jest z jajnika do jajowodu w procesie owulacji z pęcherzyka dominującego. Podczas podróży przez jajowód komórka jajowa ulega oddziałom, tak aby w rezultacie mieć połowę materiału genetycznego. Druga część będzie pochodzić z plemnika. Męskie komórki płciowe do jajowodu mogą przedostać się tylko w procesie zaplemnienia, czyli inseminacji. Każdy plemnik, dostając się do pochwy, ma już odpowiednio zredukowaną ilość materiału genetycznego. Dalej z pochwy wędruje szyjką i jamą macicy do jajowodów. Prawidłowa ilość plemników w nasieniu to kilkaset milionów. Jednak nie wszystkie są na tyle sprawne i wytrzymałe, by dotrzeć do komórki jajowej. Udaje się to około kilkuset plemnikom, czyli niewielkiemu odsetkowi początkowej wartości. Ruch plemników uwarunkowany jest przez witki, a także przez delikatne skurcze mięśniówki macicy, nieodczuwalne w żaden sposób przez kobietę.
Proces zapłodnienia
W procesie zapłodnienia dochodzi do połączenia się materiału genetycznego plemnika i komórki jajowej. Jeśli będzie to plemnik z chromosomem X, powstanie dziewczynka. Jeśli Y – chłopczyk. Dalej następuje szereg procesów podziałowych poprzez stadium moruli, jak i blastocysty. Po 8–12 dniach dochodzi do zagnieżdżenia się zarodka w jamie macicy.
Układ rozrodczy kobiety - jak jest zbudowany i jak funkcjonuje? Dowiesz się tego z filmu:
Ile trwa zapłodnienie?
Nie da się określić dokładnego czasu zapłodnienia, choć podczas badania ultrasonograficznego (USG) można wskazać, kiedy doszło do owulacji. Nie da się jednak określić dokładnego czasu zapłodnienia po owulacji, ponieważ różny jest czas wędrówki plemników od procesu inseminacji. Dlatego ciężko określić, ile godzin lub dni po stosunku doszło do zapłodnienia.
Kiedy i gdzie dochodzi do zapłodnienia?
Do zapłodnienia dochodzi dokładnie w momencie połączenia gamet i powstania zygoty. Najczęściej ten proces ma miejsce w bańce jajowodu. Strzępki jajowodu wyłapują komórkę jajową i transportują ją do dalszych części jajowodu. Warunkiem zapłodnienia jest owulacja.
Owulacja a zapłodnienie
Owulacja jest z jednym z elementów cyklu miesiączkowego kobiety, choć mogą się zdarzyć również cykle bezowulacyjne. W trakcie owulacji pęka pęcherzyk Graffa i dochodzi to uwodnienia komórki jajowej. Owulacja ma miejsce 13–15 dni przed wystąpieniem kolejnego krwawienia miesiączkowego. Błędne jest stwierdzenie, że owulacja następuje równo w połowie cyklu, ponieważ każda kobieta ma indywidualny cykl miesiączkowy. Niektóre kobiety podczas owulacji mogą odczuwać delikatny ból podbrzusza lub ból w okolicy jajnika odpowiedzialnego w danym cyklu za owulację.
Jak jest zbudowany układ rozrodczy mężczyzny? Dowiesz się tego z filmu:
Zapłodnienie pozaustrojowe
Zapłodnienie pozaustrojowe (zapłodnienie in vitro) jest metodą zapłodnienia polegającą na połączeniu komórki jajowej i plemnika w warunkach laboratoryjnych, czyli poza organizmem kobiety. Metoda zapłodnienia pozaustrojowego składa się z 4 etapów:
- stymulacji hormonalnej w celu pobudzenia dojrzewania pęcherzyka Graafa;
- pobrania dojrzałych komórek jajowych;
- zapłodnienie komórki jajowej pozaustrojowo;
- wprowadzenia zapłodnionych komórek jajowych do macicy.
