Nietolerancja glukozy to stan przedcukrzycowy. Nie jest to więc cukrzyca, jednak stan, w którym konieczne jest wdrożenie właściwego trybu życia, czyli odpowiedniej diety i aktywności fizycznej. Dzięki szybkim działaniom profilaktycznym możliwe jest powstrzymanie rozwoju cukrzycy typu 2. Nietolerancja glukozy charakteryzuje się osłabioną zdolnością do metabolizowania glukozy. Inaczej określana jest jako nieprawidłowa glikemia na czczo, czyli objawia się nieprawidłowym wynikiem glukozy na czczo, jednak nieosiągającym jeszcze wartości skłaniających do rozpoznania cukrzycy, ani niepowodującym zmian narządowych i powikłań typowych dla cukrzycy.
Nietolerancja glukozy – objawy
Nietolerancja glukozy nie zawsze daje objawy kliniczne. Czasami pojawiają się nadmierna senność, osłabienie, częste oddawanie moczu, wzmożone pragnienie, zaciemnienie skóry na łokciach, kolanach, w pachach, na karku, co określane jest jako rogowacenie ciemne. Wyraźne objawy, jak np. zaburzenia widzenia czy upośledzenie funkcji nerek, towarzyszą już zmianom cukrzycowym. Dlatego też pierwsze objawy związane z nietolerancją glukozy są lekceważone. Niestety wiele zmian naczyniowych niedających wyraźnych objawów może już pojawić się we wczesnych fazach nietolerancji glukozy. Konieczne jest więc regularne wykonywanie badań poziomu glukozy we krwi na czczo. Badania powinny być wykonywane raz do roku, szczególnie u osób z grupy ryzyka, czyli z nadwagą i otyłością, nieprawidłowo się odżywiających (dieta obfitująca w tłuszcze zwierzęce i cukry proste), nieuprawiających żadnej aktywności fizycznej, z zaburzeniami poziomu lipidów we krwi, a także predysponowanych rodzinnie do rozwoju cukrzycy. Najczęściej pierwszym symptomem wskazującym na nietolerancję glukozy jest nieprawidłowy poziom glukozy na czczo.
Jak rozpoznać nietolerancję glukozy?
Rozpoznanie stanu przedcukrzycowego nie różni się niczym od diagnostyki cukrzycy. Badania przesiewowe w kierunku nietolerancji glukozy wykonuje się co 3 lata u każdego powyżej 45. roku życia. Jednak jak wspomniano wcześniej, u osób z grup ryzyka rozwoju cukrzycy warto wykonywać badania co roku. Pierwszym badaniem wykonywanym celem rozpoznania glukozy jest sprawdzenie poziomu glukozy na czczo, czyli po 8 godzinach od ostatniego posiłku. Dalsze postępowanie uzależnione jest od wyniku:
- poziom glukozy na czczo wynosi <100 mg/dl – wynik prawidłowy, kontrolne badanie za rok lub za 3 lata, w zależności od czynników ryzyka,
- poziom glukozy na czczo wynosi >125 mg/dl – wynik nieprawidłowy, należy ponownie wykonać badanie, by potwierdzić poziom glukozy we krwi. Jeśli w drugim badaniu poziom glukozy również wynosi >125 mg/dl, obliguje to do rozpoznania cukrzycy. Jeśli w drugim badaniu wynik wynosi 100–125 mg/dl, konieczne jest wykonanie doustnego testu tolerancji glukozy,
- poziom glukozy na czczo wynosi 100–125 mg/dl – nieprawidłowa glikemia na czczo, należy wykonać doustny test tolerancji glukozy.
Doustny test tolerancji glukozy polega na pobraniu próbki krwi żylnej na czczo. Następnie badany wypija 75 g glukozy rozpuszczonej w 250 ml wody. Po dwóch godzinach ponownie pobiera się krew, a wyniki interpretuje następująco:
- poziom glukozy po 2 godzinach >200 mg/dl – cukrzyca,
- poziom glukozy po 2 godzinach 140–199 mg/dl – nietolerancja glukozy,
- poziom glukozy po 2 godzinach <140 mg/dl – nieprawidłowy poziom glukozy na czczo.
Stąd rozpoznanie nietolerancji glukozy następuje wtedy, gdy po uzyskaniu nieprawidłowego wyniku poziomu glukozy na czczo, wykona się doustny test tolerancji glukozy, który potwierdzi jej nietolerancję. Doustny test tolerancji glukozy wykonuje się również w ciąży, ponieważ nietolerancja glukozy w ciąży czy cukrzyca ciążowa to stany niebezpieczne dla kobiety w ciąży i płodu.
Zobaczcie, co charakteryzuje cukrzycę ciążową:
Dlaczego konieczne jest wczesne uchwycenie nietolerancji glukozy?
Nietolerancja glukozy świadczy o dysfunkcji komórek beta w trzustce, które odpowiedzialne są za wydzielanie insuliny. Jest to stan bezpośrednio poprzedzający cukrzycę, która jest bardzo niebezpieczną chorobą. Mimo iż nietolerancja glukozy nie daje objawów, to jednak zaburzenia metabolizmu węglowodanów wywierają negatywny wpływ na naczynia krwionośne. Nietolerancja glukozy powoduje o 70% wzrost ryzyka na wystąpienie tego typu chorób serca. Aktywne leczenie niefarmakologiczne, czyli wysiłek fizyczny, odpowiednia dieta mogą zapobiec rozwojowi cukrzycy i jej powikłaniom, które są nieodwracalne.
Leczenie nietolerancji glukozy
Aby zredukować ryzyko cukrzycy i powikłań sercowo-naczyniowych stanu przedcukrzycowego, konieczne jest wdrożenie odpowiednich działań od razu po rozpoznaniu nietolerancji glukozy. Najważniejsza jest modyfikacja stylu życia, stosowanie diety o obniżonej kaloryczności i redukcja masy ciała. Ważne jest podjęcie jakiejkolwiek aktywności fizycznej, która pozytywnie wpływa na uwrażliwienie tkanek na działanie insuliny. Tym samym bardzo dobrze wpływa na obniżenie poziomu glukozy we krwi. Niestety bardzo dużo osób nie jest w stanie wprowadzić ani odpowiedniej diety, ani aktywności fizycznej. W związku z tym czasami lekarz jest zmuszony wdrożyć leczenie za pomocą metforminy.
