Nerwica wegetatywna (inaczej – somatyczna) rozwija się pod wpływem lęku, stresu – napięć, z których doświadczająca somatycznych dolegliwości osoba może nawet nie zdawać sobie sprawy. Ponieważ chory poszukuje pomocy u specjalistów w dziedzinie schorzeń, na których obecność wskazują wegetatywne objawy nerwicy, niezwykle trudno jest postawić właściwą diagnozę choroby. Właściwym sposobem jej leczenia jest psychoterapia.
Objawy nerwicy wegetatywnej
Nerwica wegetatywna daje objawy w postaci zaburzeń funkcji organizmu, które w warunkach fizjologicznych kontrolowane są przez układ wegetatywny. Lista dolegliwości, jakie mogą rozwinąć się na tle psychicznym, jest bardzo długa. Pacjenci cierpiący na nerwicę somatyczną zgłaszają problemy dotyczące niemal wszystkich części ciała i organów wewnętrznych. Najczęściej są to:
- bóle lub zawroty głowy,
- kołatanie serca,
- kłucie w klatce piersiowej,
- uczucie ściskania w gardle, problem z przełykaniem,
- suchość w ustach,
- ataki duszności,
- nudności, wymioty, biegunki,
- częstomocz, parcie na pęcherz,
- bóle kręgosłupa,
- drżenie rąk,
- drętwienie kończyn,
- bóle mięśni,
- zwiększona potliwość,
- zaburzenia snu,
- zaburzenia apetytu,
- problemy z pamięcią, koncentracją uwagi.
Powyżej wymienione objawy w nerwicy wegetatywnej mogą być doświadczane przez chorego w różny sposób. Dolegliwości rozwijają się stopniowo lub pojawiają się nagle. Mogą mieć małe lub duże natężenie. Występują w określonych sytuacjach (często – stresowych) lub trwają niemal nieustannie. Ustępują samoistnie albo jedynie pod wpływem leków przeciwbólowych. Bywa, że ból dotyczy jednej części ciała, ale może też mieć charakter rozlany czy wędrujący. Objawy silnej nerwicy wegetatywnej rzadko mają charakter izolowany – u chorego przeważnie występują różne, niepowiązane ze sobą dolegliwości.
Wspólną cechą somatycznych objawów nerwicy jest głębokie przeświadczenie chorego, że mają one źródło organiczne. Nie utożsamia ich ze współwystępującymi zaburzeniami nastroju (niepokojem, lękiem, rozdrażnieniem), zwłaszcza że często nawet nie uświadamia sobie (czy też – nie dopuszcza do świadomości) stresu, który przeżywa. W związku z powyższym osoba doświadczająca nerwicy wegetatywnej poszukuje pomocy u lekarza.
Diagnoza nerwicy wegetatywnej
Objawy nerwicy wegetatywnej nastręczają dużych trudności diagnostycznych. Początkowo utożsamiane są z określoną chorobą somatyczną, dlatego pacjent zostaje poddany szeregowi badań, które mogą wykazać lub wykluczyć podejrzewane zaburzenia. Może to być morfologia krwi, badanie ultrasonograficzne (USG) czy elektrokardiografia (EKG). Choć dolegliwości, których doświadcza chory, są jak najbardziej prawdziwe, badania nie wykazują żadnych nieprawidłowości. Dlatego diagnostyka przedłuża się, a pacjent zwykle zaczyna obawiać się, że cierpi na rzadką, poważną chorobę. Ten lęk nasila objawy nerwicy wegetatywnej, powodując tzw. efekt błędnego koła. Kolejne dolegliwości wymagają dalszej diagnozy, która nie przynosi żadnych odpowiedzi. Chory nie reaguje też w oczekiwany sposób na farmakoterapię, która zwykle jest skuteczna w przypadku zgłaszanych przez niego problemów zdrowotnych. Jeśli pacjent nie zostanie w porę skierowany do poradni zdrowia psychicznego, zwykle zmienia lekarza w przekonaniu o jego braku kompetencji, co dodatkowo utrudnia diagnostykę. Dlatego nerwica wegetatywna w dużym odsetku przypadków pozostaje nierozpoznana.
Skąd się bierze nerwica i jak można ją leczyć? Dowiesz się tego z filmu:
Przyczyny nerwicy wegetatywnej
U podłoża objawów somatycznych nerwicy wegetatywnej znajdują się emocjonalne problemy pacjenta – przewlekły stres, urazy psychiczne, wewnętrzne konflikty, cechy osobowości. Zazwyczaj są to dla chorego przeżycia na tyle ciężkie, że nie jest zdolny się z nimi zmierzyć. Spycha je do sfery nieświadomości, a jedynym symptomem ich obecności stają się dolegliwości somatyczne. Chorzy wypierają myśl, że ich problemy w gruncie rzeczy tkwią w psychice, ponieważ łatwiej im zająć się ciałem. Dlatego niechętnie stosują się do sugestii skorzystania z pomocy psychologa lub psychiatry. Tymczasem psychoterapia jest w ich przypadku jedyną skuteczną formą leczenia.
Terapia nerwicy wegetatywnej
Leczenie nerwicy wegetatywnej może wiązać się z koniecznością przepracowania problemów, które ją wywołują. Przede wszystkim jednak polega na nauce radzenia sobie ze stresem, redukowania objawów lęku. Psychoterapię niekiedy wspomaga się farmakoterapią, której schemat określa psychiatra. Dobrane przez niego leki mają działanie antydepresyjne czy przeciwlękowe. W leczeniu nerwicy somatycznej duże znaczenie ma także psychoedukacja, której celem jest wyjaśnienie pacjentowi mechanizmów rządzących chorobą.
Nasilenie objawów nerwicy wegetatywnej można zmniejszać domowymi sposobami. Pomocne jest uregulowanie cyklu okołodobowego, stosowanie dobrze zbilansowanej diety wzbogacanej o napary ziołowe (z dziurawca, melisy czy chmielu), uprawianie sportu. Osoba cierpiąca na nerwicę wegetatywną powinna także starać się eliminować czynniki stresogenne i regularnie przeznaczać czas na relaks.
Bibliografia:
1. A. Kępiński, Psychopatologia nerwic, Kraków 2017.
2. K. Nitsch, M. Jabłoński, J. Samochowiec, J. Kurpisz, Zaburzenia pod postacią somatyczną: problematyczne zjawisko – problematyczna diagnoza, [w:] „Psychiatria” 2015, t. 12, nr 2, s. 77–84.
