Martwica objawia się początkowo obrzękiem i bólem, a później osłabionym czuciem. W rozpoznaniu martwicy dużą rolę odgrywa badanie przedmiotowe, czyli fizykalne. W przypadku zainfekowania rany bakteriami podejmowane jest leczenia antybiotykami lub chemioterapeutykami. W ograniczeniu rozwoju martwicy konieczne jest dokładne oczyszczenie rany.
Co to jest martwica skóry?
Martwica skóry (z łac. necrosis) to miejscowe obumarcie wywołane przez uniemożliwiony dopływ krwi do tkanek, a zatem brak ich dotlenienia i odżywienia. Może być też spowodowane udziałem bakterii. Schorzenie to może zaatakować każdą część ciała, jednak najczęściej pojawia się w okolicy kończyn dolnych.
Jak wygląda martwica skóry?
Skóra przybiera brunatnoczarne zabarwienie. Okolica, w której powstała nekroza, jest obrzęknięta i ocieplona. U chorego stwierdza się często gorączkę. Następuje mumifikacja, czyli strupieszenie, wysychanie martwej tkanki. Pojawiają się krwotoczne pęcherze naskórkowe. Nieleczona sucha martwica może przejść w martwicę wilgotną, a wówczas na zgorzelinowych tkankach występują owrzodzenia, z których sączy się brunatna wydzielina o nieprzyjemnym zapachu. Martwica skóry objawia się w początkowym stadium występowaniem dolegliwości bólowych, zaś w zaawansowanej martwicy stwierdza się całkowitą utratę czucia w obrębie obumarłej skóry. Choroba charakteryzuje się szybkim postępem.
Kiedy pojawić się może martwica skóry?
Martwica skóry powstaje u chorego jako konsekwencja uszkodzenia tkanek lub zakażenia ran. Jedną z częstszych przyczyn jej wystąpienia jest bodziec termiczny. Martwica skóry rozwija się po oparzeniu. W przypadku oparzenia trzeciego stopnia martwica dotyczy skóry właściwej z nerwami i naczyniami skórnymi oraz podskórnej tkanki tłuszczowej. Skóra staje się twarda i sucha, o kolorze białoszarym do brunatnego. Oparzenia czwartego stopnia charakteryzują się martwica sięgającą głębiej położonych tkanek. Martwica skóry pojawia się też po urazie wywołanym przez niskie temperatury. W odmrożeniu trzeciego stopnia martwica dotyczy powierzchownej warstwy skóry, zaś w stopniu czwartym odmrożenia występuje już martwica głęboka.
Martwica bywa konsekwencją niepielęgnowania w należyty sposób odleżyn u osób obłożnie chorych i zmiażdżenia skóry. Do martwicy skóry dojść może także na skutek nieprawidłowej reakcji organizmu po zażyciu warfaryny. Do czynników etiologicznych tego stanu należą: niedobór białka C, nadwrażliwość i bezpośrednie toksyczne działanie warfaryny. Zmiany pojawiają się 3–6 dni od rozpoczęciu leczenia warfaryną.
Martwica skóry może mieć pooperacyjny charakter, kiedy dochodzi do zakażenia rany. Wówczas do grupy wzmożonego ryzyka wystąpienia martwicy zalicza się: chorych na miażdżycę i inne choroby naczyń krwionośnych, osoby w podeszłym wieku, palące papierosy, niedożywione, nadużywające alkoholu, zażywające narkotyki, o obniżonej odporności organizmu i wysokim poziomie cholesterolu we krwi, z niewydolnością nerek, przewlekłą obturacyjną chorobą płuc, chorą wątrobą, w czasie kortykoterapii. W sposób szczególny na powstanie martwicy skóry narażone są osoby chore na cukrzycę, u których dojść może do rozwoju stopy cukrzycowej. Wówczas szybkie niepodjęcie leczenia może zakończyć się nawet amputacją stopy. Diabetycy powinni wystrzegać się sytuacji zagrażających uszkodzeniu stóp i w bardzo dokładny sposób dbać o ich higienę.
Martwica skóry – leczenie
Martwica skóry to choroba wymagająca podjęcia natychmiastowego leczenia, ponieważ może przyczynić się do powstania zakażenia uogólnionego, a w jego konsekwencji doprowadzić do wstrząsu, niewydolności wielonarządowej i nawet do śmierci. Leczenie martwicy skóry skupia się na bardzo dokładnym zaopatrzeniu rany – wycięcie brzegów rany, oczyszczenie, usunięcie ciał obcych. Zaawansowane postacie wymagają przeszczepów skóry. W przypadku stwierdzenia obecności bakterii konieczne jest wdrożenie antybiotykoterapii. Dodatkowo stosowane są leki przeciwbólowe i poprawiające przepływ krwi w naczyniach krwionośnych.
Jak działa i z czego jest zbudowana skóra? Dowiesz się tego z filmu:
Popularną metodą leczenia niezaawansowanej martwicy są ultradźwięki. Oszczędzają zdrowe tkanki, a likwidują w ranie florę bakteryjną i grzybiczą. Inny sposób stanowią specjalne opatrunki hydrożelowe. Zmieniając środowisko rany na wilgotne, przyczyniają się do rozpuszczania nekrozy. Dodatkowo stymulują komórki do produkcji enzymów oczyszczających ranę. Pobudzają mechanizmy autolizy (trawienia obumarłych komórek) w ranie, a także proces ziarninowania.
Dość popularnym ostatnimi czasy rozwiązaniem jest larwoterapia, która znalazła zastosowanie zwłaszcza podczas oczyszczania martwicy chorych ze stopą cukrzycową. W leczeniu wykorzystuje się larwy muchy plujki, które hoduje się w laboratoriach z zachowaniem zasad sterylności. Larwy nie dość, że oczyszczają ranę z martwiczych tkanek, to również redukują zapach i zmniejszają ilość sączącej się z rany wydzieliny.
Chorzy z martwicą skóry muszą dbać o ogólną dobrą kondycję organizmu. Dlatego też powinni spożywać dużą ilość płynów i realizować dietę wysokokaloryczną, bogatą w białko, co sprawi, że uszkodzone tkanki będą mogły się szybciej odbudować. Dodatkowo muszą zażywać preparaty witaminowe i mikroelementy podnoszące odporność. Ważne jest także nieobciążanie chorej kończyny i unikanie ewentualnego zakażenia.
Bibliografia:
1. Jabłońska S., Majewski S., Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Warszawa, PZWL, 2005.
2. Kleczyńska W., Matyja-Bednarczyk A., Dyduch G., Musiał J., Rozległa martwica skóry u pacjentki z zespołem antyfosfolipidowym i niedokrwistością hemolityczną, „Alergia Astma Immunologia”, 2011, 16(1), s. 44-48.
3. Stasiak M., Lasek J., Witkowski Z. i wsp., Zakażenia skóry i tkanek miękkich — złożony i aktualny problem diagnostyczny i terapeutyczny lekarza każdej specjalności medycznej, „Forum Medycyny Rodzinnej”, 2012, 6(4), s. 191–200.
