Słodkie, aromatyczne maliny znane i cenione były już w czasach starożytnych. Stanowiły ważny składnik diety, a także wykorzystywane były do celów leczniczych. Obecnie na świecie znane są liczne odmiany malin (około 200), których owoce mają kolory od jasnożółtego po niemal czarny, nieco różnią się od siebie wielkością i smakiem. Najpopularniejsza jest malina właściwa, o czerwono-różowych owocach, rosnąca zarówno w uprawach, jak i dziko. Polska jest jednym z największych na świecie producentów tych owoców.
Maliny – wartości odżywcze
W owocach malin kryje się bardzo mnóstwo substancji niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Mają one stosunkowo niską wartość energetyczną, ponieważ w 100 g znajduje się zaledwie 1,2 g białek, 0,7 g tłuszczów i 11,9 g węglowodanów (z czego aż 6,5 g to błonnik) – taka porcja malin to 52 kalorie. O właściwościach zdrowotnych owoców stanowią przede wszystkim zawarte w nich witaminy, minerały i fitozwiązki.
Maliny to doskonałe źródło witaminy C. Ważąca 100 gramów porcja zaspokaja dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka na kwas askorbinowy w 35–40%. W malinach znajduje się także witamina K (100 g dostarcza około 10% referencyjnej wartości spożycia – RWS), witamina E (100 g to około 7% RWS), sporo witamin z grupy B, głównie kwasu foliowego (100 g to około 10% RWS) i nieco prowitaminy A. Spośród minerałów najwięcej jest w malinach miedzi, potasu, magnezu i żelaza.
W owocach malin występują liczne kwasy organiczne (m.in. cytrynowy, jabłkowy, ferulowy, salicylowy), antocyjany, karotenoidy, olejki eteryczne. Co ciekawe, cennym surowcem o właściwościach leczniczych są także liście malin, zasobne zwłaszcza we flawonoidy i garbniki, a także kwasy organiczne i sole mineralne (żelaza, wapnia, miedzi, magnezu) oraz witaminę C.
Właściwości lecznicze malin
Maliny bogate są w flawonoidy, związki o właściwościach przeciwzapalnych i antyoksydacyjnych. To dzięki nim wzmacniają ogólną odporność organizmu i służą profilaktyce wielu chorób, w tym nowotworowych i sercowo-naczyniowych. Spośród licznych właściwości związków bioaktywnych zawartych w malinach najczęściej wymienia się:
- działanie napotne i przeciwgorączkowe,
- ograniczanie ryzyka infekcji, głównie górnych dróg oddechowych,
- obniżanie poziomu glukozy we krwi,
- poprawianie perystaltyki jelit i usprawnianie trawienia,
- działanie rozkurczowe (m.in. łagodzące bóle menstruacyjne),
- zdolność do hamowania kancerogenezy, np. w przełyku i wątrobie,
- przeciwdziałanie niedokrwistości,
- korzystny wpływ na stan skóry (wyciąg z malin jest powszechnie wykorzystywany w przemyśle kosmetycznym).
Przeciwwskazania do spożywania malin
Istnieje niewiele przeciwwskazań do spożywania malin. Ostrożność zachować powinny osoby skłonne do alergii pokarmowych i kobiety w ciąży – maliny, w związku z obecnością w składzie salicylanów, mogą wywoływać silne reakcje alergiczne. Niemowlętom można podawać te owoce od 7 miesiąca życia. Ponieważ zawierają one 4,5% cukrów prostych, ich ilość muszą ograniczać diabetycy oraz osoby na redukcyjnej diecie odchudzającej. W powyższych przypadkach wskazane jest jednak spożywanie umiarkowanej ilości malin ze względu na wysoką zawartość obniżającego indeks glikemiczny posiłków błonnika.
Czytaj też: Malinowa kuchnia Piotra Kucharskiego
Jak rozpoznać prawdziwy sok malinowy? dowiesz się tego z filmu:
Uprawa malin
Świeże owoce dostępne są w sprzedaży niemal przez całe lato, odmiany malin jesiennych spotkać można jeszcze w październiku. Poza sezonem powszechnie dostępne są mrożonki i przetwory. Ponieważ sadzenie i pielęgnacja malin są stosunkowo łatwe, warto pokusić się o własną uprawę w przydomowym ogródku, a nawet w doniczkach na balkonie. Owoce wymagają słonecznego stanowiska oraz żyznej, próchniczej gleby o lekko kwaśnym odczynie (pH 6–6,5). Najlepiej zasadzić je na przełomie października i listopada (rosnące w doniczkach w domu – przez cały sezon) – sadzonki malin łatwo wówczas kupić w sklepach ogrodniczych. Korzystnie jest użyć do tego celu materiału ze szkółek, ponieważ starsze krzewy często opanowane są przez typowe szkodniki malin. Rośliny są samopylne, więc nie trzeba troszczyć się od odpowiednią kombinację ich odmian. Krzewy malin wymagają podpór. Nie należy sadzić ich zbyt gęsto. Owoce wyrastają na dwuletnich pędach, które po zbiorach należy przycinać (tak, by w kolejnym sezonie owocowały nowe pędy).
Maliny – zastosowanie
Świeże maliny można spożywać samodzielnie, ale są także wyśmienitym dodatkiem do wielu dań – deserów, lodów, koktajli, wypieków, sałatek, a nawet serów i mięs. Aby cieszyć się wspaniałym smakiem owoców przez cały rok, można je zamrozić. W takiej postaci stracą nieco walorów smakowych i aromatycznych, ale zachowają swoje cenne właściwości lecznicze. Owoce można także przetwarzać na dżemy, konfitury, sosy, nalewki. Tradycyjnym wyrobem jest sok z malin, którego właściwości napotne i przeciwzapalne wykorzystywane są np. w leczeniu infekcji górnych dróg oddechowych.
