Leczenie jodem radioaktywnym bardzo często stanowi cenną alternatywę dla leczenia chirurgicznego. Może też działania te wspomagać.
Kiedy sięga się po leczenie jodem radioaktywnym?
Leczenie jodem radioaktywnym dotyczy przede wszystkim chorób tarczycy, a więc organu, który jest najsilniej wyczulony na działanie jodu, a jego prawidłowa praca zależy od odpowiedniego poziomu jodu w organizmie. Radiojod nie jest jednak stosowany w przypadku wszystkich chorób tarczycy. Nie sięga się po niego przede wszystkim przy chorobie Hashimoto czy innych postaciach niedoczynności tarczycy.
Jod radioaktywny 131 stosuje się przede wszystkim w chorobach tarczycy, ale tylko tych, które prowadzą do nadprodukcji hormonów tarczycy, a więc do jej nadczynności. Wśród najczęstszych przyczyn nadczynności wymienia się:
- chorobę Gravesa-Basedowa,
- wole guzkowe tarczycy,
- gruczolaka tarczycy.
Po leczenie radiojodem sięga się również w przypadku chorób związanych z pojawieniem się wola uciskowego na tchawicę.
Terapia jodem radioaktywnym a leczenie chirurgiczne
W wielu przypadkach radioaktywny jod jest uważany za alternatywę dla leczenia chirurgicznego. Radiojod, który gromadzi się w guzkach i miąższu tarczycy, stopniowo doprowadza do eliminacji zbyt dużej liczby hormonów produkowanych przez ten organ. Decyzja o leczeniu operacyjnym lub zastosowaniu terapii jodem radioaktywnym podejmowana jest w momencie, gdy tradycyjne leczenie farmakologiczne nie pozwala opanować problemu lub w ogóle nie przynosi efektów. Często zdarza się, że to pacjent (oczywiście wspólnie z lekarzem) podejmuje decyzję o tym, czy woli przyjąć kapsułkę z jodem, czy też poddać się operacji w pełnej narkozie. Leczenie jodem radioaktywnym po usunięciu tarczycy stosuje się również jako formę dodatkowego leczenia, szczególnie w przypadku wykrycia na tarczycy zmian nowotworowych.
Trzeba natomiast zdawać sobie sprawę, że zarówno po usunięciu tarczycy, jak i terapii radiojodem, hormonów produkowanych przez tarczycę może być w organizmie za mało. Wystąpi więc niedoczynność tarczycy, tę jednak można regulować przez codzienne przyjmowanie tabletek z hormonami. W wielu przypadkach osiągnięcie efektu niedoczynności tarczycy uważa się za pożądane.
Jak wygląda radioterapia tarczycy?
Leczenie radioaktywnym jodem wymaga odpowiedniego przygotowania. Najpierw wykonywane są wszelkie badania potwierdzające zasadność takiego leczenia. Chodzi przede wszystkim o:
- oznaczenie stężenia hormonów tarczycy,
- oznaczenie przeciwciał we krwi,
- pomiar zdolności wychwytu jodu radioaktywnego przez tarczycę,
- badanie scyntygraficzne tarczycy,
- USG tarczycy,
- w przypadku podejrzenia choroby nowotworowej wykonuje się również biopsję cienkoigłową tarczycy.
Na tydzień przed rozpoczęciem leczenia (a czasem nawet na miesiąc przed) należy odstawić leki przeciwtarczycowe i preparaty z jodem. Inne leki można przyjmować normalnie. Na 2–3 godziny przed przyjęciem tabletki jodu radioaktywnego zjada się lekki posiłek.
Warto wiedzieć, że jod, który przyjeżdża do szpitala, jest indywidualnie przygotowany dla każdego pacjenta na podstawie decyzji lekarza o dawce. Przed podaniem jodu u kobiet w wieku rozrodczym w dniu planowanego podania wykonuje się test ciążowy. Sama tabletka wyglądem przypomina typowe antybiotyki. Po jej podaniu radioaktywny jod jest wychwytywany przez tarczycę i tam magazynowany, część zaś zostaje wydalana w ciągu pierwszych kilku dni z moczem, kałem i potem. Z tego względu zdarza się, że pacjenci przebywają w tym czasie w izolatkach. Jeśli nie, sugeruje się, aby przez 3–4 dni od przyjęcia leku ograniczyli kontakt z innymi domownikami, szczególnie dziećmi. Wzmożona powinna być także higiena osobista (wymiana odzieży, dokładne mycie po sobie wanny, brodzika, toalety, częste mycie rąk). Wszystko ze względu na usuwanie przez organizm części nieprzyswojonego jodu.
Leczenie jodem radioaktywnym – skutki uboczne
Kwarantanna po leczeniu jodem radioaktywnym trwa krótko, ale może się okazać, że po kilku dniach od przyjęcia tabletki pojawią się:
- nadpobudliwość nerwowa,
- szybka lub niemiarowa praca serca,
- poty,
- drżenie rąk.
W takim przypadku należy zgłosić się do endokrynologa lub lekarza medycyny nuklearnej. Podstawowym skutkiem ubocznym, z którym należy się liczyć po radioterapii jodem, jest pojawienie się niedoczynności tarczycy. Leczenie farmakologiczne pozwala jednak utrzymać prawidłowy dla organizmu poziom hormonów. W większości przypadków udaje się przywrócić właściwą pracę tarczycy.
Czy leczenie jodem radioaktywnym jest bezpieczne?
Radioterapia jodem jest bezpieczna. Co ważne, można ją stosować zarówno u dzieci, jak i u kobiet w wieku rozrodczym. Te ostatnie jednak powinny przez 12 miesięcy od przyjęcia jodu stosować antykoncepcję, która zapobiega zajściu w ciążę. Chodzi o to, by dać komórkom rozrodczym wystarczająco dużo czasu na naprawę DNA uszkodzonego w wyniku szkodliwego dla nich promieniowania jodu.
Zobacz film: Jak radioaktywny jod leczy raka tarczycy?
Bibliografia:
1. M. Pisarek, M. Baczyk, M. Gryczyńska, J. Sowiński, Leczenie wola guzowatego olbrzymiego nietoksycznego powtarzanymi dawkami jodu promieniotwórczego 131-I (doniesienie wstępne), „Endokrynologia Polska” 58/2007.
2. M. Bulska, B. T. Karwowski, D. Orszulak-Michalak, Zastosowanie izotopów jodu w medycynie. Terapia chorób tarczycy, „Farmacja współczesna” 7/2014.
