Lakowanie zębów zapobiega rozwojowi próchnicy – chorobie zmineralizowanych tkanek zęba (szkliwa i zębiny), będącej konsekwencją działania kwasów wytwarzanych z cukrów przez bakterie obecne w jamie ustnej. Stanowi ona coraz poważniejszy problem zdrowotny dzieci i młodzieży na całym świecie, także w Polsce. Badania epidemiologiczne prowadzone w ramach Ogólnopolskiego Monitoringu Zdrowia Jamy Ustnej i Jego Uwarunkowań wykazały, że ponad połowa populacji trzylatków jest dotknięta chorobą próchnicową, a wśród siedmiolatków zmaga się z nią ponad 90%. Średnio, dziecko trzyletnie ma 3 zęby mleczne z próchnicą, a siedmioletnie nawet 6. U dzieci dwunastoletnich objawy choroby średnio dotyczą 3 zębów stałych, a u nastolatków w wieku 18 lat – nawet 8 zębów.
Lakowanie zębów u dzieci
Lakowanie zębów, czyli stosowana od początku lat 80. XX wieku technika uszczelniania głębokich, trudnych do oczyszczania bruzd i zagłębień oraz tworzenia gładkiej powierzchni żującej, łatwiejszej do kontroli i skuteczniejszego przeprowadzania zabiegów higienicznych, jest obecnie uznawane za jedną z najskuteczniejszych metod profilaktyki przeciwpróchnicowej.
Lakowanie jest wskazane zwłaszcza u osób o wysokim ryzyku próchnicy, jak najwcześniej po zakończeniu procesu wyrzynania się zęba, gdy tylko powierzchnia okluzyjna stanie się dostępna dla zabiegu. Uszczelnienie pierwszych trzonowców powinno być przeprowadzane u dzieci w wieku 6–8 lat, natomiast drugich trzonowców – w wieku 11–13 lat.
Lakowanie u dzieci i nastolatków przynosi pozytywne efekty, ponieważ w tym okresie życia pojawia się wysoka podatność na próchnicę, szkliwo zębów nie jest jeszcze dojrzałe, natomiast bruzdy mają mniejszą zawartość fluoru niż powierzchnie gładkie. Nieprzypadkowo pierwszy ubytek próchnicowy u dziecka pojawia się zwykle w bruzdach na powierzchni żującej. Dlatego tak ważna jest prawidłowa higiena jamy ustnej, między innymi używanie past do zębów z fluorem czy stosowanie miejscowych zabiegów fluoryzacji. Mimo to powierzchnie żujące wyżynających się trzonowców nie są wystarczająco zabezpieczone, a najlepszym sposobem zapobiegania próchnicy jest prawidłowe zalakowanie bruzd.
Lakowanie zębów mlecznych
Wielu dentystów rekomenduje lakowanie już zębów mlecznych, które z powodu słabej mineralizacji są szczególnie narażone na rozwój próchnicy, niekiedy przebiegającej bardzo szybko i niszczącej całe korony zębowe. Lakowanie zapewnia barierę ochronną przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi, np. cukrem. Zabieg jest całkowicie bezbolesny i nie powoduje dyskomfortu małego pacjenta.
Lakowanie zębów u dorosłych
Lakowanie zaleca się przede wszystkim dzieciom i nastolatkom, ale jest również skuteczne w przypadku osób dorosłych, ponieważ tworząc mechaniczną barierę pomiędzy powierzchnią szkliwa a biofilmem, hamuje rozwój bakterii wywołujących próchnicę.
Lakowanie zębów można podzielić na prewencyjne, czyli profilaktyczne, bez naruszania bruzd oraz poszerzone, z częściowym otwarciem bruzdy za pomocą płomykowego wiertła diamentowego małego rozmiaru, co ułatwia lepszą kontrolę i wypełnienie jej dna uszczelniaczem. W przypadku wykrycia drobnych defektów zębiny wykonuje się wypełnienie ubytku materiałem kompozytowym oraz lakowanie pozostałych bruzd, czyli tzw. lakowanie terapeutyczne.
Czy lakowanie jest szkodliwe?
Nie ma żadnych badań, które wskazywałby na szkodliwość lakowania zębów, której obawia się wiele osób, posiłkując się przede wszystkim plotkami i niesprawdzonymi teoriami. Za to istnieje sporo prac naukowych udowadniających, że duży efekt redukcji próchnicy może być osiągnięty z wykorzystaniem zabiegu lakowania.
Należy jednak pamiętać, że prawidłowo założony uszczelniacz ochrania tylko powierzchnie żujące, dlatego oprócz lakowania bruzd powinny być wykonywane dodatkowo inne zabiegi profilaktyczne. Nie można też zapominać o regularnych wizytach kontrolnych u stomatologa.
Z czasem lak zużywa się, może pękać i kruszeć. Zęby, w których nastąpiła częściowa lub całkowita utrata materiału uszczelniającego, są narażone na pojawienie się próchnicy, jednak w mniejszym stopniu niż te, które nie były poddawane lakowaniu. Może być to związane z zachowaniem śladowych ilości uszczelniacza w głębszych częściach bruzd i z procesem uwalniania się z niego fluoru wpływającego na lepszą mineralizację tkanek i mniejszą podatność zęba na działanie kwasów wytwarzanych w płytce nazębnej.
Bibliografia:
"Dzieciństwo bez próchnicy", Prof. dr hab. n. med. Maria Borysewicz-Lewicka, Dr n. med. Karolina Gerreth, Prof. dr hab. n. med. Magdalena Wochna-Sobańska, Prof. dr hab. n. med. Jadwiga Jośko-Ochojska, Dr n. ekon. Magdalena Szumska, Prof. dr hab. n. hum. Zbigniew Woźniak
"Lakowanie zębów w celu zapobiegania próchnicy". Prof. Dr Brunhilde Irmisch, Centrum ZMK-Heilkunde, Zakład Stomatologii Dziecięcej, Dental Tribune
