Kaszak powstaje wskutek zatkania ujścia mieszka włosowego lub gruczołu łojowego. Wydzielina (masy keratynowe lub wydzielina komórek gruczołowych) gromadzi się sukcesywnie w zamkniętej przestrzeni i nie mając możliwości odpływu, tworzy torbiel skórną.
Kaszaki na powiekach – przyczyny występowania
Skóra powiek zawiera liczne gruczoły łojowe (których wydzielina zapewnia prawidłowe zwilżenie powierzchni rogówki) oraz mieszki włosowe rzęs. Kaszak powieki powstaje, wówczas gdy stan zapalny spowoduje utrudnienie odpływu wytwarzanych w nich substancji. Najbardziej banalną przyczyną zamknięcia ujścia mieszka lub gruczołu jest obrzęk tkanek, będący objawem zapalenia. Powodem mogą być też inne stany chorobowe, takie jak zmiany trądzikowe, nadmierna ekspozycja na słońce, wysuszenie powiek, związane z pracą w klimatyzowanych pomieszczeniach lub w miejscach o małej wilgotności. Inne możliwe przyczyny to zaniedbanie higieny twarzy, duże zapylenie powietrza, a u kobiet również nadużywanie kosmetyków, tłustych kremów lub niezmywanie makijażu. U osób cierpiących na zespół suchego oka kaszak powieki może powstać na skutek nadmiernego wysuszenia spojówek i brzegów powiek, co sprzyja odkładaniu się na skórze złuszczających się komórek nabłonka i blokowaniu gruczołów lub mieszków włosowych.
Jak powstają kaszaki? Zobaczcie na filmie:
Zobacz także: Swędzenie powiek i oka – przyczyny, domowe sposoby leczenia
Klinicznie kaszak różnicuje się z tłuszczakami, ropniami oraz nerwiakowłókniakami (choć te ostatnie występują zwykle w większej ilości). U młodzieży w wieku pokwitania pojawienie się większej ilości kaszaków (w tym również na powiekach) może być jednym z objawów zespołu Gardnera. Jest to uwarunkowana genetycznie (dziedziczna) choroba, w której stwierdza się skłonność do bardzo częstego występowania nowotworów tkanek miękkich (w tym skóry).
Jak wygląda kaszak na powiece?
Kaszak częściej tworzy się na powiece górnej. Wynika to z faktu, że znajduje się w niej większa ilość gruczołów łojowych niż w dolnej. Podstawowym objawem jest tworzenie się powiększającego się guzka, który jest gładki, miękki, przesuwalny wraz ze skórą i (w miarę zwiększania objętości) przyjmuje barwę białawą lub jasnożółtą. W miejscu, gdzie znajduje się zablokowane ujście, może być widoczny ciemny (szarobrunatny lub czarny) punkt. Kaszak zwykle nie sprawia dolegliwości bólowych, ale mogą one pojawić się, jeśli dojdzie do jego zakażenia bakteriami, które przedostają się do wnętrza torbieli bezpośrednio z otoczenia – przez zaczopowane ujście – albo z krwią. Rozwijającej się infekcji często towarzyszy ból albo kłucie (zwłaszcza przy mruganiu), miejscowe zaczerwienienie lub obrzęk, który w obrębie powieki może obejmować dużą przestrzeń i spowodować nawet całkowite przesłonięcie oka. Samoistnie lub w przypadku próby wyciśnięcia guzka dochodzi do wycieku gęstej, żółtawej, galaretowatej wydzieliny, która zwykle ma nieprzyjemny, intensywny zapach.
Jak usunąć kaszak z powieki?
Usunięcie kaszaka z powieki jest niezbędne tylko w niektórych przypadkach. Często (po okresie wzrostu) dochodzi do odblokowania zaczopowanego ujścia gruczołu lub mieszka włosowego albo do pęknięcia skóry. Zawartość torbieli wylewa się na zewnątrz, pozwalając tkankom się zagoić. Jednak niekiedy proces postępuje, sprawiając choremu dolegliwości lub utrudniając mu normalne funkcjonowanie. W tego typu sytuacjach, tak jak przy zapaleniu/infekcji kaszaka i jego okolic, niezbędna jest interwencja chirurgiczna. Polega ona na przekłuciu lub (gdy nastąpiły większe zmiany) nacięciu skóry i usunięciu zawartości. W przypadkach, które mogą sugerować obecność nowotworu, guzek wycina się w całości i przekazuje do badania histopatologicznego. Zabiegi te wykonuje się ambulatoryjnie w znieczuleniu miejscowym.
Zobacz także: Zapalenie mieszka włosowego – problem mało estetyczny, ale całkowicie wyleczalny
Medycyna tradycyjna poleca również próby leczenia zachowawczego – za pomocą wilgotnych okładów z użyciem ziołowych naparów o działaniu antyseptycznym, smarowanie maściami rozgrzewającymi lub nagrzewanie kaszaka. Techniki te mają zapewnić działanie przeciwzapalne, przeciwinfekcyjne i powodować poprawę przepływu krwi w okolicy kaszaka, co może wspomóc proces jego wchłaniania się.
Kaszak powieki – profilaktyka
Zapobieganie powstawaniu kaszaków nie wymaga wykonywania żadnych specjalistycznych zabiegów. Najważniejsze jest:
- prowadzenie zdrowego trybu życia,
- unikanie długotrwałej ekspozycji na słońce,
- dbanie o czystość skóry powiek i twarzy (demakijaż płynami o działaniu tonizującym).
W sytuacji pojawienia się zmiany skórnej na powiece warto skonsultować się z lekarzem, który może wykluczyć jej inną przyczynę i zalecić odpowiednie leczenie, zanim kaszak osiągnie duże rozmiary, utrudniające zabieg i powodujące deformację powiek.
