Kaszaki to popularne i powszechnie spotykane guzkowate zmiany podskórne, tzw. torbiele łojowe lub zastoinowe o charakterze. Należą do zmian łagodnych. Kaszak może pojawić się właściwie w dowolnym miejscu na ciele. Najczęściej spotyka się kaszaki podskórne na głowie, twarzy, powiekach i w okolicach oczu, a także na skórze zewnętrznych narządów płciowych: np. na mosznie u mężczyzn lub na wargach sromowych u kobiet. Przeważnie pojawia się u osób w wieku około 30-40 lat, choć jest równie często spotykany w okresie dojrzewania, kiedy to jest skutkiem zmian hormonalnych. Kaszaki na ogół nie powodują dolegliwości bólowych i nie są niebezpieczne dla zdrowia. Warto jednak odpowiednio wcześnie je usunąć, ponieważ mogą się rozrastać oraz nadkażać, powodując bolesne stany zapalne.
Jak wygląda kaszak?
Drobny guzek potocznie zwany kaszakiem to właściwie torbiel naskórkowa (łojowa lub zastoinowa), która może mieć dość zróżnicowany wygląd i wielkość. Ma postać powoli rosnącego pod skórą guzka lub zgrubienia o charakterze torbielowatym. Wnętrze kaszaka wypełnione jest łojem, martwym, zrogowaciałym naskórkiem lub fragmentami mieszków włosowych. Ponieważ kaszak jest otorbiony (znajduje się w litej otoczce), daje się łatwo przesuwać pod skórą i nie przylega nieruchomo do podłoża. Z reguły kaszak nie przekracza średnicą kilku milimetrów, choć rekordowo może rozrosnąć się także i do kilku centymetrów. Są to jednak przypadki niezwykle rzadkie, gdyż z reguły pozbywamy się kaszaków, zanim osiągną takie rozmiary.
Kaszak ma na ogół kolor skóry, ewentualnie lekko żółte zabarwienie. Często na jego powierzchni pojawia się ciemny punkt - miejsce zaczopowania kanalika (mieszka włosowego lub ujścia gruczołu łojowego). Kaszak może mieć twardą lub miękką strukturę. Należy do zmian raczej bezbolesnych, choć w miarę rozrastania się może powodować ból, a nawet pękać, tworząc wokół siebie powierzchniowe torbiele naskórkowe (prosaki). Wówczas z pękniętego kaszaka wydobywa się żółtawa, łojowata wydzielina o nieprzyjemnym zapachu. Dermatolog pomaga określić rodzaj zmiany podskórnej: prócz kaszaków często spotyka się także tłuszczaki lub włókniaki o podobnym charakterze. Są to zmiany łagodne, które na ogół nie prowadzą do powstawania nowotworów złośliwych - nie powinny być więc powodem do niepokoju. Zawsze jednak warto upewnić się co do ich pochodzenia.
Kaszak: przyczyny powstawania
Nie ma jednej określonej przyczyny powstawania kaszaka. Pojawia się on na skutek uszkodzenia gruczołu łojowego lub pęknięcia mieszka włosowego (mogą je powodować rany, otarcia itp.). Dochodzi wówczas do zaczopowania gruczołu łojowego, wokół którego powstaje torbiel. Do popularnych przyczyn należą m.in.:
- nadmierne opalanie się;
- stosowanie niektórych kosmetyków;
- przyczyny genetyczne (kaszak powstały na etapie życia płodowego);
- przyczyny hormonalne (np. nieprawidłowa praca gruczołów łojowych w okresie dojrzewania).
Kaszak: jak go usunąć?
Pojawienie się zmiany podskórnej zawsze wymaga konsultacji u dermatologa. Kaszaki są na tyle charakterystyczne, że zazwyczaj ich zdiagnozowanie na podstawie opisu i oględzin nie stanowi problemu dla specjalisty. W rzadkich przypadkach, gdy charakter i pochodzenie guzka wzbudza wątpliwości specjalisty, lekarz może zlecić wykonanie dodatkowych badań diagnostycznych, np. biopsji cienkoigłowej, ultrasonografii (USG) lub zdjęcia rentgenowskiego (RTG). Sytuacja taka dotyczy jednak nie więcej niż 5% wszystkich przypadków. Zależnie od rozmiarów guzka, jego umiejscowienia, a także zaistnienia ewentualnego nadkażenia, lekarz może zadecydować o wyborze metody terapii: chirurgicznej bądź nieinwazyjnej. Możliwe metody pozbycia się kaszaka to:
- nacięcie naskórka i drenaż, polegający na usunięciu wydzieliny zalegającej wewnątrz guzka (metodę stosuje się, gdy torbiel łojowa jest niewielka);
- preparaty w kremie zmiękczające małe guzki, a następnie ich chirurgiczne usunięcie;
- wycięcie chirurgiczne z całą zawartością: zwłaszcza gdy zmiana podskórna jest znacznych rozmiarów bądź powstały zmiany na skutek infekcji (stan zapalny, prosaki itp.)
- leczenie farmakologiczne: np. antybiotykoterapia, którą stosuje się dodatkowo przy nadkażeniach;
- laseroterapia: pozwala na precyzyjne usuwanie torbieli o niewielkich rozmiarach;
- kriochirurgia: polega na usuwaniu guzków metodą wymrażania (tylko, jeśli wokół zmiany nie powstało jeszcze nadkażenie).
Wiele osób próbuje samodzielnie usuwać kaszaki, np. poprzez ich naciskanie lub nakłuwanie. Z reguły udaje się pozbyć zmiany, ale należy liczyć się z tym, że domowe sposoby na usuwanie kaszaka mogą pozostawić blizny. Usuwanie zmiany wymaga również dokładnej dezynfekcji przed i po zabiegu. W przeciwnym razie istnieje spore ryzyko zakażenia i związanych z nim powikłań.
