Biopsja cienkoigłowa jest inwazyjnym badaniem diagnostycznym mającym na celu pobranie komórek do badania histopatologicznego. Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa ma często również znaczenie terapeutyczne, ponieważ zaaspirowanie (pobranie) treści płynowej, np. z torbieli, często kończy się jej trwałym zniknięciem.
Wskazania do wykonania biopsji cienkoigłowej
Biopsja cienkoigłowa wykonywana jest przede wszystkim, kiedy podczas badania (zarówno fizykalnego, jak i ultrasonograficznego – USG) lekarz uwidoczni podejrzaną zmianę. Mogą to być podejrzenia zmian nowotworowych, szczególnie jeśli zmiana jest nieregularna, twarda, nieprzesuwalna. Wskazaniem do wykonania biopsji są ponadto powiększone węzły chłonne, torbiele i inne zmiany guzowate.
Alternatywą dla biopsji cienkoigłowej jest biopsja gruboigłowa, która pozwala na pobranie większych pakietów komórek, czyli fragmentów tkanek. Tym samym ocena histopatologiczna jest często łatwiejsza. Biopsja cienkoigłowa przeprowadzana jest z użyciem cieniutkiej igły, średnicy 0,4–0,6 mm. Chory, który dostaje skierowanie na biopsję, często jest zaniepokojony. Lekarz powinien więc dokładnie określić wskazania, według których chce skierować pacjenta na badania. Najczęściej kieruje w wyniku wykrycia jakiejkolwiek podejrzanej zmiany guzowatej. Niekoniecznie jednak musi to być nowotwór, jednak, nawet jeśli jest to zmiana nowotworowa, biopsja pozwala na wczesne rozpoznanie i szybkie wdrożenie leczenia, co wiąże się ze wzrostem przeżywalności i polepszeniem rokowania.
Najczęściej wykonywana jest biopsja cienkoigłowa tarczycy, piersi, węzłów chłonnych, ale również ślinianek i guzków w tkankach miękkich. Badanie jest wykonywane w trybie ambulatoryjnym i jest zupełnie bezpieczne. Jedyne przeciwwskazania bezwzględne do jej wykonania to brak zgody pacjenta i zaburzenia krzepnięcia krwi.
Biopsja cienkoigłowa narządów jamy brzusznej wykonywana jest w warunkach szpitalnych.
Czy biopsja cienkoigłowa boli?
Wykonanie biopsji cienkoigłowej polega na nakłuciu i zaaspirowaniu komórek do igły. Następnie na specjalnym szkiełku materiał jest utrwalany i oglądany pod mikroskopem.
Bezpośrednio przed wykonaniem biopsji konieczne jest wykonanie USG określającego dokładne położenie, a także charakter zmiany. Chodzi przede wszystkim o wykluczenie zmian, których nakłucie byłoby niebezpieczne, np. naczyniaków.
Podczas np. biopsji cienkoigłowej tarczycy nie jest potrzebne znieczulenie. Mimo to zabiegowi towarzyszy nieprzyjemne uczucie związane z przebiciem skóry igłą, co może być odczuwane jako ból.
Ile czeka się na wynik?
Procedury biopsji cienkoigłowej nie są bardzo skomplikowane. Najczęściej po kilku dniach wynik jest gotowy do odebrania, jednak w przypadkach pilnych wynik otrzymuje się nawet po kilku godzinach.
Zobacz też: Biopsja tarczycy – interpretacja wyników, przebieg i skutki uboczne badania
Biopsja cienkoigłowa tarczycy
Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa jest podstawowym badaniem diagnostycznym guzków tarczycy. Wskazania ustalane są przez lekarza według objawów klinicznych i wyników badań. Głównie chodzi o badania obrazowe, które nie zawsze pozwalają na precyzyjne określenie, z jaką zmianą ma się do czynienia. Wskazaniem do biopsji może być także wynik poprzedniego badania biopsyjnego i konieczność ponownej oceny charakteru zmiany.
Biopsja tarczycy polega na nakłuciu jej cieniutką igłą pod kontrolą USG. W przypadku rozsianych zmian czasami konieczne jest pobranie materiału z kilku miejsc. Podobnie w przypadku dużych zmian – pobiera się materiał z kilku miejsc tej samej zmiany. Po pobraniu materiału wysyłany jest on na badanie histopatologiczne. Większość zmian w tarczycy ma charakter łagodny. Wynik taki z dużym prawdopodobieństwem pozwala wykluczyć nowotwory złośliwe. Podczas biopsji cienkoigłowej rozpoznawany jest m.in. rak tarczycy (pod warunkiem pobrania odpowiednich komórek). W wątpliwych przypadkach konieczne bywa operacyjne leczenie, podczas którego lekarz pobiera cały guzek podlegający dalszej ocenie histopatologicznej. Powtórna biopsja tarczycy jest konieczna, jeśli podczas badania nie pobrano odpowiedniej liczby komórek koniecznych do właściwej interpretacji.Wynik często zawiera po prostu kategorie rozpoznania:
-
I – biopsja niediagnostyczna, konieczne powtórne badanie,
-
II – zmiana łagodna (np. wole guzkowe, zapalenie tarczycy czy guzki koloidowe), leczenie zachowawcze,
-
III – zmiana pęcherzykowa nieokreślona, zalecane powtórne badanie po 3–6 miesiącach, chyba że cechy obrazu w USG skłaniają do szybkiej interwencji chirurgicznej,
-
IV – podejrzenie nowotworu pęcherzykowego. Guzki powyżej 2 cm – najczęściej leczenie zachowawcze, powyżej 3 cm – leczenie operacyjne,
-
V – podejrzenie raka tarczycy,
-
VI – rak brodawkowaty, rdzeniasty, anaplastyczny lub inny nowotwór złośliwy.
Biopsja aspiracyjna zmian w innych narządach
Zmiany guzkowe w piersi zawsze są wskazaniem do wykonania biopsji, jednak obecnie ta metoda diagnostyki zmian w piersiach została całkowicie wyparta przez biopsję gruboigłową piersi i praktycznie nie jest już wykonywana.
Powiększone węzły chłonne mogą być wskazaniem do biopsji, ale w przypadku podejrzenia chłoniaka powinno się pobrać do badania cały węzeł chłonny, a nie wykonywać biopsję cienkoigłową węzła chłonnego.
