Na podstawie licznych badań wysunięto wniosek o szerokim oddziaływaniu terapeutycznym na ludzki organizm pochodnych konopi. Szczególne miejsce wśród nich zajmuje kannabidiol, który nie działa psychoaktywnie. Opracowane na jego bazie preparaty pomocne są w łagodzeniu zaburzeń autoimmunologicznych, jak stwardnienie rozsiane czy nieswoiste zapalenie jelit. Badacze uważają CBD za obiecującą substancję w terapii chorób nowotworowych.
Czym jest kannabidiol?
Kannabidiol (wzór sumaryczny C21H30O2) to organiczny związek chemiczny należący do grupy kannabinoidów roślinnych, który wyodrębniono w składzie konopi. W Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej (z ang. International Union of Pure and Applied Chemistry, IUPAC) kannabidiol funkcjonuje jako 2-[(1R,6R)-3-metylo-6-(prop-1-en-2-ylo)cykloheks-2-enylo]-5-pentylobenzeno-1,3-diol. Często spotykanym w literaturze przedmiotu oznaczeniem kannabidiolu jest CBD.
Zobaczcie na filmie, jak wygląda leczenie medyczną marihuaną:
Kannabidiol w klasyfikacji medycznej ATC
W anatomiczno-terapeutyczno-chemicznej klasyfikacji ATC, która porządkuje stosowane w medycynie produkty, kannabidiol oznaczony został jako N03AX24, co oznacza:
- grupa anatomiczna N – ośrodkowy układ nerwowy,
- podgrupa terapeutyczna 03 – leki przeciwdrgawkowe,
- podgrupa farmakologiczna A – leki przeciwdrgawkowe,
- podgrupa chemiczna X – inne,
- substancja chemiczna 24 – kannabidiol.
Kannabidiol – wpływ na organizm
Liczba badań i publikacji naukowych dotyczących terapeutycznej skuteczności kannabidiolu rośnie lawinowo, a badacze wskazują w nich na jego liczne pozytywne właściwości. Kannabidiol w przeciwieństwie do większości związków zawartych w konopiach nie wykazuje działania psychoaktywnego, w konsekwencji czego nie wpływa negatywnie na pamięć, poziom lęku, sedację (uspokojenie), aktywność lokomotoryczną. Wprost przeciwnie – ma właściwości przeciwpsychotyczne. Jest w stanie redukować towarzyszące stanom lękowym objawy somatyczne. Część badaczy wskazuje, że CBD działa antyoksydacyjnie (przeciwutleniająco), neuroprotekcyjnie, antyapoptotycznie (hamuje przebieg apoptozy, tj. procesu zaprogramowanej śmierci komórki), przeciwzapalnie. Jednak najbardziej znane jest działanie przeciwdrgawkowe CBD, którego mechanizm nie został jeszcze w pełni określony.
Kannabidiol jest inhibitorem (substancją spowalniającą lub zatrzymującą reakcję) enzymatycznej hydrolizy, tj. reakcji podwójnej wymiany anandamidu. Tzw. AEA to organiczny związek chemiczny, będący neuroprzekaźnikiem wydzielanym w czasie relaksu i podczas snu. Dodatkowo jest inhibitorem zwrotnego wychwytu adenozyny (pełni funkcję neuroprzekaźnika, jest składnikiem RNA odpowiedzialnym za przekazywanie informacji genetycznej), noradrenaliny (neuroprzekaźnik, który zwiększa pobudzenie i czujność, uwydatnia zapamiętywanie i koncentrację), dopaminy (reguluje wydzielanie hormonów, odpowiada za procesy emocjonalne, koordynację i napięcie mięśni). Trwają badania nad rolą CBD jako agonisty (substancji, która po połączeniu z receptorem wywołuje reakcję w komórce) receptorów serotoninowych 5-HT1A. CBD hamowałby zwrotny wychwyt serotoniny, tzw. hormonu szczęścia.
Kannabidiol w preparatach leczniczych
W 2018 roku w Stanach Zjednoczonych Ameryki Agencja Żywności i Leków (z ang. Food and Drug Administration, FDA) dopuściła do użytku lek na bazie kannabidiolu, który przeznaczony jest dla chorych na ciężkie postacie padaczki, w tym zespół Dravet (z ang. severe myoclonic epilepsy of infancy, SMEI) oraz zespół Lennoxa-Gastauta (z ang. Lennox-Gastaut syndrome). Lek ma formę syropu o truskawkowym smaku, w jego składzie znajduje się olej CBD, a co ważne – nie ma psychoaktywnego THC. Badania potwierdziły jego skuteczność w ograniczeniu liczby oraz częstotliwości napadów padaczkowych. Dodatkowo zmniejsza ilość towarzyszących atakowi drgawek o 40%. Lek przeznaczony jest dla osób po ukończeniu 2 roku życia.
Pod koniec 2012 roku Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych dopuścił do obrotu preparat przeznaczony dla chorych na stwardnienie, w którego składzie znajdują się kannabidiol i THC. Środek skutecznie łagodzi ból neuropatyczny (wywołany pierwotnym uszkodzeniem bądź zaburzeniem układu nerwowego) i zmniejsza spastyczność mięśni. Ma formę aerozolu przyjmowanego na błonę śluzową jamy ustnej. Każda aplikacja zawiera ustaloną dawkę wymienionych substancji, która wynosi 2,5 mg CBD i 2,7 mg THC. Niestety jest bardzo trudno dostępny. Pod koniec 2018 roku możliwy był do nabycia tylko w kilku aptekach w Polsce.
Olej z kannabidiolem
Polskie prawo zezwala na sprzedaż zawierającego cenny kannabidiol oleju, który znany jest jako olej z CBD. Produkt dostępny jest w sprzedaży zwłaszcza w aptekach, w sklepach zielarskich, ekologicznych, w tym online. Przyjmuje się go doustnie, a prawidłowe dawkowanie ułatwia dołączony do butelki kroplomierz. Na rynku dostępne są oleje o różnych stężeniach. Przykładowo za opakowanie 12 ml o zawartości CBD 1500 mg zapłaci się niespełna 400 zł.
Bibliografia:
1. Bogduk N., Merskey H., Classification of chronic pain: descriptions of chronic pain syndromes and definitions of pain terms, Seattle, IASP Press, 1994.
2. Motyka M., Marcinkowski J.T., Używanie pochodnych konopi. Część II. Zastosowanie w medycynie vs. konsekwencje zdrowotne, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, 2014, 95(1), s. 21–27.
3. Wachowiak R., Krawczyński M., Steinborn B., Stan aktualny i perspektywa stosowania kannabinoidów („medyczna marihuana”) w terapii dzieci. Przegląd opinii i stanowisk, „Child Neurology”, 2016, 25(51), s. 55–65.
4. Krause A., Milewski M., Wielgus K. i wsp., Stan aktualny i perspektywy zastosowania kannabinoidów jako aktywnych substancji leczniczych, „Farmacja Współczesna”, 2016, 9, s. 150–155.
