Na początku ciąży wykonuje się pomiar glukozy na czczo, za wyjątkiem posiadania przez ciężarną czynników ryzyka cukrzycy. Test obciążenia glukozą w ciąży umożliwia wczesne wykrycie zaburzeń jej metabolizmu, w tym cukrzycy. Wykonywany zwykle w późniejszym okresie ciąży, służy do określenia czy ciężarna cierpi na tzw. cukrzycę ciążową.
Cukrzyca w ciąży – jakie ryzyko dla płodu niesie za sobą wysoki poziom glukozy w organizmie matki?
Wysoki poziom glukozy w organizmie ciężarnej wpływa nie tylko na zdrowie przyszłej mamy, ale także płodu. Glukoza, która przenika przez łożysko, powoduje, że trzustka dziecka zaczyna nadmiernie wydzielać insulinę, która działa podobnie jak hormon wzrostu. Zwiększa się w ten sposób ryzyko makrosomii – zbyt dużej masy urodzeniowej. Nadmiar glukozy może powodować u płodu niedojrzałość, a także jest przyczyną komplikacji przy samym porodzie, np. urazów okołoporodowych, które mogą być źródłem szeregu negatywnych konsekwencji w późniejszym rozwoju niemowlaka. Dzieci, u których matek zbyt późno zdiagnozowano cukrzycę, są w podwyższonej grupie ryzyka różnych wad wrodzonych, między innymi wad serca. Cukrzyca w ciąży może wpływać również na niską ocenę w skali Apgar.
Jak wygląda badanie glukozy w ciąży? Dowiesz się tego z naszego filmu
Zobacz też: Cukrzyca typu 1 - objawy i leczenie
Test obciążenia glukozą w ciąży a cukrzyca ciążowa
Doustny test obciążenia glukozą ma za zadanie wykrycie tzw. cukrzycy ciążowej lub cukrzycy w ciąży. Wykonuje się go, aby sprawdzić, jak organizm matki poradzi sobie z metabolizmem podanego cukru. Jego poziom oznacza się po godzinie od podania roztworu zawierającego 75 g glukozy.
Cukrzyca ciążowa jest zaburzeniem, które występuje tylko w trakcie ciąży i zwykle ustępuje po porodzie (chociaż wskazane jest wykonanie jeszcze jednego testu już po rozwiązaniu). Jeżeli odstępstwa od normy nie są duże, wówczas wdraża się jedynie dietę cukrzycową, która z reguły polega na spożywaniu niewielkich, ale częstych posiłków i unikaniu spożywania dodatkowych porcji po godzinie 22. Dieta powinna wykluczać produkty zawierające cukry proste, białe pieczywo, słodkie owoce, a zamiast tego opierać się na chudych produktach, najlepiej gotowanych.
Badanie glukozy w ciąży – jak się do niego przygotować?
Test obciążenia glukozą w ciąży wykonuje się na czczo, najlepiej w godzinach porannych, ponieważ zazwyczaj razem z nim wykonywane są inne badania. Preparat glukozowy można nabyć w aptece lub dostać w przychodniach lub laboratoriach wykonujących badanie. Jeżeli preparat kupowany jest samodzielnie w aptece, wówczas należy go wymieszać z około 2/3 szklanki wody.
Dodatkowe wskazania dotyczą racjonalnego odżywiania się przez trzy dni poprzedzające badanie – zaleca się, aby stosowana przed testem dieta zawierała około 150–200 g węglowodanów dziennie, czyli powinno się do niej włączyć produkty typu: pieczywo, ryż, makaron, warzywa strączkowe, owoce, a także płatki śniadaniowe. Wynik badania będzie niemiarodajny, jeżeli wykonująca je osoba stosuje dietę ograniczającą spożycie węglowodanów. Należy być przygotowanym na to, że wypicie preparatu glukozowego może spowodować mdłości, a niekiedy również zawroty głowy.
Aby wynik był wiarygodny, poddająca się testowi osoba powinna być zdrowa.
Badanie polega na oznaczeniu poziomu glukozy w krwi żylnej, która pobierana jest dwa razy – przed wypiciem i po wypiciu preparatu.
Przed wykonaniem testu należy poinformować lekarza o wszelkich przyjmowanych lekach, ponieważ mogą mieć one wpływ na jego wyniki, np. niektóre środki stosowane w leczeniu chorób psychicznych, sterydy, diuretyki czy beta-blokery. Badanie może zafałszować także stres lub zbyt duży wysiłek fizyczny.
Glukoza w ciąży – norma i wyniki badania
Jeżeli wyniki glikemii na czczo, na początku ciąży wskazują:
- <5,1 mmol/l (<92 mg/dl), oznaczają wynik prawidłowy i wskazanie do przeprowadzenia badania OGTT (doustny test tolerancji 75 g glukozy z oznaczeniem glikemii na czczo, w 60 min i w 120 min) między 24 a 28 tygodniem ciąży,
- 5,1 - 6,9 mmol/l (92-125 mg/dl), jest to wskazanie do przeprowadzenie OGTT w możliwie jak najkrótszym czasie,
- >7 mmol/l (126 mg/dl), oznacza konieczność powtórzenia badania w jak najkrótszym czasie.
U kobiet z czynnikami ryzyka hiperglikemii w ciąży wskazane jest, w jak najkrótszym czasie, wykonanie testu doustnej tolerancji 75 g glukozy.
Kryteria normy glikemii w OGTT u kobiet w ciąży: na czczo <5,1 mmol/l (92 mg/dl), w 60 min <10 mmol/l (180 mg/dl), w 120 min <8,5 mmol/l (153 mg/dl).
Kryteria cukrzycy ciążowej w OGTT: glikemia na czczo 5,1-6,9 mmol/l (92-125 g/dl), w 60 min ≥10 mmol/l (>180 mg/dl), w 120 min 8,5-11 mmol/l (153 - 199 mg/dl).
