Jaglicę wywołują chlamydie - drobnoustroje zaliczane do bakterii, żyjące wyłącznie wewnątrz komórek gospodarza. Pojawia się najczęściej u osób niedożywionych, mieszkających w warunkach niepozwalających na utrzymanie odpowiedniego poziomu higieny osobistej. Do zarażenia dochodzi przez kontakt bezpośrednio z chorym lub z zakażonymi przez niego przedmiotami. Zakaźna jest wydzielina z oczu lub nosa i wszystkie rzeczy (odzież, ręczniki, pościel), na których mogła się osadzić. Do zakażenia może też dojść drogą kropelkową, w wyniku kontaktu z kichającą albo kaszlącą osobą chorą na jaglicę. Dlatego schorzenie to tak szybko rozprzestrzenia się w miejscach, gdzie brakuje toalet, dostępu do czystej, bieżącej wody, a poziom higieny osobistej jest niski.
Pierwsze objawy jaglicy
Podstawowym objawem jaglicy są pojawiające się na spojówce wewnętrznej strony powiek zgrubienia - żółtawe grudki, wokół których widać przekrwioną i obrzękniętą otoczkę. Z czasem grudek przybywa, a już istniejące powiększają się i wypełniają galaretowatą treścią. Pękają przy ucisku, a wylewająca się z nich masa jest wysoce zakaźna. Zmianom towarzyszy rozlane przekrwienie i obrzęk spojówek.
Objawy jaglicy w kolejnych fazach choroby
Po początkowym zapaleniu spojówek, w trakcie którego pojawiają się pierwsze, nie w pełni uformowane grudki, dochodzi do ich dojrzewania. Grudki stają się galaretowate, mogą występować na całej powierzchni spojówki, a nawet na mięsku łzowym w przyśrodkowym kąciku oka. W górnej części rogówki powstaje niekiedy biaława, przykrywająca ją błonka z wrastającymi w nią naczyniami, zwana łuszczą jagliczą.
W kolejnej fazie choroby dochodzi do pękania grudek. W ich miejscu na spojówkach powstają blizny, które wraz z rozwojem choroby mogą coraz bardziej zniekształcać powieki. Tarczka (chrząstka znajdująca się w górnej powiece) deformuje się i zakrzywia, co sprawia, że osoby z tym stadium jaglicy mają opadające powieki górne.
Zmiany chorobowe, a głównie zbliznowacenia, prowadzą do tego, że rzęsy rosną w nieprawidłowym kierunku, drażniąc i nieustannie drapiąc rogówkę. Powoduje to jej uszkodzenia, a rozwijające się, trudno leczące owrzodzenia prowadzą do powstania bielma, czyli trwałego, zwyrodnieniowego zmętnienia rogówki. Początkowo pojawiają się zaburzenia widzenia, a w miarę postępu choroby światło przestaje przedostawać się do wnętrza gałki ocznej i osoba chora traci wzrok. Zbliznowacenia w obrębie powiek przyczyniają się również do zaburzenia funkcjonowania gruczołów znajdujących się w powiekach, a co za tym idzie - niedostatecznej produkcji śluzowych i tłuszczowych składników łez. Prowadzi to do wysychania powierzchni rogówki i przyspiesza jej degenerację. Dodatkowym powikłaniem stają się nawracające jęczmienie, które ciężko się goją i w niektórych sytuacjach mogą wymagać interwencji chirurgicznej.
Leczenie jaglicy
Do pozbycia się jaglicy niezbędne jest przede wszystkim leczenie antybiotykami i skrupulatne zachowywanie higieny osobistej (mycie twarzy, rąk, częsta zmiana odzieży, pościeli, ręczników). Osoba chora najczęściej otrzymuje przez kilka tygodni doustne antybiotyki z grupy erytromycyny lub tetracykliny. Dodatkowo stosuje się długotrwałe (co najmniej dwumiesięczne) leczenie za pomocą maści i kropli podawanych do worka spojówkowego. Maści z substancjami bakteriostatycznymi są również aplikowane na powierzchnię powiek.
Jeśli dochodzi do deformacji powiek (a rogówka jest uszkodzona), wykonuje się operacje zmierzające do przynajmniej częściowego odtworzenia ich prawidłowego kształtu. Są to krótkie zabiegi, niewymagające pobytu w szpitalu, najczęściej wykonywane w znieczuleniu miejscowym. Leczenie to ma na celu zlikwidowanie podwinięcia powiek, co zapobiega dalszemu drażnieniu rogówki przez rzęsy. Odzyskujące prawidłowy kształt powieki mogą znowu całkowicie zamykać szparę powiekową, chroniąc oko przed wysychaniem.
O ile doszło już do powstania bielma, a po operacji powiek stan rogówki i widzenie nie poprawiają się, jedynym sposobem przywrócenia wzroku jest przeszczep rogówki.
Jaglica - rokowanie
Odpowiednio wcześnie wdrożona terapia pozwala na wyleczenie jaglicy bez powikłań. W zmianach zaawansowanych leczenie zachowawcze chroni tylko przed progresją zmian, nie likwiduje powstałych już deformacji. Nie zabezpiecza ono również chorego przed powtórnym zakażeniem, szczególnie jeśli nadal przebywa w środowisku pełnym chlamydii. Dlatego najlepszym sposobem zapobiegania rozwojowi choroby i jej nawrotom jest trwała poprawa standardu życia i poziomu higieny osobistej oraz szybka eliminacja pojawiających się ognisk choroby.
