Interwencja kryzysowa to forma szybkiej pomocy psychologicznej w przypadku zagrożenia życia, niemocy podejmowania racjonalnych decyzji, załamania psychicznego. Oparta na podejmowaniu szybkich kroków, ma na celu nawiązanie porozumienia i utrzymanie kontaktu pozwalającego na wyprowadzenie poszkodowanego na prostą. Interwencja kryzysowa zawsze przebiega etapowo i aby zakończyła się sukcesem, żaden z jej elementów nie może być pominięty.
Kogo obejmuje interwencja kryzysowa? Przykłady
Kluczowe dla terapeuty jest zdefiniowanie problemu, zapewnienie bezpieczeństwa psychicznego, udzielenie wsparcia, opracowanie planu działania i mentalna pomoc w jego realizacji. Opracowany przez psychologów schemat interwencji w każdym etapie opiera się na prostych pytaniach i poleceniach kierowanych do poszkodowanego. Dla powodzenia interwencji kluczowe jest również niestawianie obietnic i zapewnień, brak oceny osobowej, nieużywanie bezpośrednich określeń: „Jesteś ofiarą”, „Jesteś ocalony”, „Masz szczęście”, „Musisz być silny”. Przekaz kierowany do poszkodowanego powinien mieć pozytywny wydźwięk, ale musi pozostać neutralny.
W sytuacjach silnego stresu, związanych często z nieoczekiwanymi wydarzeniami, natychmiastowa pomoc psychologiczna bywa niezbędna. Jedną z nich jest śmierć bliskiej osoby, która określana jest kryzysem szczególnym i w wielu przypadkach może zakończyć się depresją. Terapia interwencji kryzysowej obejmuje również osoby po nagłej stracie pracy, borykające się z samotnością (np. po rozwodzie lub stracie dzieci), szykanowane. Jedną z trudniejszych interwencji jest interwencja kryzysowa w alkoholizmie, który dotyka bliskich alkoholika (partnera oraz dzieci). Interwencje kryzysowe w przypadku próby samobójstwa często prowadzone są u osób dotkniętych narastającą fazą kryzysu wynikającego z jednej z wyżej wymienionych przyczyn.
Polecamy: Myśli samobójcze – skąd się biorą i jak sobie z nim radzić?
Jakie mogą być pierwsze objawy depresji? Dowiesz się tego z filmu:
Elementy interwencji kryzysowej
Interwencja kryzysowa zwykle podejmowana jest przez psychologa lub teraputę wyspecjalizowanego w udzielaniu szybkiej i skutecznej pomocy psychologicznej. To osoba, która przygotowana jest na nagłe i niekontrolowane reakcje poszkodowanego. Jest więc swego rodzaju przewodnikiem mentalnym, który pomaga przejść przez najtrudniejszą drogę kryzysu. Wspiera, definiuje i tłumaczy powstałe lęki, a w końcu pomaga też podjąć pierwsze słuszne decyzje. Jej pomoc może również rozszerzać się o wsparcie podczas kontaktów z lekarzem, prawnikiem, urzędnikami. Interwencję kryzysową uznaje się za zakończoną w momencie poprawy kondycji psychicznej poszkodowanego i osiągnięcia przez niego zdolności do samodzielnego podejmowania racjonalnych decyzji.
Jak podają opracowania psychologów, m.in. Sharona C. Levitona i Jamesa L. Greenstona, interwencja kryzysowa składa się m.in. z następujących kroków:
- Natychmiastowość – to kluczowy krok w powodzeniu interwencji kryzysowej i nawiązaniu z poszkodowanym relacji. Szybkie poznanie sytuacji, wstępna ocena zagrożenia i nawiązanie kontaktu pomogą uchronić poszkodowanego przed podjęciem decyzji zagrażającej jego zdrowiu lub życiu, dodatkowo złagodzą niepokój i dezorientację pokrzywdzonego. Natychmiastowość łączy się często z koniecznością przejęcia nad nim kontroli. Dotyczy to osób, które zagrażają same sobie.
- Ocena – postawiona na podstawie obserwacji i wysłuchaniu poszkodowanego.
- Dyspozycja postępowania – następuje po ocenie sytuacji. Osoba interweniująca ma za zadanie wskazać właściwe kroki poszkodowanemu i ukazać mu sytuację z innego punktu widzenia. Aby była wypełniona, dyspozycja może sięgać do tzw. innych źródeł pomocy, czyli instytucji i osób oferujących profesjonalną pomoc (prawnicy, urzędnicy, lekarze).
- Monitorowanie pomocy – to jeden z najważniejszych elementów interwencji kryzysowej, który pozwala na pomyślne jej zakończenie. Monitorowanie może polegać na samodzielnym sprawdzaniu poszkodowanego bądź nawiązaniu z nim porozumienia o składaniu przez niego raportów działań.
Polecamy: Jak leczyć stany lękowe - objawy, rodzaje i przyczyny zaburzenia
Cel i efekty interwencji kryzysowej
Interwencja kryzysowa podjęta w przedziale 24–72 godzin od krytycznego wydarzenia ma szansę zakończenia się pełnym sukcesem i powrotem poszkodowanego do samodzielnego funkcjonowania. Jej efekty zależą w dużym stopniu od chęci przyjęcia pomocy, trafnej diagnozy i prawidłowo przeprowadzonej, stopniowej pomocy psychologicznej. Dla osiągnięcia jeszcze lepszych efektów wskazane jest zaangażowanie rodziny i innych specjalistycznych służb. Najcięższe przypadki dotyczące np. dzieci alkoholików lub osób próbujących targnąć się na swoje życie powinny być skierowane na regularną pomoc terapeutyczną.
Bibliografia:
- Procedury postępowania w sytuacji kryzysowej, Powiatowe Centrum Edukacji i Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej w Lublinie.
