Gryka to roślina miododajna i jadalna. Polską kaszę gryczaną produkuje się wyłącznie z gryki zwyczajnej. Dodatkowo wykazuje liczne działanie prozdrowotne. Zauważa się pozytywny wpływ gryki na pracę układu krążenia. Obniża poziom tzw. złego cholesterolu (LDL) i uszczelnia naczynia włosowate. Białko gryki nie zawiera frakcji glutenu, dlatego też produkty gryczane mogą być z powodzeniem spożywane przez chorych na celiakię.
Co to jest gryka?
Gryka (z łac. Fagopyrum Mill.) to rodzaj roślin należących do rodziny rdestowatych, w skład której wchodzi kilkanaście gatunków. W naturze spotykana jest przeważnie na górskich łąkach. Jedną z najczęściej uprawianych jest gryka zwyczajna (z łac. Fagopyrum esculentum Moench). W większości jej plantacje występują na terenie Europy i Azji o umiarkowanym klimacie. Najwięcej gryki na świecie uprawia się w Chinach, Rosji, Polsce i na Ukrainie.
Jak wygląda gryka?
Gryka to jednoroczna roślina, która może osiągnąć nawet do 2 m wysokości. Gryka ma wewnątrz pustą, walcowatą, podłużnie prążkowaną, brunatno-zielono-czerwoną, o średnicy 2–6 mm łodygę. Liście gryki są ogonkowe, pojedyncze, naprzemianległe. Są ciemnozielone, o szerokości do 7 cm i długości do 11 cm. Przybierają strzałkowaty lub sercowaty kształt. Powierzchnia jest gładka z wyjątkiem okolicy przylistków, gdzie zdarzają się krótkie, białe włoski. Gryka ma drobne, zebrane w kwiatostan w formie rozgałęzionego grona, kwiaty. Mają one różowo-biało-zielony kolor. Kwiaty posiadają 8 pręcików i 1 trzyszyjkowy słupek. Gryka kwitnie od lipca do sierpnia. Owocem gryki jest trójkątny, jednonasienny, o prostych i ostrych kantach orzech.
Czym się różni kasza gryczana od quinoy? Odpowiedź na filmie:
Gryka – właściwości lecznicze
Surowiec zielarski stanowi ziele gryki (z łac. Fagopyri herba). Są to nadziemne części rośliny, które zbiera się przed owocowaniem na etapie wczesnego kwitnienia i poddaje suszeniu. Ziele gryki zawiera m.in. flawonoidy, w tym rutynę, kwercetynę, katechinę, hiperozyd, procyjanidyny, oraz kwasy organiczne, jak kawowy, galusowy, chlorogenowy, protokatechowy. Gryka znana jest z licznych właściwości prozdrowotnych. Pomocna jest w leczeniu żylaków nóg i hemoroidów, krwawień z nosa i przewodu pokarmowego, nadciśnienia tętniczego krwi, wzmocnienia ścian naczyń włosowatych. Gryka obniża poziom cholesterolu LDL, a podwyższa poziom cholesterolu HDL we krwi. Specjaliści informują, że 100 g kaszy gryczanej wystarczy, żeby pokryć w pełni zapotrzebowanie na aminokwasy egzogenne, czyli takie, których ludzki organizm nie jest w stanie samodzielnie syntetyzować. Godne podkreślenia jest, że białko gryki nie zawiera frakcji glutenu. W związku z tym produkty gryczane w sposób szczególny poleca się osobom chorym na celiakię i miażdżycę. Podstawowym węglowodanem w gryce jest skrobia. Cukier ten rozkładany jest powoli, przez co nie powoduje nagłego wzrostu poziomu glukozy we krwi i wydzielania insuliny. Dlatego też gryka zalecana jest diabetykom, czyli osobom zmagającym się z cukrzycą, ale i nadmierną masą ciała, gdyż zmniejsza apetyt na słodkie.
Herbata gryczana
Herbata gryczana polecana jest podczas procesu odchudzania, gdyż dostarcza sporych ilości błonnika pokarmowego, a ten zwalcza problem zaparć, usprawnia proces trawienia, pobudza perystaltykę jelit. Za opakowanie 60 gotowych torebek herbaty gryczanej zapłaci się około 14 zł. Można też kupić mielone łuski gryki, gdzie opakowanie 200 g to koszt około 6 zł. W pierwszym przypadku herbatę przygotowuje się poprzez włożenie do szklanki z wrzątkiem saszetki, a następnie odstawienie na 5–10 minut do zaparzenia. W drugim przypadku 1 łyżkę zmielonych łusek gryki zalewa się szklanką wrzątku, odstawia na kwadrans do zaparzenia i przecedza.
Materace z gryką
Specjaliści medycyny naturalnej polecają materace i poduszki, ale i siedziska, opaski, wkładki do butów, podgłówki, z łuską gryczaną. Produkty te zalecane są przy dyskopatii, bólach kręgosłupa, chorobach układu kostno-stawowego, nerwobólach, bólach naczynioruchowych głowy. Produkty te łatwo dopasowują się do ciała, nie nagrzewają się, wchłaniają wilgoć, uniemożliwiają rozwój szkodliwych drobnoustrojów.
Pozalecznicze zastosowanie gryki
Gryka uprawiana jest jako roślina jadalna. Z jej ziaren uzyskuje się popularnie stosowaną w sztuce kulinarnej kaszę gryczaną. Dodatkowo płatki i otręby gryczane oraz mąkę gryczaną. Ta ostatnia w Chinach i Japonii wykorzystywana jest do produkcji makaronów, zaś w Indiach do pieczenia chleba. Mąka gryczana to podstawowy składnik naleśników bretońskich (Galettes) we Francji. Gryka ma zastosowanie w produkcji miodów gryczanych, które należą do grupy miodów nektarowych, czyli kwiatowych. Za 1 kg miodu zapłaci się około 40 zł. Z 1 ha pola kwitnącej gryki można uzyskać od 140 do 220 kg miodu. Gryka jest też rośliną paszową. Cennym dodatkiem do pasz są odpady z przerobu ziarna gryki, czyli łuski i pył. Odpady gryczane stosowane są w produkcji ekologicznych opakowań.
Bibliografia:
1. Gąsiorowski H., Gryka. Cz.1. Charakterystyka ogólna, „Przegląd Zbożowo-Młynarski”, 2008, 7, s. 10-12.
2. Jurga R., Prawie wszystko o ziarnie gryki i jej przetworach, „Przegląd Zbożowo-Młynarski”, 2010, 10, s. 6-10.
3. Zarzecka K., Gugała M., Mystkowska I., Wartość odżywcza i możliwości wykorzystania gryki, „Postępy Fitoterapii”, 2014, 1, s. 28-31.
4. Dojczew D., Kowalczyk K., Ogólna charakterystyka oraz właściwości prozdrowotne gryki, „Przegląd Zbożowo-Młynarski”, 2011, 6, s. 14-15.
