Przyznanie grupy inwalidzkiej nie odbiega znacząco od procedur sprzed 1998 r. Zmianie uległy głównie składy komisji, instytucje orzekające, definicje niepełnosprawności oraz przywileje grup inwalidzkich, z jakich osoba niepełnosprawna może skorzystać.
Rodzaje grup inwalidzkich
Orzeczenie grupy inwalidzkiej do końca 1997 r. odbywało się za pośrednictwem komisji lekarskiej ds. inwalidztwa i zatrudnienia. Komisja po rozpatrzeniu złożonego przez petenta wniosku wraz z odpowiednimi załącznikami medycznymi oraz odbyciu z nim indywidualnego spotkania, w którego przebiegu przeprowadzano wywiad lekarski, ustalała jeden z trzech rodzajów grupy inwalidzkiej:
- I grupa inwalidzka;
- II grupa inwalidzka;
- III grupa inwalidzka.
Uzyskanie grupy inwalidzkiej uprawniało do przywilejów adekwatnych do stopnia. Korzyści z grupy inwalidzkiej uwzględniały m.in. ulgi podatkowe czy wsparcie socjalne i materialne. Osoby z ustaloną grupą inwalidzką o charakterze trwałym, czyli „na stałe”, wydanym w starym systemie, zachowują uprawnienia w nowym systemie. Zmiana grupy inwalidzkiej nie jest wymagana w zależności od tego, do jakich celów orzeczenie jest wykorzystywane.
Polecamy: Co to jest niepełnosprawność intelektualna i jakie są jej stopnie?
Gdzie złożyć wniosek o przyznanie grupy inwalidzkiej?
W nowym systemie grup inwalidzkich obowiązują dwa rodzaje orzecznictwa o niepełnosprawności dorosłych osób: do celów rentowych i pozarentowych. Dokumenty do grupy inwalidzkiej należy złożyć w placówce zajmującej się orzeczeniami do celów nierentowych, tzn. wspierających funkcjonowanie petenta w środowisku społecznym, co umożliwia np. przyznanie grupy inwalidzkiej na emeryturze. W takiej sytuacji pacjent ma dwa orzeczenia z dwóch instytucji do różnych celów. Ustalenie grupy inwalidzkiej, czyli stopnia niepełnosprawności, odbywa się w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR) za pośrednictwem komisji orzekającej, w której skład zwykle wchodzą 3 osoby: lekarz, psycholog i przewodniczący komisji. W zależności od potrzeb dodatkowe opinie wystawiają również trener pracy czy doradca zawodowy. Komisja orzekająca ustala jeden z trzech stopni niepełnosprawności na czas określony lub stały:
- lekki – oznacza osobę o naruszonej sprawności psychofizycznej, powodującej obniżenie zdolności do wykonywania pracy i pełnienia ról społecznych, które można kompensować za pomocą środków ortopedycznych i pomocniczych;
- umiarkowany – dotyczy osób z naruszoną sprawnością psychofizyczną, niezdolnych do pracy lub zdolnych do pracy w warunkach pracy chronionej, wymagającej czasowej lub częściowej pomocy innych osób;
- znaczny – oznacza osoby z naruszoną sprawnością psychofizyczną, niezdolnością do pracy lub zdolnością do pracy w warunkach pracy chronionej, wymagającej stałej lub długotrwałej pomocy osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.
Polecamy: Upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim, umiarkowanym i głębokim
Grupy inwalidzkie a stopnie niepełnosprawności
Stopnie niepełnosprawności i grupy inwalidzkie są sobie równe, tzn.:
- I grupa inwalidzka to obecnie III stopień niepełnosprawności, czyli znaczny;
- II grupa inwalidzka równa jest II stopniowi niepełnosprawności, czyli umiarkowanemu;
- III grupa inwalidzka jest równoważna z I stopniem niepełnosprawności, czyli lekkim.
Symbole grup inwalidzkich
Decyzje o grupach inwalidzkich wydawane na podstawie dominującej jednostki chorobowej umieszczano w orzeczeniu. Dla zachowania poufności tego typu danych oraz usprawnienia orientacyjnego odczytu przez inne placówki źródła niepełnosprawności danej osoby, choroby zapisywano pod postacią kodów. Do 1998 r. wykorzystywano 12 symboli, które są aktualne do dziś, tzn.:
- 01 – U – upośledzenie umysłowe;
- 02 – P – choroby psychiczne;
- 03 – L – zaburzenia głosu, mowy i słuchu;
- 04 – O – choroby narządu wzroku;
- 05 – R – choroby narządu ruchu;
- 06 – E – epilepsja;
- 07 – S – choroby układu oddechowego i krążenia;
- 08 – T – choroby układu trawiennego;
- 09 – M – choroby układu moczowo-płciowego;
- 10 – N – choroby neurologiczne;
- 11 – I – inne, np. zaburzenia metaboliczne, choroby odzwierzęce;
- 12 – C – całościowe zaburzenia, np. autyzm.
Polecamy: Choroby genetyczne – jak powstają, które dotykają dzieci, a które dorosłych?
Zobacz nasz film i dowiedz się na czym polega leczenie psychiatryczne:
Grupy inwalidzkie – ulgi i przywileje
Osobom niepełnosprawnym z aktualnym orzeczeniem do celów nierentownych w świetle prawa przysługują ulgi, przywileje i dodatkowe prawa, np.:
- zasiłki socjalne;
- ulgi komunikacyjne PKP i PKS, ulgi podatkowe, ulgi z abonamentu radiowego, telewizyjnego i telekomunikacyjnego;
- karta parkingowa;
- dofinansowanie turnusów rehabilitacyjnych, zaopatrzenia ortopedycznego, likwidacji barier architektonicznych w domu;
- udział w terapii zajęciowej, darmowe bilety do muzeów i wiele innych.
Skala przywilejów płynących z grupy inwalidzkiej uzależniona jest od stopnia niepełnosprawności i symbolu inwalidztwa, czyli przyczyny.
Bibliografia:
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Dz. U. 1997 Nr 123 poz. 776, t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 511, 1000, 1076, 1925.
