Embolektomia jest elementem wczesnego, doraźnego reagowania na nagłe zaburzenia przepływu w obrębie tętnic mózgowych, płucnych czy zapewniających ukrwienie kończynom. Podobnie jak zabiegi trombolizy zakrzepu lub zatoru za pomocą środków farmakologicznych, umożliwia wczesne odtworzenie przepływu w zaczopowanym naczyniu i uzyskanie szybkiej poprawy stanu chorego.
Dlaczego wykonuje się embolektomię?
Leczenie udaru mózgu, zatoru tętnicy płucnej czy zawału mięśnia sercowego to proces, którego celem jest ograniczenie niedokrwienia i niedotlenienia tkanek, a co za tym idzie – zapobieżenie lub zmniejszenie obszaru ich martwicy. Do ograniczenia skutków zaczopowania naczynia tętniczego niezbędna jest możliwie szybka reakcja i uruchomienie procedur mających przywrócić obieg krwi w obszarze narządu, który pozostaje bez dopływu tlenu i substancji odżywczych. Aby terapia była kompleksowa oraz by uzyskać poprawę jej wyników, w wielu szpitalach do leczenia takich ostrych stanów zostały powołane dedykowane oddziały, np. udarowe czy zawałowe. Gromadzą one wszelkie środki techniczne i obsługiwane są przez wysoko wyspecjalizowany personel, aby ratować każdego chorego przed utratą życia albo trwałym ubytkiem zdrowia (wynikającym np. z niewydolności krążenia czy zaburzeń rytmu serca albo przetrwałych objawów neurologicznych).
Czym jest embolektomia?
Embolektomia to metoda leczenia inwazyjnego, polegająca na wykonaniu interwencji wewnątrznaczyniowej. Jej celem jest mechaniczne zmiękczenie, rozdrobnienie lub wydobycie w całości z naczynia tętniczego zatoru lub zakrzepu, który je zamyka. Metody te określa się też nazwą trombektomii.
Najczęściej stosowaną z wyboru we wczesnej fazie choroby i niedokrwienia metodą przywracania drożności naczyń jest tromboliza, czyli rozpuszczenie materiału zakrzepowego lub zatorowego poprzez podawanie odpowiednich leków. Jeśli dochodzi do udrożnienia naczynia i przywrócenia odżywiania tkanek, ostra faza choroby najczęściej przemija. Jednak leczenie to nie jest obojętne dla zdrowia i może mieć skutki uboczne pod postacią krwawień do narządów wewnętrznych albo jam ciała. Terapii tej nie można więc wykorzystać u niektórych chorych, np. tych, którzy niedawno przebyli zabieg chirurgiczny, czy też mają wrodzone lub nabyte zaburzenia krzepnięcia.
Jak przebiega embolektomia?
Embolektomia w przypadku zatoru lub zakrzepu wymaga wykonania cewnikowania dużego naczynia, zazwyczaj jednej z tętnic albo żył, szyjnych lub udowych. Do zabiegu wykorzystuje się specjalną, grubą igłę, do której wprowadza się cienki, elastyczny cewnik. Jest to rurka, przez którą można podawać płyny albo wsuwać odpowiednie narzędzia. Pod kontrolą obrazu rentgenowskiego cewnik przesuwa się wewnątrz tętnicy aż do miejsca jej zamknięcia. Umiejscowienie „korka” jest określane z użyciem płynów dających kontrast w zdjęciach rentgenowskich (RTG). Płyny wstrzykuje się do cewnika, aby określić przebieg naczyń i prędkość krążenia w nich krwi. Badanie to stanowi jedną z odmian angiografii.
Zakrzep lub zator usuwa się za pomocą sprężynujących pętli, koszyczków lub szczypczyków. Dzięki ich budowie można je wsunąć przez cienki cewnik. W niektórych przypadkach masy blokujące naczynie rozbija się drganiami specjalnej końcówki lub płynem podawanym pulsacyjnie pod wysokim ciśnieniem. Innym sposobem udrożnienia naczynia jest rozszerzenie go rozprężalnym balonikiem znajdującym się na końcu cewnika. Przepływ pojawiający się w miejscu rozszerzenia pozwala na ominięcie mas zatorowych i odtworzenie krążenia w niedotlenionych wcześniej tkankach. Odmianą embolektomii jest zabieg wykonany poprzez rozcięcie powłok, odsłonięcie tętnicy, rozcięcie jej i wydobycie materiału, który ją czopuje.
Zabieg jest skuteczny, jeśli podanie następnej porcji substancji kontrastowej uwidacznia przepływ krwi w zamkniętej wcześniej tętnicy.
Leczenie zakrzepicy żylnej
Najczęściej spotykanymi zabiegami embolektomii są procedury dotyczące zatorowości tętnicy płucnej, która może stanowić bezpośrednie zagrożenie życia człowieka. Oprócz takich operacji wykonuje się udrażnianie tętnic wieńcowych (zaopatrujących serce), szyjnych lub mózgowych. Osobnym zagadnieniem jest leczenie zakrzepicy żył. W sytuacjach nagłej niewydolności głębokich żył kończyn dolnych lub zatoru w obrębie żył narządów wewnętrznych można wykonać embolektomię. Zwykle jest ona jedynie metodą wstępnego operacyjnego udrożnienia naczyń i przywrócenia w nich przepływu krwi. Chory wymaga najczęściej dalszego kompleksowego leczenia, by zapobiec nasilaniu się zmian zakrzepowo-zatorowych oraz nie dopuścić do ponownego zaczopowania naczynia.
