Objawy dyspepsji często są bagatelizowane, dlatego też według badań do specjalisty zgłasza się tylko połowa chorych. Tym samym stres przed chorobą nowotworową nasila objawy choroby, znacznie obniżając komfort życia chorej osoby.
Dyspepsja – co to jest i jakie są jej przyczyny?
Dyspepsja w dosłownym tłumaczeniu oznacza złe trawienie (gr. dys – zły i peptein – trawienie), dlatego też bardzo długo była potocznie nazywana niestrawnością. Obecnie takie określenie raczej jest już rzadko używane. Ten przewlekły zespół nawracających objawów może utrzymywać się miesiącami, przez co konieczna jest dokładna diagnostyka oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia. Objawy dyspepsji pojawiają się niezależnie od płci i wieku.
Do głównych przyczyn dyspepsji prof. dr hab. med. Bartnik Witold zalicza: chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy, chorobę refluksową przełyku, nowotwory przełyku i żołądka, choroby trzustki, niektóre leki (niesteroidowe leki przeciwzapalne – NLPZ, kortykosteroidy, bisfosfoniany, żelazo, teofilina), zakażenia (Helicobacter pylori, Escherichia coli i/lub Campylobacter), zmiany genetyczne (gen GNb3 z polimorfizmem CC) i zaburzenia czynnościowe bez zmian strukturalnych i biochemicznych.
Rodzaje dyspepsji – czynnościowa, organiczna i niezdiagnozowana
Dyspepsja to choroba, którą można podzielić na 3 kategorie. Według dr n. med. Doroty Waśko-Czopnik można podzielić ją na:
- dyspepsję niezdiagnozowaną – występuje u osób, które zgłaszają się do specjalisty po raz pierwszy, a ich objawy są typowe dla dolegliwości trawiennych. Osoby te nie były wcześniej diagnozowane. Są to także osoby z dyspepsją spowodowaną nierozpoznanymi wcześniej nieprawidłowościami organicznymi,
- dyspepsję organiczną – występuje u osób, u których objawy pojawiają się na skutek rozpoznanych zmian w przewodzie pokarmowym,
- dyspepsję czynnościową – występuje u osób, które mają objawy trwające min. 3 miesiące (pierwsze objawy: 6 miesięcy przed rozpoznaniem) i gdy nie stwierdza się u nich żadnych nieprawidłowości w obszarze przewodu pokarmowego. Można podzielić ją na 2 typy: zespół dyskomfortu poposiłkowego (ang. postprandial distress syndrome – PDS; objawia się wczesnym uczuciem sytości i szybkim uczuciem pełności) oraz zespół bólu w nadbrzuszu (ang. epigastric pain syndrome – EPS; objawia się częstymi bólami i zgagą).
Dyspepsja – objawy
Głównym objawem dyspepsji jest ból. Ponadto do objawów dyspeptycznych (żołądkowo-jelitowych) zalicza się także: zgagę, skłonności do odbijania się, nierzadko nudności i wymioty, a także dyskomfort w górnej części brzucha. Dodatkowo u osób cierpiących na dyspepsję występuje szybkie i wczesne uczucie sytości, które łączy się z uczuciem pełności. Osoby borykające się z tą chorobą bardzo szybko tracą także apetyt.
Objawy dyspepsji mogą występować w zmniejszonym bądź zwiększonym natężeniu nawet kilka miesięcy. Symptomy towarzyszą zarówno chorobie organicznej, jak i czynnościowej z zaburzeniami żołądka i dwunastnicy.
Diagnostyka i leczenie dyspepsji
Jeśli wystąpią powyższe objawy, należy udać się do specjalisty, który na samym początku przeprowadzi skrupulatny wywiad chorobowy i badanie fizykalne. Na podstawie wywiadu klinicznego specjalista będzie mógł określić przyczynę występowania objawów z uwzględnieniem prowadzonego stylu życia, stosowanych nawyków żywieniowych, a także czynników takich jak stres.
Po dokładnym wywiadzie i badaniu fizykalnym lekarz może zlecić wykonanie gastroskopii. W celu postawienia diagnozy badaniu zostaje poddany górny odcinek przewodu pokarmowego. Nierzadko także podczas tego badania zostaje pobrany wycinek umożliwiający stwierdzenie obecności zakażenia bakterią H. pylori.
Czasami wykonuje się także dodatkowe badania laboratoryjne, takie jak: OB (odczyn Biernackiego), morfologia krwi, poziom glukozy na czczo, wapnia, hormonów tarczycy, kreatyniny, badanie USG itd. Są to jednak badania, które nie diagnozują dyspepsji, a jedynie choroby mogące jej towarzyszyć (lub być jej przyczyną) , np. chorobę nowotworową.
Zastosowanie konkretnej terapii leczniczej zależy od przyczyn dyspepsji, jednak praktycznie zawsze opiera się ona na leczeniu farmakologicznym. Taka terapia może być poprzedzona bądź wdrożona równolegle ze zmianami w stylu życia, nawykach żywieniowych i ograniczeniem stresu.
Jeśli przyczyną dyspepsji jest zakażenie bakterią H. pylori, wtedy stosuje się leczenie umożliwiające jej całkowite zwalczenie – oparte na antybiotykach, IPP (inhibitorach pompy protonowej) i cytrynianie bizmutu. Leki te stosuje się czasowo, przez 10–14 dni. Z kolei przy objawach dyspepsji niewynikających z zakażenia H. pylori stosuje się leki antysekrecyjne, prokinetyczne i miorelaksacyjne, w tym preparaty ziołowe
