Pacjent może udać się bez skierowania do lekarza działającego w ramach świadczeń Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) jedynie w przypadku kilku specjalności wymienionych w przepisach. Możliwe jest to także wówczas, gdy leczy się z powodu niektórych chorób albo ma specjalne uprawnienia, np. jest inwalidą wojennym lub wojskowym.
Dlaczego nie zawsze można iść do lekarza specjalisty bez skierowania?
W Polsce bez skierowania lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (działającego w ramach świadczeń objętych ubezpieczeniem zdrowotnym) można korzystać tylko z niektórych usług medycznych. Wynika to z mniejszej dostępności opieki specjalistycznej w porównaniu z pomocą świadczoną przez lekarzy rodzinnych. Ponadto stosowanie się do zasad kierowania na badania specjalistyczne skraca okres oczekiwania na konkretną, specjalistyczną usługę medyczną. Nie bez znaczenia są również wysokie koszty – zarówno konsultacji, jak i zaawansowanych badań. System finansowania opieki zdrowotnej zakłada więc, że o skierowaniu do specjalisty decyduje lekarz, a nie pacjent, który nie zawsze orientuje się w tej tematyce.
Czy do lekarza prywatnego potrzebne jest skierowanie?
Pacjent może zdecydować się na pójście do lekarza specjalisty prywatnie, bez korzystania ze świadczeń, jakie przysługują mu w ramach ubezpieczenia zdrowotnego. W takiej sytuacji nie musi mieć skierowania, gdyż to on jest osobą zamawiającą i opłacającą usługę. Podobnie przedstawia się kwestia badań diagnostycznych – np. laboratoryjnych lub obrazowych – które pacjent zleca i finansuje sam. Jeśli wyniki wykonanych we własnym zakresie badań czy rozpoznana choroba zmuszają do skorzystania z bardziej zaawansowanych świadczeń w ramach NFZ, w większości przypadków lekarz rodzinny musi potwierdzić zasadność diagnozy, wystawiając skierowanie do specjalisty lub do szpitala. Dokument ten nie jest bezterminowy – traci ważność w przypadku ustania schorzenia będącego przyczyną jego wystawienia lub po czasie określonym w przepisach szczegółowych.
Zobacz także: Czym zajmuje się neuropsychologia? Co to jest badanie neuropsychologiczne?
Do jakiego lekarza można iść bez skierowania?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami można korzystać bez skierowania z konsultacji lekarza o specjalności, takiej jak:
- ginekologia i położnictwo,
- wenerologia,
- psychiatria,
- stomatologia,
- onkologia.
Pozwala to osobie potrzebującej pomocy na uzyskanie specjalistycznej opieki w sytuacjach nagłych (np. podejrzenie choroby nowotworowej) albo wówczas, gdy chory pragnie zachować maksymalną dyskrecję (w przypadku dysfunkcji psychicznych lub chorób przenoszonych drogą płciową). Do pozostałych, niewymienionych wyżej, specjalistów trzeba mieć skierowanie potwierdzające zasadność pomocy specjalistycznej.
Zwolnienie lekarskie - co trzeba o nim wiedzieć? Dowiesz się tego z filmu:
Sytuacje, w których można korzystać z pomocy lekarza bez skierowania
Prawo do specjalistycznej opieki zdrowotnej u wszystkich specjalistów bez skierowania w ramach NFZ mają:
- pacjenci z rozpoznaną gruźlicą,
- nosiciele wirusa HIV i chorzy na AIDS,
- osoby niewidome, które utraciły wzrok wskutek działań wojennych,
- żołnierze, pracownicy cywilni i weterani, którzy wymagają leczenia urazów lub chorób powstałych podczas misji zagranicznych,
- niepełnoletnie osoby z wrodzonymi wadami lub okołoporodowymi uszkodzeniami zagrażającymi życiu.
Kto ma zawsze prawo do leczenia u lekarza specjalisty bez skierowania?
Ustawodawca wytypował wiele sytuacji i rodzajów chorób, które można leczyć bez skierowania ze względu na konieczność szybkiego uzyskania pomocy lub zapewnienia pełnej dyskrecji leczenia. Jednocześnie w przepisach przewidziano możliwość stałego korzystania ze świadczeń NFZ przez niektóre grupy pacjentów. Dotyczy to między innymi osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych (np. alkoholu, narkotyków) i ich bliskich, cierpiących z powodu zespołu współuzależnienia. Uprzywilejowani są również inwalidzi wymagający stałej opieki lub o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Prawo do korzystania z pomocy lekarzy bez skierowania mają też osoby o specjalnych zasługach dla państwa polskiego i potwierdzonym urzędowo statusie:
- kombatanci biorący udział w działaniach zbrojnych II wojny światowej oraz ofiary represji wojennych i okresu powojennego,
- członkowie Korpusu Weteranów Rzeczypospolitej Polskiej,
- inwalidzi wojenni,
- osoby deportowane do pracy przymusowej za granicą (na tereny III Rzeszy lub Związku Radzieckiego),
- działacze opozycji antykomunistycznej oraz osoby represjonowane z powodów politycznych.
Każda z tych osób, chcąc bez skierowania skorzystać z pomocy lekarza, musi przedłożyć dokument potwierdzający jej uprawnienia. Jest on również w niektórych sytuacjach podstawą do korzystania poza kolejnością z obsługi w aptece lub ze świadczeń rehabilitacyjnych.
Bibliografia:
1. Uprawnienia szczególne, http://nfz.gov.pl/dla-pacjenta/prawa-pacjenta/uprawnienia-szczegolne/ [dostęp 22 maja 2019].
