Depresja sezonowa to zaburzenie o przebiegu podobnym do umiarkowanie nasilonego epizodu depresji właściwej. Powiązana jest najczęściej z czynnikami klimatycznymi, choć miewa także aspekty psychologiczne. Jej objawy przemijają wraz z porą roku, ale warto im zapobiegać, ponieważ bywają uciążliwe.
Zaburzenie nastroju, określane potocznie mianem depresji sezonowej, uznawane jest za jednostkę chorobową: sezonowe zaburzenie afektywne, w skrócie – SAD (ang. seasonal affective disorder). Dotyka ono około 10% populacji (częstość występowania zależy od szerokości geograficznej), głównie kobiet w wieku 20–50 lat i dzieci. Sezonowa depresja najczęściej
Depresja sezonowa pojawia się głownie na przełomie października i kwietnia, kiedy dni są krótkie, pochmurne, a światła jest bardzo niewiele. Nie jest to jednak reguła. Niewielki odsetek ludzi doświadcza jej wiosną lub latem.
Zobacz także: Chandra – czym różni się od depresji i jak sobie z nią radzić?
Depresja jesienna i zimowa – przyczyny
Pierwsze objawy depresji sezonowej pojawiają się zwykle z końcem lata – gdy następuje znaczne ochłodzenie, a dni stają się coraz krótsze. Zmiana aury ma wpływ na działanie neuroprzekaźników w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Niedobór światła, zwłaszcza w godzinach porannych, powoduje wzrost stężenia we krwi melaniny i spadek poziomu kortyzolu. Zaburzenie cyklu okołodobowego nie pozostaje bez wpływu na całą gospodarkę hormonalną. Przed wiekami, kiedy rytm życia człowieka był ściśle powiązany z przyrodą, organizm przygotowywał się w ten sposób do sezonowego obniżenia aktywności.
Ta naturalna kolej rzeczy stała się problemem w obliczu wymogów cywilizacji. Wiele osób – w związku z wykonywanym zawodem – jest nawet zmuszonych do intensyfikacji wysiłku w okresie jesienno-zimowym.
Jesienny smutek czy już depresja? Zobacz nasz film i dowiedz się czym się od siebie różnią
Objawy depresji sezonowej
Działanie wbrew zegarowi biologicznemu wiąże się z szeregiem objawów właściwych zaburzeniom depresyjnym. Zalicza się do nich:
- przewlekłe zmęczenie, spadek energii,
- wzmożoną senność i pogorszenie jakości snu,
- trudność związaną z porannym wstawaniem,
- obniżenie nastroju – uczucie smutku, pustki, niepokój, rozdrażnienie,
- utratę zainteresowań,
- brak motywacji do działania,
- anhedonię (niezdolność do odczuwania radości),
- spadek poczucia własnej wartości,
- problemy z koncentracją, pamięcią,
- trudności w kontaktach interpersonalnych, wycofanie z życia społecznego,
- spadek odporności, dolegliwości bólowe,
- osłabienie libido,
- zwiększony apetyt i wzrost masy ciała,
- myśli samobójcze.
Objawy depresji jesienno-zimowej zakłócają codzienne funkcjonowanie. Mogą nasilać się w obliczu innych, obiektywnych problemów, takich jak utrata pracy czy rozwód. Symptomy te niekiedy same stają się przyczyną kryzysów. Negatywnym skutkiem depresji sezonowej często jest także nadużywanie substancji psychoaktywnych. Dlatego zaburzenie to warto leczyć, a przede wszystkim – zapobiegać mu.
Jak wygląda leczenie depresji? Dowiesz się tego z naszego filmu
Jak sobie radzić z depresją jesienno-zimową?
Depresja sezonowa wymaga przede wszystkim zdiagnozowania. W przypadku wystąpienia jej objawów należy skonsultować się ze specjalistą (lekarzem pierwszego kontaktu, psychiatrą) aby wykluczyć inne dolegliwości – choroby somatyczne, depresję endogenną itd.
W przypadku stwierdzonej depresji sezonowej najczęściej zalecaną metodą leczenia jest fototerapia, czyli ekspozycja na światło. Do tego celu wykorzystuje się specjalne lampy, emitujące światło o natężeniu kilkukrotnie wyższym niż w przypadku zwykłych żarówek. 30–60-minutowe sesje wpływają na wydzielanie hormonów i neuroprzekaźników. Fototerapia trwa kilka tygodni i powoduje znaczną poprawę samopoczucia u około 70% pacjentów. Jeśli nie przynosi pożądanych efektów, wskazane jest czasowe włączenie leków przeciwdepresyjnych.
Zobacz także: Zioła na depresję bez recepty – naturalne sposoby leczenia depresji
Warto zaznaczyć, że fototerapia wykorzystywana jest nie tylko w leczeniu depresji sezonowej. Zdaniem specjalistów może być skuteczna w łagodzeniu przykrych dolegliwości, które towarzyszą zespołowi napięcia przedmiesiączkowego oraz pomaga zmniejszyć apetyt na słodycze.
Aby pozbyć się depresji sezonowej, która powraca każdego roku, najlepiej jest w porę jej zapobiegać. Optymalnym rozwiązaniem jest zaplanowanie na miesiące jesienno-zimowe choć kilkudniowego wyjazdu do kraju, w którym nie brak w tym czasie światła słonecznego.
Pomocne jest także przestrzeganie odpowiednio zbilansowanej diety (w szczególności – bogatej w witaminy z grupy B), picie herbat ziołowych (np. z dziurawca zwyczajnego). Proste sposoby na depresję jesienną to spacery przy dziennym świetle, aktywność fizyczna (zwłaszcza na świeżym powietrzu), sprawianie sobie choćby małych przyjemności, takich jak seans filmowy, koncert czy spotkanie z przyjaciółmi.
Zobacz nasz film i dowiedz się jakie są pierwsze objawy depresji
Sezonowa depresja wiosenna i letnia
U około 1% populacji depresja sezonowa występuje wiosną lub latem. Ma objawy zbliżone do odmiany jesienno-zimowej, ale nieco inne przyczyny. Do pewnego stopnia wiązać się może z czynnikami atmosferycznymi – częstymi zmianami aury wiosną, upałami i wysoką wilgotnością powietrza latem.
Za najczęstszą przyczynę depresji wiosennej uznaje się tzw. przesilenie wiosenne, które następuje w związku z osłabieniem organizmu i samopoczucia po minionych miesiącach zimowych. Można wyleczyć się z niej tymi samymi sposobami, co z depresji jesienno-zimowej.
Depresja letnia to zjawisko o podłożu psychologicznym. Następuje w wyniku zaburzenia harmonogramu zajęć związanego z okresem urlopowym lub – przeciwnie – z frustracją związaną z brakiem możliwości wypoczynku w okresie wakacyjnym. Co więcej, powodem do silnego stresu może być nawet sam urlop – stanowi znaczne obciążenie finansowe i nie zawsze spełnia wysokie oczekiwania, które się z nim zwykle wiąże. Wiele osób, zwłaszcza kobiet, przeżywa także dyskomfort związany z eksponowaniem w letnie upały ciała – nie zawsze perfekcyjnego.
By uniknąć depresji w sezonie letnim, zwykle nie wystarczy zapewnić sobie odpowiedniej temperatury czy wilgotności powietrza. Należy ustalić nowy harmonogram zajęć, uwzględniając w nim rozwiązania alternatywne (na wypadek niepowodzenia czynionych planów), a przede wszystkim – jak najwięcej aktywności przynoszących radość.
Czy depresja to już problem społeczny? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie
