Datura znana jest pod wieloma nazwami, m.in. bieluń dziędzierzawa, datura stramonium, ogóczak, tondera, dendrak czy cygański ziele. Nazwa datura przypisywana jest do jednorocznych odmian tej rośliny, a nazwą bieluń wieloletnie byliny. Wieloletnie odmiany są wrażliwe na niskie temperatury, dlatego sadzone są głównie w doniczkach, latem roślinę trzyma się na świeżym powietrzu, np. balkonie czy w ogrodzie. Zimą natomiast donicę z kwiatem przenosi się do cieplejszego miejsca.
Narkotyczne i trujące działanie datury
Bieluń dziędzierzawa staje się coraz bardziej znany wśród młodzieży, która eksperymentuje ze środkami odurzającymi. Datura jest rośliną silnie toksyczną, dlatego spożywanie jej nie jest bezpieczne, co więcej może doprowadzić do śmierci. Już sam zapach bielunia jest lekko odurzający. Jednak znacznie większe właściwości narkotyczne mają zarówno nasiona tej rośliny, jak i każda jej inna część, czyli kwiaty, liście czy łodygi. Nasiona bielunia potocznie nazywane są „haszyszem targówka”. Za właściwości psychoaktywne datury odpowiadają alkaloidy tropanowe. Znajdujące się w bieluniu alkaloidy tropanowe to, m.in. hioscyjamina, atropina, skoplamina i apoapotropina. Alkaloidy te oprócz odurzenia mogą wywołać atak psychotyczny, hipotermię, porażenia ośrodka oddechowego oraz głęboką śpiączkę. W niektórych przypadkach mogą powodować nawet śmierć. Alkaloidy tropanowe bielunia działają pobudzająco na ośrodkowy układ nerwowy oraz porażająco na obwodowy układ przywspółczulny, czego efektem jest silne pobudzenie układu wegetatywnego.
Części rośliny, czyli kwiaty liście i łodygi zawierają od 0,2 – 0,6 % alkaloidów troponowych, natomiast nasiona zawierają ich około 0,5%. 1g nasion datury zawiera od 2 do 4 mg tych substancji. Osoby decydujące się na ryzykowne doświadczenie jedzą nasiona, palą wysuszone liście lub piją napar z nasion, łodyg i kwiatów. Dla dorosłego człowieka niebezpieczna dawka zaczyna się od około 15-25 nasion. Dla dziecka natomiast spożycie już 5-10 nasion może być bardzo niebezpieczne.
Mimo silnych halucynacji efekty spożycia bielunia są nieprzyjemne z powodu znacznych efektów ubocznych. Eksperymentowanie z tą rośliną zazwyczaj kończy się na jednej czy dwóch próbach.
Objawy po zażyciu bielunia
Objawy zatruciem daturą występują już po około 2 godzinach od spożycia i niektóre z nich mogą się utrzymywać nawet przez kilka dni.
- Halucynacje i omamy słuchowe,
- Sucha zaczerwieniona skóra oraz błony śluzowe,
- Duża suchość gardła i jamy ustnej, której nie da się pozbyć nawet pijąc wodę,
- Częste parcie na mocz z trudnością jego oddawania,
- Dezorientacja z nierozpoznawaniem otoczenia,
- Przyspieszony oddech,
- Najpierw przyśpieszona akcja serca, następnie spowolniona,
- Zaburzenie widzenia, rozszerzone źrenice,
- Uczucie niepokoju, napady ogromnej wściekłości i szału, później znaczne uspokojenie,
- Mdłości i wymioty,
- Temperatura ciała może dochodzić nawet do 41°C,
- U osób wrażliwych może wywołać dużą senność i amnezję,
- Narkotyczny sen, podczas którego może nastąpić zgon wskutek porażenia ośrodka oddechowego w rdzeniu przedłużonym.
U osób z objawami zatrucia bieluniem stosuje się hospitalizację, płukanie żołądka oraz terapię objawową. Pacjentowi podaje się salicylan fizostygminy, jest to lek, który podaje się, aby zniwelować skutki spożycia tej trującej rośliny.
Średnia śmiertelna dawka skopolaminy wynosi 0,1 – 0,2g. Jednak nie każdy organizm reaguje w ten sam sposób, gdyż to zależy od jego wrażliwości na działanie tej substancji. Śmiertelne przypadki zdarzały się nawet przy dawce 1 miligrama.
Kiedy warto leczyć się ziołami? Dowiesz się tego z filmu:
Zastosowanie datury
Bieluń wykorzystywany był kiedyś przy konwulsjach, neuralgiach, gośćcu oraz jako lek na kaszel i kolkę nerkową. Jednak według opinii ekspertów nie należy wykorzystywać tej rośliny ani jej przetworów w celach medycznych ze względu na niewystarczająco udowodniona skuteczność oraz wysokie ryzyko nadużywania i narkomanii. Wszelkie preparaty z bieluniem zostały wycofane z rynku.
Butylobromek jest pochodną skopolaminy otrzymanej z bielunia dziędzierzawa i jest wykorzystywany w medycynie, m.in. w przypadku zapalenia tęczówki i ciała rzęskowatego oraz rozszerzania źrenicy i paraliżu mięśni oka w celach diagnostycznych. W przeciwieństwie do skopolaminy butylobromek nie wykazuje tak szkodliwego działania na obwodowy układ nerwowy.
