Kaszel jest ważnym odruchem obronnym dróg oddechowych, który zapobiega aspiracji szkodliwych substancji i umożliwia oczyszczanie dróg oddechowych. Duszący kaszel jest jednym z częstszych objawów chorobowych wymagających porady lekarskiej. Jego leczenie jest zależne od jego przyczyny. W łagodzeniu dolegliwości stosuje się leki przeciwkaszlowe i domowe rozwiązania.
Jakie przyczyny może mieć duszący kaszel?
Duszący kaszel determinowany jest przez liczne przyczyny. Objaw ten może być skutkiem stymulacji zapalnej, mechanicznej (pyły, pary, gazy, dym tytoniowy), chemicznej i termicznej bądź czynników psychicznych.
Najczęściej duszący kaszel to kaszel nieproduktywny, czyli suchy. Pojawia się szczególnie w przebiegu schorzeń takich jak: astma, reakcja alergiczna, refluks żołądkowo-przełykowy (cofanie treści pokarmowej z żołądka skutkuje podrażnieniem dróg oddechowych, w efekcie czego dochodzi do epizodów napadowego kaszlu), choroby śródmiąższowe płuc, niewydolność serca (dochodzi do zastoju krwi w krążeniu płucnym), a także w wyniku działania leków – tzw. polekowy (szczególnie często jest skutkiem ubocznym zażywania inhibitorów konwertazy angiotensynowej, średnia częstość występowania tego powikłania wynosi 10%). Może pojawić się na skutek urazu mechanicznego, długotrwałej ekspozycji na pyły lub gazy drażniące.
Duszący kaszel w nocy
Suchy, duszący kaszel jest bardzo uporczywy, zwłaszcza wtedy, gdy występuje w nocy. Mogą go powodować choroby układu oddechowego (astma, infekcje dróg oddechowych, np. zapalenie krtani) czy choroby serca. Nierzadko jest symptomem uczulenia. Duszący kaszel alergiczny wywołują zwłaszcza alergeny wziewne, takie jak pyłki i roztocza. W konsekwencji alergii dochodzi często do rozwoju zespołu ściekania wydzieliny po tylnej ścianie gardła, co także stanowi częstą przyczynę kaszlu. Najbardziej uciążliwy jest duszący kaszel u dziecka w nocy, który znacznie utrudnia normalny sen. Ma postać gwałtownych i silnych napadów.
Należy wtedy rozważyć podanie leków zmniejszających wrażliwość receptorów kaszlu, takich jak leki antycholinergiczne czy lignokaina, przeciwzapalnych i ewentualnie leków przeciwkaszlowych. Najlepiej sprawdzają się środki w postaci wziewnej, podawane przez komory inhalacyjne lub w nebulizacji. Popularne są także aerozole proszkowe. W przypadku nadreaktywności oskrzeli terapia inhalacyjna jest niemożliwa do przeprowadzenia.
Duszący kaszel u dziecka
Suchy, duszący kaszel u dziecka jest często wywoływany przez tzw. zespół Corrao, czyli astmę kaszlową. Jest przewlekłym schorzeniem zapalnym dróg oddechowych. Patomechanizm kaszlu (jedynego objawu astmy) jest niejasny. Powoduje nadreaktywność oskrzeli na różne czynniki. Jest nieproduktywny i nawracający, występuje w dzień i w nocy, nasila się po wysiłku fizycznym, pod wpływem zimnego powietrza lub w wyniku infekcji wirusowych górnych dróg oddechowych.
Zobacz też: Kaszel suchy czy mokry? Rozpoznanie, leczenie, domowe sposoby na kaszel
Domowe sposoby na duszący kaszel
Uporczywy kaszel może być łagodzony różnymi metodami. W zwalczaniu suchego, duszącego kaszlu podstawę stanowi nawilżenie śluzówki. Inhalacje można przeprowadzać z wykorzystaniem zarówno gotowych preparatów farmaceutycznych, jak i środków naturalnych. Doskonale sprawdzają się sól morska, rozmaryn, rumianek i olejki eteryczne – eukaliptusowe, drzewa sandałowego, herbacianego, geraniowe, lawendowe, sosny. Parę wdychać można z inhalatora lub bezpośrednio z miski z ciepłą wodą.
Podstawę stanowi zapewnienie odpowiednich warunków w pomieszczeniu, gdzie przebywa chory. Koniecznie trzeba dbać o nawilżenie powietrza, co ma szczególne znaczenie w okresie zimowym. Ponadto ważne jest częste wietrzenie i ograniczenie działania czynników drażniących, jak dymy czy silne zapachy. Warto zakupić nawilżacz powietrza. Temperatura w pomieszczeniu nie powinna przekraczać 20°C.
W przypadku kaszlu na tle alergicznym pomocna może się okazać częsta zmiana pościeli. Usunięcie z domu przedmiotów gromadzących kurz na pewno przyniesie pozytywny efekt.
Na duszący kaszel sprawdzają się tabletki do ssania, zwłaszcza prawoślazowe z tymiankiem nawilżające śluzówkę. Trzeba pamiętać o bezpośrednim nawadnianiu organizmu. Zaleca się, aby dzienne spożycie płynów wynosiło około 2,5 l. Najlepiej w nawodnieniu organizmu sprawdzą się ciepłe, ziołowe herbatki, niegazowana woda lub mleko z dodatkami. Zioła wskazane do stosowania przy napadach uporczywego suchego to: tymianek, prawoślaz, porost islandzki, podbiał, dziewanna, propolis, siemię lniane i majeranek. Warto przyrządzić także domową imbirową herbatę.
Syrop na duszący kaszel
Najpopularniejszy domowy syrop na duszący kaszel to syrop z cebuli. Należy obrać i drobno posiekać 2 cebule, a następnie wsypać je do miseczki, zasypać obficie cukrem i dodać 2 łyżki miodu. Mieszankę trzeba przykryć i odstawić, aż cebula puści sok, który trzeba odcedzić. Syrop spożywa się po łyżeczce, co 2–3 godziny.
Złagodzenie kaszlu przyniesie syrop z imbiru, miodu i cytryny. Do jego przygotowania potrzebne są 2 cytryny, miód, 3–4 cm korzeń imbiru. Cytryny zalewa się wrzątkiem, po czym kroi je na cienkie plastry. Obrany ze skórki imbir ściera się drobno na tarce. Do słoika wlewa się 2 łyżki miodu. Kładzie się na to 3–4 plastry cytryny i 2 łyżeczki imbiru. Takie układanie powtarza się aż do skończenia składników. Słoik zamyka się i wstawia do lodówki. Po 24 godzinach syrop jest gotowy. Należy spożywać 3 łyżki dziennie.
Dlaczego w ogóle kaszlemy?
Kaszel to nasz naturalny odruch. Dzieje się tak dlatego, że substancje, które nam wpadają, wszelki drobne cząsteczki do drzewa oskrzelowego zaczynają drażnić odpowiednie receptory. Jeżeli zostaną one pobudzone, kaszlemy. Wszystkim steruje nasz mózg. On daje sygnał do mięśni międzyżebrowych, do przepony, ale również do mięśni brzucha i grzbietu. Zwiększa nam się objętość w płucach. Wówczas wyrzucamy powietrze z klatki piersiowej pod ogromnym ciśnieniem, co umożliwia wykasłanie tych uzbieranych wcześniej drobnych cząsteczek. O czym może świadczyć długotrwały kaszel? Dowiesz się tego z naszego filmu.
Zobacz film: Dlaczego kaszlemy?
Bibliografia:
1. Nowak P., Kaszel – przyczyny, podział, zasady postępowania, „Farmaceutyczny Przegląd Naukowy”, 2007, 2, s. 33–37.
2. Batura-Gabryel H., Kaszel – trudny problem kliniczny, „Nowa Medycyna”, 2012, 1, s. 7–9.
3. Antczak A., Wielka interna - pulmonologia, Warszawa, Medical Tribune POLSKA, 2010.
4. Chazan R., Pneumonologia praktyczna, Warszawa, α-medica Press, 2005.
5. Kuna P., Zawodniak A., Astma kaszlowa - diagnostyka, różnicowanie, leczenie, „Alergia”, 2002, 15(4), s. 43–46.
6. Cegielska-Perun K., Postępowanie w kaszlu suchym, „Lek w Polsce”, 2014, 10(24), s. 12–14.
