Monocyty to elementy krwi należące do białych krwinek, które odgrywają zasadniczą rolę w odporności nieswoistej i swoistej ludzkiego organizmu. Morfologia umożliwia określenie liczby monocytów krążących we krwi. Tzw. mono morfologia dostarcza szczegółowych informacji świadczących o wielostronnym udziale tych komórek w procesach fizjologicznych i stanach patologicznych. Za niski poziom monocytów we krwi w nomenklaturze medycznej określany jest jako monocytopenia, a za wysoki jako monocytoza.
Mono morfologia – co bada?
Jednym z podstawowych badań rutynowo wykonywanych przez większość społeczeństwa jest morfologia, która jest skarbnicą wiedzy o funkcjonowaniu organizmu. Podczas mono morfologii analizuje się poziom monocytów (MON lub MONO), czyli krwinek białych, stanowiących nawet do 8% wszystkich leukocytów obecnych we krwi. Powstają w szpiku lub układzie siateczkowo-śródbłonkowym i uważane są za największe leukocyty. Pełnią 3 zasadnicze funkcje:
- biorą udział w odpowiedzi immunologicznej,
- usuwają czynniki zakaźne i martwe komórki na drodze fagocytozy,
- uczestniczą w procesie hematopoezy i w procesach zapalnych (wytwarzają cytokiny prozapalne, takie jak interleukina 1, interleukina 6, czynnik martwicy nowotworu α, interferon α i β).
Kiedy warto zbadać monocyty? Dowiesz się tego z filmu:
Normy mono morfologii
Norma monocytów w morfologii szacowana jest na podstawie ich bezwzględnej liczby we krwi. Dla poszczególnych grup wiekowych u zdrowych ludzi przedstawia się następująco:
- dzieci od 1 roku do 4 lat – 0,05–1,1 G/l,
- dzieci w wieku 4–18 lat – 0-0,8 G/l,
- dorośli – 0-0,8 G/l.
Z kolei procentowy udział monocytów według wskaźnika WBC (white blood cells) ma postać:
- dzieci od 1 roku do 4 lat – 2–7%,
- dzieci w wieku 4–18 lat – 2–7%,
- dorośli – 1–8%.
Mono morfologia krwi – badanie
Badanie mono morfologii opiera się na krwi żylnej, pobranej zazwyczaj z żyły łokciowej, najlepiej w godzinach porannych – między 7.00 a 9.00. Przed badaniem należy być na czczo – co najmniej 12 godzin po ostatnim posiłku. Dopuszcza się wypicie maksymalnie pół szklanki wody. Istotne jest, aby na 48 godzin przed oddaniem krwi do badań powstrzymać się od napojów alkoholowych, ograniczyć palenie papierosów i aktywny wysiłek fizyczny.
Kiedy warto zbadać monocyty? Dowiesz się tego z naszego filmu
Monocyty określa się w rozmazie krwi, który, oprócz tego, że zapewnia analizę procentowego rozkładu leukocytów, dokonuje ilościową i jakościową ocenę białych krwinek. Bardzo istotna jest prawidłowa interpretacja rozmazu krwi obwodowej, a w razie niepokojących objawów należy wykonać rozmaz ręcznie. W przypadku rozmazów automatycznych można uzyskać fałszywe zwiększenie odsetka monocytów. Czas oczekiwania na wynik mono morfologii to zazwyczaj 1 dzień.
Morfologia – monocyty podwyższone
Monocyty podwyższone w morfologii określa się mianem monocytozy, czyli zwiększenia liczby monocytów w rozmazie krwi powyżej 8%. Wysoki poziom białych krwinek może wskazywać na liczne choroby. Podwyższone monocyty u dziecka są często wynikiem procesów zapalnych czy ząbkowania. Jeśli towarzyszy im powiększenie węzłów chłonnych, najprawdopodobniej oznaczają mononukleozę zakaźną i zakażenie wirusem EBV, czyli wirusem Epsteina-Barra.
Prawidłowa morfologia, czyli jaka? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie
Mono morfologia podwyższona jest typowa dla wielu stanów chorobowych, wśród których wymienia się m.in.: chorobę Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita, marskość z niewydolnością wątroby, gruźlicę, kiłę, brucelozę, listeriozę, reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy, twardzinę, sarkoidozę oraz infekcje bakteryjne, wirusowe i pierwotniakowe. Ponadto wysoką mono morfologię odnotowuje się przy chorobach nowotworowych, takich jak choroba Hodgkina i niektóre białaczki – przewlekła białaczka mielomonocytowa (CMML) i monocytarna, szpiczak mnogi, ziarnica złośliwa, rak jajnika, żołądka i piersi lub przerzuty nowotworowe. Za wysoki poziom monocytów towarzyszy zatruciu i stanom po operacji, a zwłaszcza po splenektomii, czyli chirurgicznym usunięciu śledziony.
Wyższe stężenie monocytów może być podyktowane zażywaniem niektórych leków, takich jak adrenalina, hormony sterydowe i związki litu. Bywa, że wysokie monocyty związane są z regeneracją i zdrowieniem organizmu po ostrym zakażeniu oraz ciążą, podczas której następuje fizjologiczny wzrost wartości leukocytów.
Obniżone monocyty w morfologii
Monocytopenia to stan objawiający się obniżoną liczbą monocytów we krwi. Określa neutropenię (stan hematologiczny polegający na obniżeniu liczby granulocytów obojętnochłonnych poniżej 1500/μl) u pacjentów po chemioterapii. Niewystarczająca liczba monocytów w morfologii może wskazywać na niedokrwistość aplastyczną, która jest stanem głębokiego upośledzenia czynności krwiotwórczej szpiku. Polega na zaniku komórek układu czerwonokrwinkowego, granulocytowego i płytkotwórczego. Obraz szpiku jest ubogokomórkowy, a oprócz limfocytów, komórek podścieliska i nielicznych komórek hemopoetycznych znajduje się jedynie tkanka tłuszczowa. Objawy typowe dla niedokrwistości aplastycznej to m.in.:
- skaza krwotoczna spowodowana małopłytkowością, powodująca wybroczyny, krwawienia z błon śluzowych i wylewy podskórne;
- ciężka niedokrwistość wywołująca duszność, bóle i zawroty głowy, zaburzenia koncentracji i sprawności fizycznej, bóle wieńcowe i zaburzenia rytmu serca;
- powtarzające się zakażenia, takie jak ropne zmiany skórne, zakażenia gardła, ciężka posocznica.
Jest chorobą stwierdzaną stosunkowo rzadko i dotyka znacznie częściej ludzi starszych, a także osoby w wieku 15–30 lat.
Jak interpretować wyniki morfologii? Dowiesz się tego z naszego filmu
Bibliografia:
1. Yona S., Jung S., Monocytes: subset, origins, fates and functions, “Current Opinion in Hematology”, 2010, 17, s. 53–59.
2. Kopeć-Szlęzak J., Zróżnicowanie monocytów krwi obwodowej, „Journal of Transfusion Medicine”, 2010, 3(2), s. 62–66.
3. Sawicki W., Histologia, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2009.
4. Gackowska M., Interpretacja wyników badań laboratoryjnych w praktyce dietetyka. Część I – morfologia krwi obwodowej, „Food Forum”, 2016, 1(11), s. 44–48.
5. Herold G., Medycyna wewnętrzna: repetytorium dla studentów medycyny i lekarzy, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2004.
6. Kondo M., Oshita F., Kato Y. i wsp., Early monocytopenia after chemotherapy as a risk factor for neutropenia, „American journal of clinical oncology”, 1999, 22(1), s. 103–105.
7. Malinowska-Lipień I., Reczek A., Brzostek T. i wsp., Problemy zdrowotne chorego z niedokrwistością aplastyczną, „Problemy Pielęgniarstwa”, 2012, 20(1), s. 119–125.
8. Dmoszyńska A., Hematologia. Wielka Interna, Warszawa, Medical Tribune, 2011.
9. Sikorski T., Marcinkowska-Suchowierska E., Interpretacja wyników badań hematologicznych w praktyce lekarza rodzinnego, „Postępy Nauk Medycznych”, 2007, 4, s. 112–118.
