Pierwsze informacje o ludzkich koronawirusach pochodzą z lat 60. ubiegłego wieku. Wówczas wyizolowano i opisano HCoV-OC43 i HCoV-229E. Początkowo zakażenia wywołane przez te patogeny wiązane były wyłącznie z objawami przypominającymi łagodne przeziębienie. Na początku XXI wieku nieznany dotąd gatunek koronawirusa przyczynił się do epidemii SARS. Kilka lat później opisano HCoV-NL63 i HCoV-HKU1, które powodują chorobę o podobnym przebiegu, co OC43 i 229E. Z kolei w 2012 roku odkryto istnienie koronawirusa MERS.
Czym jest koronawirus?
Koronawirus to rodzaj patogenów, które uważa się pod względem długości genomu i rozmiaru wirionu za jedne z największych wirusów RNA. Zbudowany jest z osłonki i pojedynczej nici kwasu rybonukleinowego. Jego nazwa wywodzi się z języka łacińskiego od słowa corona, co oznacza koronę. Od znajdującej się wokół wirusa otoczki odchodzą wystające struktury, które tworzą pierścień.
W wyniku panującego mylnego przekonania, że koronawirusy wywołują łagodne przeziębienie, przez długi czas nie figurowały w obrębie głównego nurtu badań z zakresu wirusologii i medycyny. Dopiero na początku XXI wieku zaczęto na większą skalę zajmować się problematyką koronawirusów.
Zobacz także: Koronawirus - jakie są objawy zakażenia? Jak można się przed nim bronić?
Zobacz film i dowiedz się więcej o groźnym wirusie!
Koronawirusy obok zakażeń rynowirusami uważa się za główną przyczynę rozwoju przeziębienia (z łac. Acute nasopharyngitis). Szacuje się, że odpowiadają za 10–20% jego przypadków. Chorobę przeziębieniową definiuje się jako zakaźną chorobę górnych dróg oddechowych. Najczęściej rozwija się zimą, późną jesienią i wczesną wiosną. Objawia się m.in.: kaszlem, niedrożnością nosa, nieżytem nosa, bólem gardła, podwyższoną temperaturą ciała, ogólnym osłabieniem. Wirus przeziębienia przenoszony jest drogą powietrzną, w wyniku bezpośredniego kontaktu z zainfekowaną osobą lub przedmiotami zanieczyszczonymi materiałem zakaźnym. Objawy choroby utrzymują się przeważnie przez 7 dni, choć zdarzają się przypadki, że choroba trwa nawet do 2–3 tygodni.
Koronawirus a SARS
Jednym z przedstawicieli koronawirusów jest wirus SARS znany w nomenklaturze medycznej jako SARS-CoV. Patogen ten odpowiada za powstanie zespołu ostrej ciężkiej niewydolności oddechowej, znanej też jako SARS (z ang. Severe acute respiratory syndrome). W listopadzie 2002 roku rozwinęła się epidemia tej choroby. Pierwsze przypadki stwierdzono w mieście Foshan położonym w prowincji Guangdong w Chinach. Transmisja wirusa następowała w bardzo szybkim tempie. Przykładem masowego zakażenia jest przypadek hospitalizowanego 30 stycznia 2003 roku w Guangzhou 44-letniego mężczyzny, który w czasie choroby zaraził ponad 50 osób należących do personelu medycznego i 19 krewnych. Na początku 2003 roku choroba rozprzestrzeniła się na inne kraje świata. Niespełna 8 miesięcy od stwierdzenia pierwszego przypadku zakażenia Światowa Organizacja Zdrowia podała informacje o eradykacji (całkowitym zwalczeniu) wirusa SARS-CoV.
Zobaczcie, jak odróżnić grypę od zwykłego przeziębienia:
Zakażenie SARS-CoV następuje przeważnie drogą kropelkową, ale i na skutek kontaktu zakaźnego materiału z błonami śluzowymi czy z kałem osoby chorej. Początkowo objawia się grypopodobnie. Występować mogą m.in.: gorączka powyżej 38°C, osłabienie, bóle mięśniowe, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, ból gardła, kaszel. Chory może wykazywać objawy łącznie lub osobno. Z czasem pojawiają się duszności. Średnio 1/5 chorych wymaga podłączenia do respiratora. Śmiertelność na SARS oceniana jest na około 7%.
Choroba wywołana przez koronawirus MERS
W 2012 roku stwierdzono pierwsze przypadki nowej choroby układu oddechowego o ciężkim przebiegu, za którą odpowiada koronawirus MERS. Po raz pierwszy rozpoznany został u chorego z Arabii Saudyjskiej. Ponad 80% przypadków choroby występuje na Bliskim Wschodzie. Drugie duże ognisko MERS w maju 2015 roku stwierdzono w Korei Południowej. Uważa się, że spowodowane zostało przez zawleczenie zakażenia z Bliskiego Wschodu. W toku badań wirus MERS-CoV uznano za odzwierzęcy, a za jego rezerwuar nietoperze. Niewiele wiadomo na temat transmisji na człowieka. Najprawdopodobniej, aby doszło do zakażenia człowieka, konieczne jest dwukrotne przełamanie bariery międzygatunkowej – przeskok z nietoperzy na wielbłądy i na człowieka. Badania wykazały, że podobny do MERS-CoV wirus od lat wywołuje zakażenia i zachorowania wielbłądów w Afryce i na Półwyspie Arabskim.
Choroba MERS (z ang. middle east respiratory syndrome) początkowo objawia się dość niespecyficznie. U chorych stwierdza się m.in.: gorączkę, ból głowy, dreszcze, kaszel, bóle mięśni, duszności. Dodatkowo pojawić się mogą: nudności, ból gardła, wymioty, biegunka, zawroty głowy, ból brzucha. Wraz z zaawansowaniem choroby następuje rozwój zapalenia płuc. W badaniach rentgenowskich (RTG) widoczne są jedno- lub dwustronne zmiany, niejednolite nacieki czy płyn w jamie opłucnej. Dojść może także do upośledzenia pracy nerek. Śmiertelność na MERS oceniana jest na około 35%.
Bibliografia:
1. Fauci A.S., Braunwald E., Isselbacher K. i wsp., Interna Harrisona, Czelej, Lublin, 2002.
2. Szczeklik A., Gajewski P., Interna Szczeklika 2017, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2017.
3. Pryć K., Ludzkie koronawirusy, „Postępy Nauk Medycznych”, 2015, XXVIII (4B), s. 48–54.
4. Pancer K.W., Pandemiczne koronawirusy człowieka – charakterystyka oraz porównanie wybranych właściwości HCoV-SARS i HCoV-MERS, „Postępy Mikrobiologii”, 2018, 57(1), s. 22–32.
