Leczenie ropnia zęba, oprócz ewakuacji ropy i endodoncji, wymaga nierzadko podejścia farmakologicznego – zastosowania antybiotyku, który łagodzi towarzyszące stanowi zapalnemu dolegliwości. Proces terapeutyczny determinowany jest w dużym stopniu stadium rozwojowym zmiany. Wyróżnia się ropnia okołowierzchołkowego, podokostnowego i podśluzówkowego.
Czym jest ropień zęba?
Ropień zęba to potoczne określenie dla ostrego ropnego zapalenia tkanek zlokalizowanych wokół wierzchołków korzeni zębowych. Ropień (z łac. abscessus) opisuje się jako ograniczoną jamę, którą wypełnia ropa powstająca w wyniku rozpadu, a następnie upłynnienia obumarłych tkanek. Dochodzi do tego na drodze działania enzymów proteolitycznych.
Treść ropna ma postać mętnej, gęstej wydzieliny o nieprzyjemnym zapachu. Za główną przyczynę powstania ropnia zębowego uważa się stan zapalny toczący się w zębie lub jego okolicy. Odpowiedzialne za niego bakterie przedostają się do otaczających ząb tkanek, przechodząc z kanału korzeniowego poprzez otwór wierzchołkowy.
Biorąc pod uwagę nasilenie dolegliwości i zasięg procesu chorobowego, wyróżnia się takie stadia ropni zęba:
- okołowierzchołkowe (tzw. śródkostne) – najmniej nasilone stadium, stan zapalny toczy się w miazdze i otaczających ząb tkankach;
- podokostnowe – wysięk ropny przechodzi przez kość wyrostka zębodołowego, na skutek czego dochodzi do odwarstwienia okostnej;
- podśluzówkowe – wysięk ropny gromadzi się pod błoną śluzową.
Jak objawia się ropień zęba?
Ropniom zęba towarzyszą dość silne dolegliwości bólowe. Do ich zaostrzenia dochodzi podczas nagryzania i uciskania policzka w bliskiej okolicy położenia patologicznej zmiany. Chorzy opisują ból jako promieniujący, pulsujący i rozpierający. Ciepło zwykle wzmaga odczucia bólowe, zimno zaś je łagodzi.
Objawami ropnia zęba są: obrzmienie, ucieplenie, tkliwość i zaczerwienienie dotkniętych procesem chorobowym tkanek oraz uczucie „wysadzania zęba z zębodołu”. Dojść może do powiększenia i uwrażliwienia na dotyk okolicznych węzłów chłonnych, zwiększenia ruchomości zęba czy wysunięcia go z zębodołu. Ropień zęba przejawia się opuchlizną policzka, trudnościami z przełykaniem i szerszym otwarciem ust, ogólnym złym samopoczuciem oraz podwyższoną temperaturą ciała.
Na czym polega leczenie kanałowe zębów? Dowiesz się tego z filmu:
Powikłania ropnia zęba
Ropień zęba to dolegliwość, której nie powinno się lekceważyć. Niepodjęcie leczenia może prowadzić do groźnych dla zdrowia konsekwencji. W skrajnych przypadkach grozi śmiercią. Powikłania ropnia zęba związane są z rozprzestrzenianiem się procesu zapalnego zarówno do okolicznych, jak i odległych narządów, co może nastąpić przez ciągłość, drogą naczyń chłonnych lub krwionośnych. Dojść może m.in. do zakrzepowego zapalenia zatoki jamistej, zapalenia śródpiersia tylnego lub przedniego, opon mózgowo-rdzeniowych i nerwów czaszkowych.
Leczenie ropnia zęba
Niezbędne jest specjalistyczne leczenie ropnia zęba. Postępowanie terapeutyczne polega na trepanacji zęba, czyli otwarciu komory. Kiedy okazuje się to niewystarczające, w znieczuleniu miejscowym przeprowadza się jego nacięcie. Długość cięcia zależy od rozległości ropnia – wynosi przeważnie 1–2 cm. Pozwala to na ewakuację treści ropnej. Jamę ropnia przepłukuje się specjalnymi preparatami.
Niekiedy konieczne bywa założenie drenu lub gumowego sączka. Następnie przeprowadza się leczenie kanałowe. W sytuacji wystąpienia mechanicznych przeszkód podczas endodoncji wskazane jest leczenie chirurgiczne, w tym resekcja (usunięcie wierzchołka korzenia zęba), radektomia (odcięcie jednego korzenia), hemisekcja (usunięcie połowy zęba i jednego korzenia; pozostawiona część wymaga odbudowy protetycznej), a ostatecznie usunięcie zęba przyczynowego, czyli tzw. ekstrakcja.
W przypadku występowania objawów ogólnych przy ropniu zęba wprowadza się antybiotyk. Lek pierwszego rzutu to amoksycylina. W przypadku osób uczulonych na penicylinę stosuje się erytromycynę lub klindamycynę. Niekiedy wprowadza się dodatkowo leczenie przeciwbólowe przy wykorzystaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) lub paracetamolu.
Domowe sposoby na ropień zęba
Oprócz leczenia specjalistycznego warto skorzystać z domowych sposobów na ropień zęba. Należy jednak pamiętać, że wyłącznie łagodzą objawy problemu zdrowotnego. Leczenie domowe ropnia zęba opiera się w dużej mierze na ziołowych płukankach, zwłaszcza z rumianku i szałwii lekarskiej. Zmniejszenie bólu i opuchlizny przyniosą zimne okłady.
Specjaliści przestrzegają przed mechanicznymi ingerencjami w zmianę, które mogłyby przyczynić się do przebicia ropnia zęba. Wskazują też na istotną rolę profilaktyki przeciwpróchnicowej, która przejawia się w regularnym myciu zębów, usuwaniu kamienia i płytki nazębnej, czyszczeniu przestrzeni międzyzębowych nićmi dentystycznymi oraz stosowaniu diety ubogiej w węglowodany.
Bibliografia:
1. Z. Jańczuk, Stomatologia zachowawcza – zarys kliniczny, PZWL, Warszawa 2007.
2. L. Kryst, Chirurgia szczękowo-twarzowa: podręcznik dla studentów, PZWL, Warszawa 2007.
3. M. Barańska-Gachowska, Endodoncja wieku rozwojowego i dojrzałego, Czelej, Lublin 2004.
4. Z. Jańczuk, Praktyczna periodontologia kliniczna, Kwintesencja, Warszawa 2004.
5. M. Prokop-Franaszek, M. Gackowska, T.Gołda, Ropnie tkanek przyzębia i ropnie zębopochodny – diagnostyka, różnicowanie i leczenie, [w:] „Implantoprotetyka”, 2007, 3 (28), s. 15–20.
