Węzły chłonne pomagają zwalczać bakterie, wirusy i inne przyczyny infekcji. Są ważną częścią układu odpornościowego i znajdują się w całym ciele. Niektóre znajdują się bezpośrednio pod skórą, podczas gdy inne są umiejscowione głęboko w ciele. Nawet najbardziej powierzchowne (w pobliżu skóry) węzły chłonne zazwyczaj nie są widoczne lub namacalne (dotykowe), chyba że z jakiegoś powodu robią się obrzęknięte.
Węzły chłonne są połączone ze sobą naczyniami limfatycznymi. Mogą powiększać się do kilku centymetrów średnicy w odpowiedzi na zakażenie bakteryjne, wirusowe, grzybicze czy choroby zapalne; rzadziej jest to wynik stanu niezakaźnego, takiego jak reumatoidalne zapalenie stawów czy nowotwór. Zakażenia wywołane przez obrzęk węzłów chłonnych określane są jako zapalenia węzłów chłonnych.
Zazwyczaj węzły chłonne są niewidoczne. Kiedy się powiększają, mogą uzewnętrzniać się w niektórych miejscach ciała, szczególnie w okolicach uszu, na szyi, pod żuchwą, w pachach lub pachwinach. Można zauważyć je jako powiększone, tkliwe guzki. Powiększanie węzłów chłonnych często też można wyczuć (namacalnie) przez położenie rąk na obrzękniętym miejscu. Uogólnione powiększenie węzłów chłonnych w całym ciele może wystąpić z powodu infekcji, zapalenia ogólnoustrojowego lub raka.
Najczęstszymi miejscami występowania powiększenia węzłów chłonnych są:
- szyja lub miejsca pod żuchwą - mogą świadczyć o występowaniu zakażenia lub ropnia zębów, zakażenia gardła, choroby wirusowej lub zakażenia górnych dróg oddechowych. Większość przyczyn obrzęku węzłów chłonnych w tym obszarze jest łagodna,
- okolice uszu - obrzęk węzłów chłonnych za uszami może odpowiadać zakażeniu wokół szyi lub ewentualnie oczu (spojówek). Najczęstszą przyczyną obrzęku węzłów chłonnych w tym miejscu jest ropień lub zakażenie tkanek miękkich,
- okolice pach - węzły chłonne w pachach są anatomicznie ważne w raku piersi. Często są sprawdzane u pacjentów poddawanych badaniu na raka piersi. Odgrywają również ważną rolę w określaniu stopnia zaawansowania i prognozowania raka piersi. Wiele nowotworów, chłoniaków i białaczek może powodować powiększenie tych węzłów chłonnych. Węzły chłonne z okolic pach mogą powiększać się również z powodu urazu lub zakażenia,
- pachwiny - obrzęk małych węzłów chłonnych (mniejszych niż 2 cm) w pachwinie lub pod żuchwą może być prawidłowy u młodych osób. Uważa się to za normalne, gdyż układ limfatyczny u dzieci jest bardzo aktywny, więc ich węzły mogą być powiększone. Powiększenie węzłów chłonnych w pachwinie może wynikać z niektórych chorób przenoszonych drogą płciową, miejscowych zakażeń, także w kończynach dolnych (w tym stóp i nóg), czy obejmujących narządy płciowe.
Opisane powyżej miejsca powiększonych węzłów chłonnych można łatwo zobaczyć i poczuć w badaniu palpacyjnym.
Istnieje również duża grupa węzłów chłonnych w klatce piersiowej i brzuchu, które czasami są powiększone na zdjęciach rentgenowskich lub tomografii komputerowej.
Powiększone węzły chłonne - przyczyny
Zakażenia są najczęstszą przyczyną powiększenia węzłów chłonnych. Najczęstsze to wirusowe zakażenia górnych dróg oddechowych, takie jak przeziębienie (ból gardła, gorączka, katar). Ponadto częste są zakażenia ucha, odra, ospa wietrzna, mononukleoza, opryszczka lub zakażenie HIV, chłoniaki czy inne nowotwory, np. rak piersi lub płuca. Do bakterii i pasożytów powodujących powiększenie węzłów chłonnych zaliczamy bakterie paciorkowcowe, gruźlicze, wywołujące choroby przenoszone drogą płciową oraz pasożyty będące przyczyną toksoplazmozy czy leiszmaniozy.Rozpoznanie przyczyny powiększenia węzłów chłonnych może czasami być trudne.
Powiększone węzły chłonne - objawy
Objawy związane z powiększeniem węzłów chłonnych mogą obejmować ból w obrębie obrzęku, ból gardła lub katar, gorączkę, nocne poty, a także zmęczenie i utratę wagi. Zdarza się, że mogą one przebiegać w postaci bezobjawową lub bardzo delikatnej.
Jeśli powiększenie węzłów chłonnych trwa ponad 2 tygodnie lub masz takie objawy jak utrata masy ciała, nocne poty, zmęczenie lub wysoka gorączka albo powiększony węzeł chłonny na szyi powoduje trudności w oddychaniu czy połykaniu, należy niezwłocznie udać się do lekarza.
Powiększone węzły chłonne - jak leczyć?
Jeśli zauważysz powiększenie węzłów chłonnych, powinieneś najpierw udać się do lekarza pierwszego kontaktu. W zależności od przyczyny obrzęku węzłów chłonnych konieczne może być leczenie u hematologa/onkologa lub specjalisty chorób zakaźnych. Możliwa może być również konsultacja z chirurgiem w celu biopsji lub usunięcia węzła chłonnego. Powiększone węzły chłonne nie wymagają szczególnego postępowania leczniczego. Standardowe leczenie obrzęku węzłów chłonnych może obejmować leki przeciwbólowe i obniżające gorączkę. Jeśli przyczyną obrzęku jest infekcja, lekarz może przepisać antybiotyki lub leki przeciwwirusowe. Jeżeli doszło do zakażenia (ropnia), może okazać się konieczne jego usunięcie. W przypadku obrzęku z powodu nowotworu leczenie może obejmować operację, promieniowanie lub chemioterapię.
Powiększone węzły chłonne - leczenie domowe
Jeżeli powiększenie węzła chłonnego powoduje dyskomfort, w zmniejszeniu obrzęku i złagodzeniu bólu może pomóc ciepły, mokry okład (kompres). Jeśli jednak węzeł chłonny jest twardy, nieruchomy, należy pilnie skonsultować się z lekarzem.
