Powszechnie panujące w społeczeństwie przekonanie, że łuszczyca jest zaraźliwa, jest całkowicie błędne. Jest to schorzenie uwarunkowane genetycznie i nie ma żadnej możliwości, aby się nim zarazić. Zaliczane jest też do grupy chorób autoimmunizacyjnych. W skali globu zmaga się z nim około 2–4% populacji, przy czym najczęściej dotyka Europejczyków i białą społeczność Ameryki Północnej. Nierzadko wiąże się ze społecznym odrzuceniem i napiętnowaniem.
Łuszczyca – czy jest zaraźliwa?
Czy łuszczyca jest zaraźliwa to pytanie, które często stawiają sobie osoby mające kontakt z chorymi. W społeczeństwie panuje powszechne przekonanie, że łuszczyca jest zaraźliwa i przenosi się przez bezpośredni kontakt, czyli z człowieka na człowieka, a jednym ze sposobów, w jaki można zarazić się łuszczycą, jest podanie ręki choremu. Nic bardziej mylnego. Jest to jednostka chorobowa, której etiopatogeneza nie została w pełni rozpoznana.
Niemniej jednak wiadomo, czy można się zarazić łuszczycą. Odpowiedź jest jednoznaczna – nie jest ona zaraźliwa, ponieważ nie jest wywołana przez czynniki zakaźne.
Czym jest łuszczyca?
Łuszczyca to choroba skóry charakteryzująca się przewlekłym przebiegiem, podczas którego mają miejsce okresy remisji, czyli samoistnego ustępowania objawów chorobowych, i nawroty. Nie ma konkretnego wieku, w jakim pojawiają się pierwsze zmiany skórne. Jest rzadko spotykana u osób poniżej 10 roku życia. Szczyt zachorowań przypada najczęściej na wiek 15–40 lat.
Łuszczyca zaliczana jest do grupy chorób autoimmunizacyjnych, czyli jest schorzeniem układowym mediowanym immunologicznie. Oznacza to, że układ odpornościowy zaczyna walczyć z własnymi prawidłowymi komórkami, bo traktuje je jako obce, wymagające usunięcia. Nieprawidłowo pobudzone komórki układu odpornościowego – limfocyty T – odpowiadają za powstanie zmian zapalnych w obrębie skóry i uwalniają szereg czynników wzrostowych indukujących proliferację keratynocytów oraz zaburzenia ich końcowego różnicowania, przez co powodują przyspieszone rogowacenie naskórka. W łuszczycy ma miejsce 8-krotne skrócenie cyklu komórkowego – w zdrowym naskórku wędrówka komórek z warstwy podstawnej do rogowej trwa 28 dni, a w łuszczycy 3–4 dni. Naskórek ma 4-6 razy większą objętość w porównaniu ze skórą zdrową.
Zachodzące w jej przebiegu procesy zapalne charakteryzującą się obecnością zmian skórnych w postaci łuszczących się wykwitów i objawów stawowo-ścięgnistych. Na skórze pojawiają się dobrze odgraniczone tarczki koloru łososiowego, pokryte dużymi, przylegającymi, srebrnymi, centralnie przymocowanymi łuskami. Najczęstszą lokalizacją zmian skórnych jest tułów, zgięcia kolan i łokci, owłosiona skóra głowy oraz okolice części krzyżowej i pośladkowej. Ogniska mogą zlewać się w większe wykwity i zajmować coraz rozleglejsze powierzchnie skóry. Wyróżnia się kilka rodzajów łuszczycy, w tym łuszczycę krostkową, plackowatą, kropelkową, zwykłą, owłosionej skóry głowy i uogólnioną.
Dziedziczenie łuszczycy
Łuszczyca jest chorobą uwarunkowaną genetycznie. Część autorów uznaje, że jest dziedziczona w sposób autosomalny dominujący z niepełną penetracją genu, podczas gdy inni wskazują na dziedziczenie wieloczynnikowe, uwzględniające genetyczne i środowiskowe wpływy na ujawnienie się choroby.
Specjaliści oszacowali prawdopodobieństwo zachorowania na łuszczycę dziecka obciążonego wywiadem rodzinnym. Jeśli choroba dotyczy jednego z rodziców, ryzyko wystąpienia łuszczycy u potomstwa wynosi 20–25%, a gdy chorują oboje rodzice, ryzyko określone zostało na blisko 60%. W przypadku stwierdzenia choroby u jednego z bliźniąt jednojajowych ryzyko wystąpienia choroby u drugiego to 70–80%, a u bliźniąt dwujajowych wynosi 15–25%.
Czynniki wyzwalające objawy łuszczycy
Skoro znamy odpowiedź na pytanie, czy można zarazić się łuszczycą, należy przeanalizować, jakie czynniki odpowiadają za pojawienie się objawów chorobowych. Badacze donoszą, że odziedziczenie wadliwych genów nie jest równoznaczne z zachorowaniem, a zwiększa podatność na nie. Pojawienie się łuszczycy wymaga oddziaływania czynnika wyzwalającego objawy na organizm.
Istnieje hipoteza, że łuszczyca ujawnia się po przebyciu ostrych infekcji, takich jak bakteryjne infekcje górnych dróg oddechowych wywołane paciorkowcami, wirusowe (ospa wietrzna, odra, półpasiec, różyczka) lub drożdżakowe (zwłaszcza u osób o nadmiernej masie ciała). Łuszczyca może być determinowana zażywaniem niektórych leków. Podkreśla się tu rolę m.in. sterydów, leków antymalarycznych, niesteroidowych leków przeciwzapalnych i antybiotyków, a zwłaszcza środków beta-blokujących przyjmowanych przez osoby z nadciśnieniem, soli litu stosowanych w leczeniu depresji oraz odstawienia leków kortykosteroidowych. Nie stwierdza się, aby choroba była zależna do płci. Potwierdzone zostały związki łuszczycy z depresją, działaniem czynnika stresowego i silnego wstrząsu psychicznego.
U osób z predyspozycją do łuszczycy objawy chorobowe mogą zostać wyzwolone przez mechaniczne urazy lub długotrwałe podrażnienia skóry, takie jak: zadrapania, rany, oparzenia, ukłucia, długotrwały ucisk i silne nasłonecznienie, a także przez elementy niezdrowego stylu życia, takie jak częste palenie papierosów i spożywanie alkoholu. Nie bez znaczenia jest sposób odżywiania. Objawy choroby mogą zostać wyzwolone przez zmiany hormonalne zachodzące podczas ciąży, dojrzewania czy przekwitania.
Bibliografia:
1. Parafianowicz K., Sicińska J., Moran A. i wsp., Współwystępowanie zaburzeń psychicznych w łuszczycy: doniesienie wstępne, „Psychiatria Polska”, 2010, XLIV(1), s. 119–126.
2. Antosik K., Krzęcio-Nieczyporuk E., Kurowska-Socha B., Rola diety i żywienia w leczeniu łuszczycy, „Hygeia Public Health”, 2017, 52(2), s. 131-137.
3. Romańska-Gocka K., Farmakoterapia łuszczycy, „Farmacja Polska”, 2009, 65(9), s. 647-654.
4. Błaszczyk H., Zalewska-Janowska A., Choroby skóry: Praktyka lekarza rodzinnego, Warszawa, PZWL, 2009.
5. Jabłońska S., Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Warszawa, PZWL, 2010.
