Różyczka to choroba zakaźna wywołana przez wirusa różyczki. Przebiega najczęściej z umiarkowaną gorączką, zapaleniem spojówek (jednak nie towarzyszy jej światłowstręt), a także charakterystyczną plamisto-grudkową wysypką. Zanim pojawiły się szczepienia ochronne, różyczka była przede wszystkim chorobą wieku dziecięcego, atakującą dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. W dzisiejszych czasach różyczka to choroba dorosłych mężczyzn bądź starszych chłopców, ponieważ przez pewien czas szczepienia ochronne prowadzono tylko u dziewcząt.
Wirus różyczki
Różyczka jest chorobą wirusową. Wywołuje ją wirus różyczki Rubella virus. Wysyła on bardzo charakterystyczny objaw – powiększenie węzłów chłonnych na karku i szyi. U dorosłych kobiet wirus różyczki wywołuje dolegliwości stawowe, objawiające się bólem lub niewielkim zapaleniem. U mężczyzn zajęcie stawów jest rzadkie. Dorośli rzadko chorują na różyczkę, a jeszcze rzadziej ma to miejsce u starszych osób. Szczepionka lub przechorowanie daje teoretycznie trwałą odporność. W praktyce np. kobiety powinny skontrolować poziom przeciwciał, a tym samym poziom odporności na różyczkę przed zajściem w ciążę.
Jak się można zarazić?
Wirusem różyczki można zarazić się wyłącznie drogą kropelkową przez kontakt z zakażoną osobą. Mniej więcej połowa chorych mających styczność z chorobą przechodzi ją bezobjawowo. Chory zaraża już inne osoby na 7 dni przed pojawieniem się wysypki. Jedyną metodą pozwalającą uchronić się od zachorowania są szczepienia ochronne. Różyczka jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży, ponieważ może wywołać zespół różyczki wrodzonej, objawiającej się głuchotą, zaćmą, wadami serca i upośledzeniem umysłowym.
Do zachorowania może dojść w ciągu całego roku, jednak największy odsetek zachorowań odnotowuje się w okresie jesienno-zimowym.
Objawy różyczki u dorosłych
Różyczka daje takie same objawy u dorosłych jak u dzieci, choć różny jest przebieg choroby w tych dwóch grupach wiekowych. U dorosłych jest on zdecydowanie cięższy. Większość kobiet uskarża się na dolegliwości ze strony stawów, takie jak ból i stan zapalny. Objawy te mogą utrzymywać się nawet przez miesiąc. Głównie zajęte są drobne stawy międzypaliczkowe i stawy kolanowe. U znacznie większej liczby chorych dochodzi do rozwoju powikłań w postaci zapalenia wątroby. Duża część chorych wymaga hospitalizacji ze względu na ciężki przebieg choroby. Najczęstsze objawy to:
- wysoka gorączka,
- powiększenie węzłów chłonnych,
- zapalenie spojówek,
- ból głowy,
- wysypka.
U mężczyzn różyczka może dawać powikłania w postaci zapalenia jąder. Najgroźniejsza jest dla kobiet ciężarnych ze względu na ryzyko rozwoju wad wrodzonych płodu.
Najczęściej choroba przebiega w dwóch okresach:
- okres prodromalny, czyli zwiastujący chorobę – trwa do 5 dni, daje objawy wymienione powyżej, czyli gorączkę, powiększenie węzłów chłonnych, złe samopoczucie ogólne, a także objawy ze strony układu oddechowego,
- okres wysypkowy – jak sama nazwa wskazuje, przebiega z wysypką, która ma plamisto-grudkowy charakter, pojawia się u większości chorych. Objawy pozostałe często się utrzymują jeszcze w tym okresie (gorączka czy złe samopoczucie). Wysypka początkowo pojawia się na twarzy, a następnie rozprzestrzenia się na tułów. Dłonie i stopy pozostają od niej wolne.
Przebieg różyczki u dorosłych
Różyczka ma zdecydowanie cięższy przebieg u dorosłych niż u dzieci. U dorosłych może przypominać odrę. Powikłania zdarzają się rzadko, jednak są częstsze u dorosłych. Najczęstsze powikłania to:
- zapalenie stawów u dorosłych kobiet,
- odwodnienie wymagające hospitalizacji,
- ból i zapalenie jąder i najądrzy u mężczyzn,
- zapalenie wątroby,
- spadek ilości płytek krwi, a tym samym zaburzenia krzepnięcia i krwawienia do mózgu, przewodu pokarmowego czy układu moczowego,
- zapalenie mózgu,
- kłębuszkowe zapalenie nerek,
- powikłania położnicze.
Leczenie różyczki u dorosłych
Przede wszystkim należy zadbać o odpowiednią izolację chorego. Nie powinien mieć on styczności z innymi domownikami, a szczególnie z osobami nieszczepionymi. W warunkach domowych należy zadbać o odpoczynek i odpowiednie nawodnienie. Można stosować leczenie objawowe lekami przeciwgorączkowymi, przeciwbólowymi i przeciwzapalnymi, czyli standardowymi, dostępnymi bez recepty, niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi. W razie pogorszenia samopoczucia i braku poprawy po kilku dniach należy pilnie skonsultować się z lekarzem, tym bardziej w razie podejrzenia wystąpienia powikłań. W czasie różyczki chory nie powinien wychodzić na dwór.
Profilaktyka zakażenia różyczką
Jedyną skuteczną formą profilaktyki są szczepienia. Obecnie w Polsce podaje się skojarzoną szczepionkę przeciwko odrze, śwince i różyczce po 1. roku życia, a następnie dawkę przypominającą w wieku 10 lat. Osoby dorosłe nieszczepione, które nie przeszły różyczki (szczególnie dotyczy to kobiet planujących ciążę), mogą zaszczepić się w każdym wieku. Po szczepieniu powinny przez mniej więcej 3 miesiące zapobiegać zajściu w ciążę.
