W czasie pandemii COVID-19 wzrosło zainteresowanie suplementami diety wspierającymi działanie układu odpornościowego. Chociaż żadna konkretna żywność ani suplement nie mogą zapobiec zarażeniu się COVID-19, niektóre składniki odżywcze mogą wspierać układ odpornościowy i tym samym wpływać na przebieg choroby.
Większość z nas słyszała o witaminie C jako tym składniku, który ma największy wpływ na odporność. Jej niedobór negatywnie działa na kondycje błon śluzowych i wiąże się z większym ryzykiem infekcji dróg oddechowych, w tym tak groźnych jak zapalenie płuc. Na szczęście w dzisiejszych czasach, kiedy witamina C, czyli kwas askorbinowy, dodawana jest do wielu produktów, rzadko cierpimy na jej niedobór. Dotyczy to najczęściej osób niedożywionych, stosujących długotrwałe głodówki lub mających zaburzenie wchłaniania składników odżywczych z diety.
Czytaj też: Jakie suplementy diety są najlepsze na wzmocnienie odporności?
Dużo częściej niż witaminy C może nam brakować cynku, a to - jak sugerują badacze, może osłabiać odporność i zwiększać ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19. Anatoly Skalny, który kieruje Pracownią Dietetyki Molekularnej na Uniwersytecie Sechenov w Moskwie, wraz z kolegami z Rosji, Niemiec, Grecji, Norwegii i Stanów Zjednoczonych dokonał przeglądu dowodów naukowych na rolę cynku w zapobieganiu i leczeniu infekcji dróg oddechowych, w tym COVID-19. Wnioski z pracy zespołu zostały opublikowane w International Journal of Molecular Medicine.
W przeglądzie opisano dowody wskazujące na to, że cynk może mieć działanie przeciwzapalne w zapaleniu płuc i ograniczać uszkodzenie tkanki płucnej.
Według aktualnych szacunków ryzyko niedoboru cynku obserwuje się u ponad 1,5 miliarda ludzi na świecie – wyjaśnia główny autor badań prof. Anatoly Skalny. Biorąc pod uwagę kluczową rolę cynku w regulacji odporności, jego niedobór można uznać za czynnik ryzyka chorób zakaźnych – uważa.
Jak działa cynk na układ odpornościowy?
Cynk jest niezbędnym minerałem o bardzo szerokim spektrum działania w organizmie człowieka – wspomaga funkcję ponad 300 enzymów! Bierze udział w przemianie energii, białek, tłuszczów i węglowodanów. Odgrywa ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego, ma też właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Jest niezbędny do produkcji i funkcjonowania wielu hormonów w tym insuliny. Organizm potrzebuje cynku nie tylko do prawidłowego działania układu odpornościowego, ale też właściwego funkcjonowania metabolizmu, układu rozrodczego, sercowo-naczyniowego i nerwowego.
Czy cynk może ograniczać stan zapalny?
Cynk wspomaga produkcję i dojrzewanie białych krwinek, które odgrywają główną rolę w układzie odpornościowym. Istnieje wiele rodzajów białych krwinek, które wytwarzają przeciwciała, wychwytują i niszczą patogeny.
Cynk pomaga również kontrolować stan zapalny i chroni przed nadmierną odpowiedzią układu odpornościowego na wtargnięcie patogenów do organizmu. Podczas gdy odpowiedź zapalna jest konieczna do zwalczania infekcji, to nadprodukcja cytokin prozapalnych we wczesnym stadium infekcji jest odpowiedzialna za niektóre z najgroźniejszych objawów COVID-19.
Cynk zmniejsza ryzyko przeziębienia?
Od dziesięcioleci naukowcy wiedzą, że cynk może blokować replikację rinowirusów odpowiedzialnych za infekcje dróg oddechowych, takich jak m.in. banalne przeziębienie.
Wyższe poziomy cynku w komórkach pomagają blokować reprodukcję rinowirusów i stymulować produkcję interferonu alfa. Interferon to rodzaj białek wytwarzanych przez organizm człowieka w celu pobudzenia odporności w czasie walki z patogenami.
Naukowcy znaleźli również dowody specyficzne dla koronawirusów. Jedno z badań wykazało, że cynk blokuje enzym odpowiedzialny za replikację koronawirusa, który doprowadził do wybuchu SARS w 2002 roku.
Zobacz, jak często nieświadomie obniżamy swoją odporność:
Cynk: w jakich produktach jest go najwięcej
Dobrymi źródłami cynku są: mięso, sery żółte, nasiona roślin strączkowych, kasza gryczana, orzechy, pestki dyni i słonecznika oraz pełnoziarniste produkty zbożowe. Nieco mniej cynku zawierają ryby, ostrygi, jaja i ryż. Warto jednak wiedzieć, że nasz organizm różnie przyswaja cynk z rożnych produktów. Dostępność cynku dla organizmu waha się od 15 proc do 60 proc. i jest większa z produktów zwierzęcych. Mniejsza przyswajalność z produktów roślinnych wynika z obecności tzw. substancji antyodżywczych, czyli fitynianów (w produktach zbożowych), błonnika i szczawianów, które tworzą z cynkiem trudno przyswajalne związki. Właśnie dlatego wegetarianie i weganie mogą potrzebować aż o 50 proc. więcej cynku w swojej diecie.
Cynk: czy można go przedawkować
Naukowcy wyjaśniają, że chociaż dowody sugerują, że cynk zmniejsza ryzyko chorób układu oddechowego i ich powikłań, nie ma wystarczających danych, aby sformułować zalecenia dotyczące stosowania suplementów cynku w związku z ryzykiem zachorowania na COVID-19.
Jedząc produkty bogate w cynk – nawet w dużych ilościach, nie ryzykujemy jego przedawkowania. Wartościowa dieta z pewnością będzie miała korzystny wpływ na funkcjonowanie organizmu, w tym układu odpornościowego. Specjaliści ostrzegają natomiast przed nadmierną suplementacją cynku. Zbyt duża ilość tego składnika może wywołać nudności, utratę apetytu i skurcze żołądka, a w dłuższej perspektywie wręcz obniżyć odporność.
Systematyczne przyjmowanie suplementów cynku zmniejsza dostępność miedzi i powoduje jej niedobór. Niedobór miedzi z kolei może powodować anemię, zwiększenie poziomu cholesterolu całkowitego oraz tzw. złego cholesterolu LDL i zmniejszenie stężenia tzw. dobrego cholesterolu HDL. Pamiętajmy, że decyzja o suplementacji cynku powinna być podjęta po konsultacji z lekarzem.
