Czosnaczek pospolity to powszechnie występująca w Polsce roślina. Może pełnić funkcje ozdobne, lecznicze czy być używana w sztuce kulinarnej, gdzie wykorzystywane są zwłaszcza liście o lekko piekącym smaku i czosnkowym zapachu. Z czosnaczka pospolitego można sporządzać napary i syropy do spożycia, a liści używać zewnętrznie jako okładów.
Czosnaczek pospolity – wiadomości ogólne
Czosnaczek pospolity to gatunek dwuletniej rośliny, który obok czosnaczka niedźwiedziego należy do rodzaju czosnaczek i rodziny kapustowate. Porasta tereny niemal całej Europy, Azji Zachodniej i Południowej oraz Afryki Północnej. Czosnaczek występuje przeważnie na skrajach lasów liściastych, w zaroślach nadrzecznych i łęgowych, na obrzeżach dróg. To roślina wybitnie azotolubna, w związku z czym uważana jest za naturalny wskaźnik gleb bogatych w azot.
Dlaczego warto sięgnąć po czosnek? Dowiesz się tego z filmu:
Czosnaczek pospolity – właściwości i zastosowanie prozdrowotne
Czosnaczek pospolity to cenna roślina lecznicza. Surowiec zielarski stanowi ziele (z łac. Herba Alliaria), w którego składzie znajdują się duże ilości olejków lotnych zawierających związki siarki i amoniaku. Dodatkowo występują w nim m.in.: aminokwasy (cystyna, metionina, cysteina), garbniki, flawonoidy, fitoncydy, saponiny, glukozynolany (glukotropeolina), glikozydy gorczyczne, glikozydy nasercowe, kwas synapinowy, kwas ferulowy. Roślina stanowi źródło witamin niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu (głównie kwasu askorbinowego i karotenu, tj. prowitaminy A) i składników mineralnych, w tym zwłaszcza wapnia, żelaza oraz fosforu.
Czosnaczek wykazuje działanie dezynfekujące, rozkurczowe, przeciwpasożytnicze, przeciwzapalne, przeciwgrzybiczne, żółciotwórcze, żółciopędne, odtruwające, przeciwreumatyczne. Pobudza krążenie krwi, łagodzi bóle brzucha, biegunki i zaburzenia przemiany materii. Wspomaga oczyszczanie organizm z trujących substancji. Świeże liście i kwiaty parzone w mleku z miodem dają napój o właściwościach wzmacniających, rozgrzewających, wykrztuśnych, który poleca się przy przeziębieniach, osłabieniu, grypie, nieżycie układu oddechowego.
Czosnaczku pospolitego używa się najczęściej w celu przyspieszenia procesu leczenia ropiejących i trudno gojących się ran, wrzodów, skaleczeń, grzybic. Zewnętrznie czosnaczku pospolitego używa się w formie okładów ze świeżych liści czy naparów przygotowanych na bazie suszonej rośliny. Napar z ziela przyrządza się w połączeniu z gorącą wodą w stosunku 1 : 2. Czosnaczek w połączeniu z nasionami kozieradki po dodaniu do tranu w proporcji 1 : 1 tworzy preparat odżywczy i regenerujący skórę, włosy i paznokcie.
Syrop z czosnaczka pospolitego
Na bazie świeżych liści czosnaczka pospolitego przygotować można syrop, który wspomoże ewakuację śluzu zalegającego w drogach oddechowych i złagodzi ból gardła.
Niezbędne składniki stanowią:
- 4 garście świeżych liści czosnaczka,
- 3 szklanki wody,
- 1,5 szklanki miodu.
Wypłukane, odsączone, drobno posiekane liści zalewa się w garnku wodą i stawia na mały ogień na 10–15 minut. Następnie na pół godziny odstawia się pod przykryciem do naciągnięcia i przecedza. Uzyskany wywar umieszcza się na małym ogniu, po zagotowaniu dodaje się miód i gotuje jeszcze przez 5 minut. Po tym czasie miksturę przelewa się do uprzednio wyparzonych butelek. Syrop stosować można kilka razy dziennie. Może być spożywany sam lub po dodaniu do herbaty ze ślazu, babki lancetowatej, macierzanki, rumianku, nagietka czy pokrzywy.
Kiedy warto leczyć się ziołami? Dowiesz się tego z filmu:
Gdzie można kupić ziele czosnaczka pospolitego?
Ziele czosnaczka pospolitego znajduje się w ofercie sklepów zielarskich i niektórych aptek. Nabyć je można dzięki sprzedaży internetowej. Istnieje również możliwość samodzielnego pozyskania surowca. Jego zbiór odbywa się od maja do końca czerwca. Należy pamiętać, by surowiec nie był wówczas mokry. Suszenie następuje w przewiewnym i zacienionym miejscu.
Pozazdrowotne zastosowanie czosnaczka pospolitego
Czosnaczek pospolity może pełnić funkcję rośliny ozdobnej. Ma niewielkie, białe kwiaty, zebrane po kilka w grona, które znajdują się na wierzchołku łodygi lub na bocznych rozgałęzieniach. Kwitnie od kwietnia do czerwca. Najlepiej rośnie na żwirowych i gliniasto-piaszczystych, bogatych w próchnicę, dobrze spulchnionych glebach. Preferuje półcieniste stanowiska, umiarkowane nawadnianie.
Czosnaczek pospolity znalazł zastosowanie w sztuce kulinarnej. Wykorzystuje się liście i młode pędy. Po rozdarciu części te wydzielają intensywny zapach czosnku. Stanowią przeważnie składnik sałatek. Mogą posłużyć też jako przyprawa do dań wytrawnych, w tym zup, sosów, past twarogowych, potraw z baraniny. Drobno posiekane świeże liście czosnaczka dodane do ciasta pozwolą na uzyskanie pieczywa czosnkowego. Możliwe jest także wykorzystanie nasion, które po rozgnieceniu i wymieszaniu z octem, solą, oliwą stanowią alternatywę dla musztardy. Roślina cieszy się największym kuchennym zainteresowaniem we Francji.
Bibliografia:
1. Matławska I., Farmakognozja – podręcznik dla studentów farmacji, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2008.
