Drzewo czereśniowe, zwane wiśnią ptasią (jego owoce są przysmakiem m.in. szpaków i wróbli), należy do najstarszych na świecie. Rodzime obszary jego występowania to Europa oraz Azja Zachodnia. Powszechnie uprawiane jest także w Ameryce Północnej. Kuliste owoce w zależności od odmiany różnią się wielkością, kolorem, konsystencją. Ich wyśmienitym, charakterystycznym – choć także nieco zróżnicowanym – smakiem można cieszyć się w pierwszej połowie lata.
Odmiany czereśni
Istnieją dwie zasadnicze grupy odmian owoców czereśni – miękkie i soczyste sercówki oraz chrząstki o twardszym, bardziej zwartym miąższu. Najbardziej popularne osiągają masę od 4 do 11 g. Mogą mieć skórkę o barwach od żółtej, przez czerwoną, po niemal czarną. Miąższ ma kolor kremowy, żółty lub czerwony. Wczesne odmiany czereśni dojrzewają w maju lub czerwcu, średnio wczesne – na przełomie czerwca i lipca, późne – do końca lipca. Najpopularniejsze w Polsce wczesne i średnio wczesne odmiany czereśni to:
- czereśnia Burlat – średniej wielkości, niemal bordowe owoce o ciemnoczerwonym, słodkim, soczystym, dość twardym miąższu,
- czereśnia Rivan – średnie, ciemnoczerwone owoce z miękkim, czerwonym, kwaskowym miąższem,
- czereśnia Summit – bardzo duże, ciemnoczerwone owoce o jasnym, słodkim (z winną nutą), niezbyt twardym miąższu,
- czereśnia Sam – dość duże, ciemnoczerwone owoce, o ciemnym, nieco gorzkawym miąższu,
- czereśnia Van – średnie, czerwone owoce o czerwonym, twardym, soczystym miąższu,
- czereśnia Vega – duże, żółto-czerwone owoce, o jasnym, twardym, bardzo soczystym miąższu.
Wśród późnych odmian czereśni uprawianych w Polsce wyróżnia się:
- czereśnia Kordia – bardzo duże, niemal ciemnobrązowe owoce o wyjątkowo słodkim, dość miękkim, soczystym miąższu,
- czereśnia Hedelfińska – średniej wielkości, niemal czarne owoce o ciemnoczerwonym, słodkim, winnym miąższu,
- czereśnia Regina – bardzo duże, ciemnoczerwone owoce o jasnoczerwonym, twardym, soczystym miąższu,
- czereśnia Lapins – duże, jasno- lub ciemnoczerwone owoce o czerwonawym zwięzłym, soczystym miąższu.
Dlaczego warto jeść czereśnie? Zobacz nasz film i poznaj opinię eksperta
Czereśnia – uprawa
Drzewa czereśniowe uprawiane są przemysłowo w dużych sadach, ale można też posadzić je w przydomowym ogrodzie. Nadaje się do tego większość odmian, choć warto wybierać czereśnie szczepione na podkładkach karłowych. Ograniczają one rozmiar dorosłego drzewa (które normalnie może osiągać nawet 9 metrów), co ułatwia zabiegi pielęgnacyjne i zbiór owoców.
Czereśnia potrzebuje osłoniętego od wiatru, słonecznego stanowiska oraz żyznej, umiarkowanie wilgotnej, alkalicznej gleby. Poza tym nie jest szczególnie wymagająca w uprawie – warto jedynie ją przycinać (najlepiej pod koniec lata), co ograniczy jej wzrost i pobudzi do owocowania. Należy też pamiętać, że większość czereśni jest obcopylna – potrzebuje sąsiedztwa drzewa innej odmiany, by rodzić owoce (np. zapylacze czereśni Burlat to odmiany Vega, Hedelfińska). Tylko nieliczne czereśnie (np. Lapins) są samopylne.
Drzewa czereśni różnią się stopniem odporności na mróz i choroby. W Polsce najlepiej sprawdzają się odmiany późno kwitnące (co nie zawsze oznacza późne owocowanie), ponieważ to pąki kwiatów najbardziej narażone są na przymrozki. Ze względu na takie częste choroby czereśni, jak rak bakteryjny, monilioza, warto wybierać odporne odmiany, np. Rivan, Summit, Sam czy Kordia.
Wartości odżywcze czereśni
Oprócz wybornego smaku czereśnie mają cenne właściwości odżywcze. Zawierają sporo błonnika i minerałów, takich jak potas, magnez, miedź, mangan, jod, żelazo i fosfor. Dostarczane przez czereśnie witaminy to przede wszystkim kwas askorbinowy (witamina C) oraz tiamina (B1), ryboflawina (B2) i pirydoksyna (B6). W czereśniach znajdują się także znaczne ilości witamin K, E, kwasów pantotenowego i foliowego. Jednak najcenniejszymi składnikami czereśni są związki o właściwościach antyoksydacyjnych – flawonoidy (m.in. kwercetyna, kemferol), antocyjany (cyjanidyna). Substancje te chronią owoce przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych, a jednocześnie odpowiadają za ich barwę.
Dlatego najzdrowsze czereśnie to te o ciemnej skórce i czerwonym miąższu. Spośród szeregu prozdrowotnych właściwości czereśni warto wymienić:
- obniżanie stężenia kwasu moczowego w organizmie, co jest korzystne w leczeniu i profilaktyce dny moczanowej,
- ograniczanie szkodliwej aktywności wolnych rodników, co służy profilaktyce nowotworów, chorób sercowo-naczyniowych i neurodegeneracyjnych,
- pozytywny wpływ na procesy trawienia, stan naczyń krwionośnych, ciśnienie tętnicze i stężenie cholesterolu we krwi,
- działanie moczopędne, służące oczyszczaniu organizmu ze zbędnych metabolitów,
- własności przeciwzapalne, przeciwgrzybicze, antybakteryjne i alkalizujące.
Ile kalorii mają czereśnie?
Mimo znacznej zawartości cukrów prostych czereśnie mają zaledwie 63 kalorie w 100 g. Ze względu na obecność znacznej ilości błonnika i niski indeks glikemiczny są przekąską odpowiednią dla osób dbających o linię lub walczących z nadwagą. Nie zwiększają wartości kalorycznej diety, usprawniają procesy trawienne i detoksykację organizmu.
Czy można jeść czereśnie w ciąży?
Walory czereśni czynią je odpowiednim elementem diety kobiet ciężarnych – dostarczają m.in. kwasu foliowego i jodu, niezbędnych do prawidłowego rozwoju płodu. W ciąży nie należy jednak spożywać tych owoców zbyt wiele, ponieważ są ciężkostrawne. Ostrożność w jedzeniu czereśni powinny zachować matki karmiące. Owoce te mogą bowiem wywoływać u niemowlęcia reakcje alergiczne.
Jakie witaminy siedzą w owocach? Dowiesz się tego z naszego filmu
