Osteofity kręgosłupa to patologiczne narośle kostne, wytworzone w przebiegu reakcji obronnej organizmu na niszczejące chrząstki stawowe kręgosłupa. Nadbudowa osteofitowa pełni funkcje ochronne tkanek stawowych, ale kosztem pogorszenia wydajności ich pracy.
Osteofity kręgosłupa
Osteofity kręgosłupa są to zmiany w obrębie tkanki kostnej kręgu, charakteryzujące się jej miejscową nadbudową, obejmujące najczęściej krawędzie trzonów kręgów i brzegi wyrostków poprzecznych lub kolczystych, czyli miejsc poddawanych nieustannie znacznym obciążeniom.
Osteofity kręgosłupa to fizjologiczna reakcja obronna organizmu, który, otrzymując informacje o niszczących strukturach kręgów, automatycznie zaczyna je wzmacniać poprzez procesy wytwórcze dodatkowej tkanki kostnej. Osteofity kręgosłupa są tzw. czynnościowym przystosowaniem kości do patologicznie zmienionych warunków statycznych.
Osteofity kręgosłupa przejawiają wiele objawów miejscowych i promieniujących nawet w najbardziej dystalne obszary organizmu. W zależności od lokalizacji zmian wyróżnia się osteofity kręgosłupa szyjnego, osteofity kręgosłupa piersiowego i osteofity kręgosłupa lędźwiowego.
Przyczyny osteofitów kręgosłupa
Za główną przyczynę osteofitów kręgosłupa uznaje się postępującą chorobę zwyrodnieniową lub reumatoidalną kręgosłupa, które doprowadzają do miejscowych przeciążeń krawędzi kości, stopniowej degeneracji chrząstek stawowych oraz sklerotyzacji krążków międzykręgowych. W wyniku tych procesów odsłonięte części kręgów zostają bezpośrednio narażone na ścieranie się ich struktury w wyniku ciągłej pracy mechanicznej.
Czynnikami przyczyniającymi się do tworzenia osteofitów kręgosłupa są również stany pourazowe, długotrwałe mikrourazy oraz procesy zapalne danego odcinka kręgosłupa.
Osteofity kręgosłupa zachodzą swoją konstrukcją na krążki międzykręgowe, sąsiednie kręgi, a nawet wnikają wewnątrz światła kanału kręgowego, zwężając jego przekrój i uciskając tkanki nerwowe, ograniczając przewodnictwo impulsów nerwowych, pracy kręgosłupa i tkanek przykręgosłupowych.
Osteofity kręgosłupa szyjnego – objawy
W przebiegu nadbudowanej tkanki kostnej w odcinku szyjnym obserwuje się miejscowe dolegliwości bólowe o różnym charakterze i nasileniu oraz ból promieniujący wzdłuż kończyny górnej (tzw. rwa barkowa) lub nawet w kierunku łopatek. Ponadto:
- parestezje w przebiegu nerwów obwodowych kończyny górnej,
- ograniczenie motoryki kręgosłupa szyjnego, obręczy barkowej i kończyny górnej,
- osłabione bądź wzmożone napięcie mięśniowe szyi i ręki,
- zaburzenie fizjologicznych krzywizn kręgosłupa szyjnego,
- bóle i zawroty głowy, szumy uszne, zaburzenia widzenia.
Osteofity kręgosłupa piersiowego – objawy
Osteofity kręgosłupa piersiowego są rzadziej obserwowane ze względu na mniejszą fizjologiczną ruchomość tego odcinka i przyjmowania na siebie innych przeciążeń fizycznych, dlatego objawy ograniczenia ruchomości kręgosłupa mogą zostać niezauważone.
Osteofity kręgosłupa piersiowego obciążają głównie pod kątem miejscowych dolegliwości bólowych i promieniujących wzdłuż nerwów międzyżebrowych, utrudniając mechanikę oddychania i ograniczając ruchomość klatki piersiowej. Ból promieniuje często w kierunku łopatek oraz do szyjnego i lędźwiowego odcinka kręgosłupa.
Osteofity kręgosłupa lędźwiowego – objawy
Osteofity kręgosłupa lędźwiowego objawiają się poprzez miejscowe dolegliwości bólowe o tępym charakterze, które nasilają się po długotrwałym przebywaniu w pozycji stojącej. Ból często promieniuje wzdłuż nerwów obwodowych jednej z kończyn dolnych, czemu towarzyszą parestezje w obrębie zaopatrywanych dermatomów, uczucie mrowienia i nadwrażliwość dotykowa charakterystyczne dla rwy kulszowej. Ponadto, w przebiegu osteofitów kręgosłupa lędźwiowego obserwuje się spadek siły mięśniowej nogi oraz ograniczenie ruchomości kręgosłupa lędźwiowego, co razem wpływa na charakter i jakość chodu.
Jak zbudowany jest układ kostny? Odpowiedź znajdziesz w filmie:
Leczenie osteofitów kręgosłupa
W związku z tym, że osteofity kręgosłupa są wynikiem degeneracji chrząstki stawowej ze zwyrodnienia, prowadzi się leczenie przyczynowe, które koncentruje się na zatrzymaniu procesów postępowania zmian pierwotnych i ograniczenia dolegliwości bólowych. Dla przyspieszenia efektów leczenia wykorzystuje się metody zachowawcze, m.in.:
- fizykoterapię ukierunkowaną na działania przeciwbólowe i przeciwzapalne, poprawiające miejscowe ukrwienie, redukujące wzmożone napięcie mięśniowe i wzmacniające rozbijanie nadbudowanej tkanki kostnej za pomocą: ultradźwięków, fali uderzeniowej, pola magnetycznego, laseroterapii, światła IR, elektroterapii różnego rodzaju;
- kinezyterapię, czyli ćwiczenia w odciążeniu, ćwiczenia wzmacniające, poprawiające elastyczność, siłę i wytrzymałość mięśni, ćwiczenia czynne i czynne z oporem, ćwiczenia rozluźniające i relaksacyjne, ćwiczenia sensoryczne, ćwiczenia ogólnousprawniające, np. jazda na rowerze, joga, pilates, pływanie;
- masaż tkanek głębokich pozwala uzyskać efekt silnego przekrwienia, rozluźnienia i odżywienia tkanek;
- farmakoterapię o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i regenerującym tkanki chrzęstne.
