SIBO (dysbakterioza przewodu pokarmowego) objawia się zaburzeniem trawienia i wchłaniania pokarmów. Częstość występowania SIBO w nie została jak dotąd jednoznacznie określona. W populacji dorosłych stanowić może 2,5–22%. W rozpoznaniu przerostu flory jelitowej wykorzystuje się powszechnie wodorowe testy oddechowe.
Co to jest SIBO?
SIBO (z ang. small intestinal bacterial overgrowth) to zespół przerostu bakteryjnego jelita cienkiego. Definiuje się go jako wzrost liczby niepatogennych bakterii powyżej 105 CFU (z ang. colony forming units), czyli jednostek tworzących kolonię w 1 mililitrze treści jelitowej z początkowego odcinka jelita cienkiego. Dochodzi do kontaminacji florą pochodzącą z jamy ustnej i okrężnicy, w składzie której wymienia się zwłaszcza paciorkowce, pałeczkę okrężnicy, gronkowce, pakietowce oraz Klebsiella.
Przyczyny powstania SIBO
Wśród czynników predysponujących do powstania zespołu SIBO wymienia się m.in.: wrodzone i nabyte wady przewodu pokarmowego, silne sytuacje stresowe, hypochlorydię polekową związaną zwłaszcza ze stosowaniem przez długi czas inhibitorów pompy protonowej, zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego pojawiające podczas np. niedoczynności tarczycy, celiakii, zespołu jelita drażliwego czy po radioterapii. Przyczynami SIBO mogą być niedobory odporności, przewlekłe choroby prowadzące do wyniszczenia organizmu i zaburzenia równowagi flory jelitowej na skutek długotrwałego leczenia immunosupresyjnego.
Kto znajduje się w grupie ryzyka?
Należy zaznaczyć, że samo SIBO często jest jedynie skutkiem, a nie bezpośrednią przyczyną obecnych problemów. Zespół przerostu bakteryjnego do jelita cienkiego może rozwijać się w wyniku różnych homeopatii stanowiących czynnik ryzyka rozwoju wspomnianego SIBO - mówi dietetyk Agnieszka Piskała.
W grupie ryzyka znajdują się osoby biorące leki - np. te zmniejszające kwaśność soku żołądkowego, pacjenci chorzy na kamicę żółciową, z chorobą wątroby, przewlekłą chorobą trzustki, cukrzycą oraz z częstymi infekcjami żołądkowo-jelitowymi.
SIBO – objawy
SIBO objawia się przede wszystkim zaburzeniami wchłaniania tłuszczów, węglowodanów, białek, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. W przebiegu przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego pojawiają się dolegliwości ze strony układu pokarmowego, jak bóle brzucha, wzdęcia, mdłości, odbijanie, wzmożone wytwarzanie gazów, biegunka tłuszczowa lub o wodnistym charakterze, spadek masy ciała, kłucie w brzuchu, ciężkość poposiłkowa, refluks, zgaga. Nasilenie objawów determinuje przede wszystkim lokalizacja zmian w jelicie czczym – im nadmiernie rozrośnięta flora bakteryjna zajmuje bliższy odcinek jelita czczego, tym cięższy jest przebieg choroby.
W niektórych przypadkach występują również objawy spoza przewodu pokarmowego, w tym m.in. kłębuszkowe zapalenie nerek, zapalenie stawów, stłuszczenie wątroby, rumień guzowaty. W przebiegu choroby SIBO dochodzi do niedoborów witaminowych, w tym:
- B12, co powodować może neuropatię obwodową, ataksję, niedokrwistość megaloblastyczną,
- D, co predysponuje do tężyczki, osteoporozy, osteomalacji, krzywicy u dzieci,
- A, co sprzyja problemom skórnym i ze wzrokiem.
Rozpoznawanie SIBO
Mianem złotego standardu w diagnostyce SIBO określa się mikrobiologiczną ocenę treści pobranej z bliższej części jelita cienkiego. Niestety metoda należy do inwazyjnych i zastępowana bywa często metodami pośrednimi, które są lepiej tolerowane przez chorych. Wśród nich szczególne miejsce zajmuje HBT, czyli wodorowy test oddechowy. Testy są łatwe do przeprowadzenia i niezbyt stresujące dla chorego, który na co najmniej 14 godzin przed przystąpieniem do badania powinien pościć. Możliwe jest w tym czasie spożywanie tylko niegazowanej wody.
Test na SIBO polega na wypiciu przez chorego roztworu laktulozy lub glukozy, a następnie dmuchaniu w gastrolyzer przez 3 godziny co 20 minut. Test wykonywany glukozą pozwala uchwycić przerost w początkowej części jelita cienkiego, zaś laktulozą przerost w końcowej części jelita cienkiego. Pierwszego pomiaru dokonuje się przed wypiciem roztworu i u zdrowych ludzi na czczo wynosi on do 10 ppm (z ang. parts per million, czyli części na milion), zaś w pomiarach po wypiciu roztworu nie powinien przekroczyć 20 ppm. Przerost flory bakteryjnej jelit stwierdza się w sytuacji, gdy zawartość cząsteczek wodoru w wydychanym powietrzu będzie większa o ponad 20 ppm w porównaniu z poziomem wartościowym.
Według ostatnich badań około 85 proc. pacjentów z zespołem jelita drażliwego może mieć również zdiagnozowane SIBO. Objawy obu chorób są bardzo podobne, dlatego powinniśmy się przebadać w razie pojawienia się problemów. Aktualne wytyczne diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii dotyczące zespołu jelita drażliwego uwzględniają już SIBO, dlatego tym bardziej powinniśmy sięgać po narzędzia diagnostyczne, które ułatwiają (nieinwazyjne) namierzenie problemu.
Zobacz film: Jak test oddechu rozpoznaje chorobę?
SIBO – leczenie
W leczeniu SIBO szczególne miejsce zajmuje antybiotykoterapia. Leczenie trwa 2–4 tygodnie i opiera się na antybiotykach działających na tlenowe i beztlenowe bakterie Gram-ujemne. Lekiem pierwszego rzutu jest przeważnie metronidazol w połączeniu z doksycykliną. Wysoką skuteczność wykazuje rifaksymina. Konieczne jest uzupełnianie niedoborów witaminowych i zażywanie probiotyków.
Przerost flory bakteryjnej jelita cienkiego – dieta
Dieta w SIBO stanowi bardzo ważny elementem terapii. Opiera się na eliminacji pokarmów mocno fermentujących, określanych jako FODMAP. Zakłada niskie spożycie produktów zawierających fruktany, fruktozę, laktozę, alkohole polihydroksylowe, sztuczne substancje słodzące.
Co jeść przy SIBO? Jadłospis powinien uwzględniać m.in.: owies, kukurydzę, proso, ryż, kiszonki, jaja, mięso i ryby, większość orzechów i nasion, mąkę ziemniaczana lub z tapioki, warzywa, jak ogórki, marchewka, papryka, ziemniaki, cukinia, bakłażan, rzodkiewka, dynia, bataty, oliwki, jarmuż, sałata i warzywa liściaste, owoce, jak grejpfruty, kiwi, truskawki, maliny, pomarańcze, limonki, mandarynki, czyste tłuszcze, nabiał bez laktozy.
Zobacz film: SIBO jak wygląda leczenie?
Bibliografia:
1. K. Siniewicz-Luzeńczyk, M. Tkaczyk, Ocena częstości występowania zespołu przerostu bakteryjnego jelita cienkiego u dzieci leczonych immunosupresyjnie z powodu idiopatycznego zespołu nerczycowego, „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2016, 12(2), s. 171–176.
2. P. Gulbicka, M. Grzymisławski, Wzdęcia brzucha – najczęstsze przyczyny i postępowanie, „Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne”, 2016, 6(1), s. 69–76.
3. M. Nowak, P. Gulbicka, M. Grzymisławski, Wodorowe testy oddechowe jako narzędzie w diagnostyce schorzeń gastroenterologicznych, „Forum Zaburzeń Metabolicznych”, 2015, 6(3), s. 124–135.
4. S. J. Konturek, Gastroenterologia i hepatologia kliniczna. Cz. 7.: Choroby jelita cienkiego, Warszawa, 2006.
