Hemofobia to lęk przed krwią, który znacznie utrudnia codzienne życie zmagających się z nią ludzi. Nieprzyjemne dolegliwości mogą się pojawić podczas pobierania krwi do badań czy nawet przy niewielkim skaleczeniu. Na szczęście lęk przed krwią jest w pełni uleczalny.
Terapią zajmuje się psycholog lub psychiatra. Diagnoza opiera się przede wszystkim na bardzo dokładnym wywiadzie lekarskim. Objawy hemofobii to m.in.: zawroty głowy, nudności, wymioty, bladość skóry i nadmierna potliwość.
Co to jest hemofobia?
Słowo fobia pochodzi od greckiego terminu phóbos, co oznacza strach, lęk. Fobię definiuje się jako zaburzenie nerwicowe, które charakteryzuje się niekontrolowanym strachem przed sytuacjami lub przedmiotami niestanowiącymi realnego zagrożenia. Hemofobia to określenie, pod którym kryje się lęk przed krwią – widokiem zarówno własnej, jak i cudzej krwi, pobraniem krwi do badań, oddaniem krwi oraz wszystkimi innymi sytuacjami z nią związanymi. Termin hemofobia został użyty po raz pierwszy w 1972 roku przez amerykańskiego psychiatrę George’a Weinberga. Hemofobia okazuje się bardzo kłopotliwa w życiu codziennym, a zwłaszcza w sytuacji podjęcia leczenia i konieczności przeprowadzenia badań, w których materiałem do analizy jest próbka krwi. U osoby chorej nawet myśl o zaistnieniu sytuacji fobicznej często powoduje wystąpienie lęku antycypacyjnego, czyli tak zwanego lęku przed wystąpieniem kolejnego napadu lęku.
Przyczyny powstania lęku przed krwią
Część badaczy upatruje przyczyn powstania hemofobii w bezpośrednim lub pośrednim uczestnictwie w nieprzyjemnej sytuacji z okresu dzieciństwa bądź dorosłości z udziałem krwi. Strach pojawić się może po bolesnej operacji lub zabiegu z komplikacjami, kiedy dana osoba narażona była na obfite krwawienie. Może się rozwinąć na skutek bycia świadkiem lub ofiarą konfliktów zbrojnych czy wypadków samochodowych. Zdaniem innych lęk przed krwią może mieć podłoże genetyczne. Jest to tzw. podejście ewolucjonistyczne, które zakłada, że każdy człowiek nosi w sobie zadatki fobii, tylko nie u każdego się ona ujawnia.
Jakie są objawy hemofobii?
W sytuacji zetknięcia się z krwią u chorego na hemofobię mogą się pojawić objawy takie jak: ogólne osłabienie, bladość skóry, drżenie rąk, szczękościsk, suchość w ustach, zaburzenia oddychania, duszność, zaburzenia widzenia i słuchu, nadmierna potliwość, nudności, wymioty, zawroty głowy, bóle głowy i brzucha, drętwienie kończyn i płacz. W nagłych przypadkach lęk przed krwią może stać się przyczyną omdlenia wazowagalnego, czyli zespołu neurokardiogennego, w którym przy pionizacji chorego następuje odruchowe zwolnienie rytmu serca, spadek ciśnienia tętniczego i dochodzi do omdlenia. W sytuacjach grożących omdleniem należy zwiększać ciśnienie krwi poprzez celowe napinanie mięśni. Zaciśnięcie pięści, napięcie nóg, pleców, brzucha powoduje wzrost ciśnienia tętniczego krwi. Wystąpić mogą także skurcze toniczne mięśni kończyn i tułowia.
Na czym polega leczenie hemofobii?
Diagnozą i leczeniem hemofobii zajmuje się psycholog bądź psychiatra. Wybór specjalisty zależy od stopnia nasilenia dolegliwości. U niektórych strach wywołuje już kropla krwi, podczas gdy inni odczuwają objawy fobii dopiero przy znacznej jej ilości. W przypadkach łagodniejszych leczeniem fobii zajmuje się psycholog, a bardziej zaawansowane przypadki wymagają konsultacji psychiatrycznej. Długość leczenia determinowana jest stopniem zaawansowania i czasem trwania fobii.
Zastosowanie w leczeniu hemofobii znajduje psychoterapia. Szczególnie przydatne w tym wypadku są terapie poznawczo-behawioralne. Terapia skupia się zwłaszcza na zestawianiu chorego z czynnikami wywołującymi fobię. Postępowanie takie w nomenklaturze medycznej określa się jako desensytyzację, a powszechnie zwane jest odwrażliwianiem. Proces ten zaczyna się od konfrontowania chorego z łagodniejszymi bodźcami, po czym przechodzi się stopniowo do silniejszych. Na początku można przywoływać wyobrażanie źródła fobii, oglądać materiały z nią związane, a na końcu stosuje się rzeczywiste sytuacje związane z krwią. Za autora systematycznej desensytyzacji uważa się psychiatrę Josepha Wolpe'a.
Wykorzystać można także metodę modelowania, w czasie której osoba cierpiąca na fobię obserwuje kogoś zdrowego (modela) w trakcie wykonywania czynności, której ona sama nie jest w stanie wykonać. Widząc, że modelowi nie dzieje się krzywda, chory na fobię w mniejszym stopniu obawia się takiej sytuacji.
W ciężkich przypadkach podejmuje się także farmakoterapię z użyciem leków wyciszających chorego, które zapewnią mu uczucie wewnętrznego spokoju. Zastosowanie mają zazwyczaj leki przeciwdepresyjne z grupy SSRI (selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny). Takie podejście nosi nazwę leczenia kompleksowego.
W wyzbyciu się lęku przed krwią wsparcie rodziny lub przyjaciół jest równie ważne, jak właściwie prowadzona terapia. Pomocna okazuje się także nauka ćwiczeń oddechowych, które pozwalają szybciej usunąć napad lęku, lub relaksacja. Niekiedy przeprowadza się psychoedukację i dostarcza choremu wiedzy na temat obiektu wywołującego lęk. Czasami w leczeniu hemofobii stosowana jest hipnoza.
Bibliografia:
1. Ducasse D., Capdevielle D., Attal J. i wsp., Blood-injection-injury phobia: Physochophysiological and therapeutical specificities, “Encephale”, 2013, 39(5), s.. 326-331.
2. Ayala E.S., Meuret A.E., Ritz T., Treatments for blood-injury-injection phobia: a critical review of current evidence, “Journal of Psychiatric Research”, 2009, 43(15), s. 1235-1242.
Z czego składa się krew? Dowiesz się tego z naszego filmu
