Bielactwo to choroba skóry przejawiająca się depigmentacją, za powstanie której odpowiada zaburzenie pracy melanocytów – komórek warunkujących wytwarzanie w skórze pigmentu o nazwie melanina. Istnieje kilka różnych teorii tłumaczących nieprawidłowości w ich funkcjonowaniu. Bielactwo u dzieci ma przeważnie charakter nabyty. Wrodzona forma choroby, czyli albinizm, występuje rzadko.
Przyczyny powstania bielactwa u dzieci
Bielactwo u dzieci może mieć dwojaki charakter. Forma wrodzona, czyli albinizm to rzadko występująca choroba genetyczna. Zdecydowanie częściej stwierdza się postać nabytą. Przyczyny powstania bielactwa nie zostały jak dotąd dokładnie określone. Badacze wskazują na istnienie kilku koncepcji prezentujących mechanizm pojawienia się zaburzeń funkcjonowania i wymierania melanocytów. Wyróżnia się następujące teorie:
- autoimmunologiczną – melanocyty ulegają uszkodzeniu na drodze immunologicznej. Przemawia za tym częste współistnienie bielactwa z chorobami autoimmunologicznymi i występowanie w surowicy chorego autoprzeciwciał;
- neurogenną – uwalniany z zakończeń nerwowych neuromediator zmniejsza syntezę melaniny i uszkadza melanocyty;
- autodestrukcyjną tzw. stresu oksydacyjnego – w melanocytach obserwuje się zaburzenie działania układu antyoksydacyjnego. Podczas syntezy melaniny powstają toksyczne dla melanocytów produkty;
- wrodzonego defektu melanocytów – defekt ten prowadzi do ich przyspieszonej apoptozy (śmierci komórki);
- melanocytoragii – utrata łączności między melanocytami skutkuje ich oderwaniem od warstwy podstawnej i przemieszczaniem się przez naskórek, co inicjuje śmierć komórek.
Jakie są objawy bielactwa u dzieci?
W populacji dzieci najczęściej stwierdza się zlokalizowany typ choroby o odmianie segmentowej. Charakteryzuje się on dość nagłym początkiem i stabilnym przebiegiem. Bielactwo ma zazwyczaj wieloletni charakter. Zdarza się, że zmiany utrzymują się przez całe życie. Postęp choroby przejawia się w stopniowym powiększaniu się plam istniejących lub w pojawianiu się nowych.
Objawy bielactwa u dzieci mają przeważnie postać odbarwień skóry w obrębie jednego dermatomu (obszar skóry zaopatrywany czuciowo przez pojedynczy nerw rdzeniowy). Rzadziej zajmują kilka dermatomów lub układają się wzdłuż linii Blaschko.
Jak wygląda bielactwo u dzieci? Zmiany uwidaczniają się jako jedno lub więcej ognisk bielaczych, niehomogennych, symetrycznych, ze słabo zaznaczonym brzegiem, białych lub mlecznych, okrągłych bądź owalnych, o średnicy od kilku milimetrów do kilku centymetrów. Przeważnie lokalizują się w miejscach eksponowanych na światło słoneczne, w tym głównie na szyi, twarzy, grzbietach rąk, wyprostnych powierzchniach kończyn i w dołach pachowych. Niekiedy zmiany zabarwienia dotyczą dodatkowo włosów.
Najczęściej bielactwo u dzieci nie objawia w żaden inny sposób. Pojedyncze doniesienia wskazują na świąd skóry. Mimo że problemy skórne nie stanowią zagrożenia dla chorego, w istotny sposób wpływają na jakość życia.
Skąd się bierze bielactwo? Dowiesz się tego z filmu:
Rozpoznanie i leczenie bielactwa u dzieci
Rozpoznanie bielactwa opiera się przede wszystkim na informacjach uzyskanych z badania podmiotowego. W przypadku dzieci o jasnej karnacji zaleca się badanie przy użyciu lampy Wooda. To lampa kwarcowa o czarnym filtrze emitująca długofalowe promieniowanie nadfioletowe. Pozwala na dokładniejszą ocenę rozległości zmian chorobowych.
Leczenie bielactwa u dzieci nie ma niestety charakteru przyczynowego. Stosowana jest farmakoterapia z użyciem miejscowych glikokortykosteroidów bądź inhibitorów kalcyneuryny. Zaleca się też używanie analogów witaminy D3, które wykazują zdolność do wzrostu i różnicowania melanocytów, hamowania aktywacji limfocytów T. Mają również wpływ na proces melanogenezy.
Innym rozwiązaniem jest fotochemioterapia, czyli połączenie leczenia światłem ultrafioletowym z jednoczesnym użyciem związków chemicznych, które będą zwiększać wrażliwość skóry na promieniowanie UV. Przy wykorzystaniu lasera ekscymerowego znajduje zastosowanie laseroterapia. Dobre efekty daje autologiczny mikroprzeszczep. Ze zdrowej, prawidłowo zabarwionej skóry izoluje się komórki barwnikowe. Po wyhodowaniu odpowiedniej ilości zostają przeszczepione w miejsce po odbarwionej dotychczas skórze, którą usuwa się poprzez np. dermabrazję, kriochirurgię czy abrazję ultradźwiękową. Po przeszczepie chory poddawany jest dodatkowo serii naświetleń.
W przebiegu bielactwa u dzieci leczenie powinno uwzględniać także odpowiednią ochronę przed oparzeniami słonecznymi. W tym celu zaleca się stosowanie preparatów z filtrem słonecznym. Ograniczają one opalanie w obrębie zdrowej skóry, dzięki czemu zapobiegają nasileniu różnicy w kolorze między tą odbarwioną, a prawidłowo zabarwioną. Chore dziecko w razie potrzeby powinno mieć zapewnioną pomoc psychologa. Obraz kliniczny bielactwa może rzutować negatywnie na jakość życia, samoocenę, kondycję emocjonalną. Przyczynia się do izolacji społecznej, poczucia odrzucenia, lęków i depresji.
Bibliografia:
1. S. Jabłońska, T. Chorzelski, Choroby skóry, PZWL, Warszawa 2001.
2. J. Szepietowski, A. Reich, Leczenie chorób skóry i chorób przenoszonych drogą płciową, PZWL, Warszawa 2008.
3. M. Misterska, J. Szulczyńska-Gabor, R. Żaba, Etiopatogeneza, obraz kliniczny i leczenie bielactwa, [w:] „Advances in Dermatology and Allergology”, 2009, XXVI(4), s. 212–223.
4. S. Wilczyński, Bielactwo – wybrane metody terapii, [w:] „Aesthetica”, 2015, 7, s. 19–25.
