Badanie kału na pasożyty to jedno z częściej wykonywanych badań laboratoryjnych w kierunku diagnostyki zakażeń przewodu pokarmowego, szczególnie u dzieci. Polega ono na pobraniu próbki kału i zbadaniu jej pod mikroskopem.
Jak pobrać i przechowywać kał do badania na pasożyty?
Bardzo istotne jest, by próbkę kału do badania na obecność pasożytów pobrać, zanim wdroży się leczenie. Inaczej wynik może okazać się fałszywie ujemny. Kał, który ma zostać wykorzystany do badania, należy oddać do pojemnika, nocnika bądź basenu, wcześniej dokładnie umytego. Nie wolno pobierać kału do badania z toalety. U dzieci korzystających z pieluszek można pobrać kał bezpośrednio z niej. Do badania kału na pasożyty wykorzystuje się około 2–10 g materiału pobranego szpatułką do odpowiedniego pojemnika. Próbkę należy jak najszybciej dostarczyć do laboratorium. Jednorazowe badanie może nie być wiarygodne, wobec tego pobiera się najczęściej około 2–3 próbki. Powinno się zachować odstęp około 2 dni pomiędzy kolejnymi próbkami. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku próby wykrycia główki tasiemca. Wtedy nie pobiera się części materiału, a oddaje do badania cały kał. Jeśli nie ma możliwości dostarczenia kału do badania bezpośrednio po jego oddaniu, konieczne jest przechowywanie go w temperaturze 2–8℃, nie dłużej niż przez jedną dobę.
Wskazania do wykonania badania kału na pasożyty
W Polsce najczęściej wykrywa się owsiki, lamblie, glistę ludzką, tasiemca uzbrojonego i nieuzbrojonego. Owsica na ogół jest już stwierdzana na podstawie wywiadu i wymazu z okolicy odbytu. Badanie kału jest w tym przypadku mało przydatne, ponieważ rzadko pozwala na ujawnienie jaj pasożyta. Jednak w przypadku podejrzenia zakażenia glistą, tasiemcem, lamblią bądź innym pasożytem badanie kału jest jak najbardziej zasadne.
Zakażenia tasiemcami są bardzo często bezobjawowe, choć oczywiście z czasem mogą pojawić się nudności, bóle brzucha, utrata masy ciała, pokrzywka, drażliwość, bóle głowy. Glistnica również może przebiegać bezobjawowo, a kiedy daje objawy, zależą one od narządu, który w danym momencie zasiedla. Jeśli są to płuca, pierwsze objawy to często kaszel. Dopiero później pojawiają się dyskomfort w nadbrzuszu, utrata apetytu czy nudności.
Jak się pozbyć pasożyta z organizmu? Dowiesz się tego z naszego filmu
W zakażeniach pasożytniczych bardzo często pierwszą wskazówką jest wzrost poziomu eozynofilii w morfologii krwi. Kierując na badanie, lekarz zawsze powinien podać na skierowaniu wstępne rozpoznanie, o ile jest to możliwe na podstawie wywiadu i objawów klinicznych. Badanie kału na pasożyty wykonywane jest często również jako badanie celem wyrobienia książeczki sanepidowskiej.
Pasożyty w kale – jak wyglądają?
Badanie kału polega na oglądaniu materiału bezpośrednio pod mikroskopem lub zakłada się hodowle. Ważne jest odpowiednie przygotowanie preparatu do badania, by nie uzyskać fałszywie ujemnego wyniku. W kale obecne mogą być postaci dorosłe pasożytów, ich fragmenty bądź jaja. Pod mikroskopem poszukuje się także trofozoitów i cyst. Badanie kału na pasożyty najczęściej wykrywa:
- cysty lamblii jelitowej,
- cysty pełzaka ameby,
- jaja owsika,
- jaja glisty ludzkiej,
- jaja tasiemca,
- jaja przywry wątrobowej,
- jaja włosogłówki ludzkiej,
- larwy węgorka jelitowego.
W przypadku lamblii jelitowej wykorzystuje się specjalną metodę immunoenzymatyczną (ELISA), pozwalającą na wykrycie tego pasożyta w kale. Natomiast innego pasożyta, pełzaka czerwonki, wykrywa się za pomocą testu immunochromatycznego.
Wyniki badania kału na pasożyty – interpretacja
Pojedyncza próbka kału może dać wynik ujemny. Nie wyklucza to jednak zakażenia, dlatego zaleca się wykonanie co najmniej 2–3 pobrań materiału w odstępach kilku dni, aby wynik był wiarygodny. Jeśli w dwóch następujących po sobie próbkach kału wynik jest ujemny, należy odczekać nawet 10 dni przed oddaniem kolejnej próbki do badania. Jeśli trzecia próba również okaże się ujemna, tym samym można wykluczyć zakażenie pasożytnicze.
