Wizyty u lekarza i okresowe badania są nieodłącznym elementem ciąży. Opieka medyczna w tym okresie jest szczególnie ważna, ponieważ umożliwia monitorowanie rozwoju dziecka i wczesne wykrycie ewentualnych nieprawidłowości. System opieki zdrowotnej w Polsce zapewnia każdej kobiecie, niezależnie od posiadanego ubezpieczenia, opiekę przez cały okres ciąży i do sześciu tygodni po porodzie.
Badanie glukozy w ciąży
Określenie poziomu glukozy we krwi ciężarnej ma na celu wykluczenie cukrzycy, w tym cukrzycy ciążowej. Poziom cukru z surowicy krwi oznacza się dwa razy – między 9 a 10 tygodniem, a następnie jako test doustnego obciążenia glukozą między 24 a 28 tygodniem ciąży. Badanie należy wykonać na czczo, w godzinach porannych, żeby wynik był miarodajny. Jeżeli badanie potwierdzi zbyt duże stężenie cukru, potrzebne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia.
Tzw. cukrzyca ciążowa jest rozpoznawana zazwyczaj przy drugim badaniu, między 24 a 28 tygodniem ciąży. Dochodzi do niej na skutek działania hormonów ciążowych i polega na nietolerancji węglowodanów, ponieważ hormony znacznie obciążają komórki beta trzustki produkujące insulinę. Stężenie glukozy przy cukrzycy ciążowej rośnie zwłaszcza po posiłkach, ale zaburzenie nie daje żadnych objawów i może być tylko potwierdzone za pomocą testów laboratoryjnych.
Leczenie polega na wdrożeniu odpowiedniej diety i regularnej aktywności fizycznej, jeżeli nie ma do niej przeciwwskazań w czasie ciąży.
Jak wyglądanie glukozy w ciąży? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie
Badanie krwi w ciąży
Morfologia krwi wykonywana jest w trakcie ciąży w każdym miesiącu. Daje przede wszystkim obraz poziomu czerwonych krwinek w organizmie, ponieważ ich niedobór może spowodować niebezpieczną dla zdrowia dziecka anemię. Mała liczba erytrocytów w organizmie matki zwiększa ryzyko niedotlenienia płodu, co może prowadzić do wad rozwoju. Jeżeli badania potwierdzą anemię, lekarz może zlecić dodatkową suplementację preparatami zawierającymi kwas foliowy oraz witaminami i żelazem.
Poza podstawową morfologią lekarz może zlecić badania specjalistyczne, takie jak:
- test na poziom hormonów (estriol, hCG, AFP) – nieprawidłowe wskaźniki stężenia hormonów mogą oznaczać ryzyko wystąpienia u dziecka zespołu Downa,
- test na obecność wirusa HIV – badanie nie jest obowiązkowe, ale może zostać zlecone, jeśli kobieta podejrzewa, że mogło dojść do zakażenia,
- test na toksoplazmozę – wynik dodatni oznacza konieczność przyjmowania antybiotyku,
- test na obecność przeciwciał na cytomegalię – badanie nieobowiązkowe, ale zalecane w ciąży; cytomegalia może powodować uszkodzenia płodu, a nawet prowadzić do jego śmierci; badanie wykonuje się na początku ciąży i powtarza co trzy miesiące.
Badania genetyczne w ciąży
Badania genetyczne dzielą się na nieinwazyjne, które obejmują USG płodowe i testy biochemiczne oraz inwazyjne, które wykonuje się tylko w uzasadnionych przypadkach. Takimi wskazaniami są m.in. wiek matki (powyżej 35 lat), zakażenia wewnątrzmaciczne, czynniki teratogenne (działające toksycznie), aberracje chromosomowe u matki lub ojca, nieprawidłowe wyniki skriningowych badań biochemicznych, a także niedokrwistość płodowa i nieprawidłowości w budowie płodu wykryte w badaniu USG. W przypadku tego typu badań kobieta musi zostać poinformowana, że występuje ryzyko powikłań zarówno u matki, jak i u płodu.
Kalendarz badań w ciąży
Kalendarz badań w ciąży obejmuje badania profilaktyczne (tj. badanie ogólne, ginekologiczne, cytologię, badanie piersi, pomiar ciśnienia, określenie ryzyka ciążowego oraz wzrostu i masy ciała) i diagnostyczne (obowiązkowe lub nieobowiązkowe) w poszczególnych tygodniach ciąży, według następującego schematu:
5–8 tydzień ciąży:- badania obowiązkowe: grupa krwi i Rh, przeciwciała anty Rh, morfologia, badanie ogólne moczu, badanie poziomu cukru, VDRL (odczyn na kiłę),
- badania zalecane: badanie HIV, HBS, badanie na toksoplazmozę, przeciwciała różyczki.
11–14 tydzień ciąży:
- badania obowiązkowe: USG,
- badania zalecane: badanie w kierunku wad genetycznych, badanie ogólne moczu.
15–20 tydzień ciąży:
- badania obowiązkowe: morfologia krwi, badanie ogólne moczu, przeciwciała anty Rh,
- badania zalecane: badanie w kierunku wad genetycznych.
21–26 tydzień ciąży:
- badania obowiązkowe: badanie stężenia cukru, USG, badanie ogólne moczu,
- badania zalecane: badanie w kierunku toksoplazmozy.
27–32 tydzień ciąży:
- badania obowiązkowe: morfologia, badanie ogólne moczu, przeciwciała odpornościowe, USG.
33-37 tydzień ciąży:
- badania obowiązkowe: badanie ogólne moczu, morfologia,
- badania zalecane: posiew w kierunku paciorkowców hemolizujących.
38–39 tydzień ciąży:
- badania obowiązkowe: badanie ogólne moczu,
- badania zalecane: USG z oceną masy płodu, KTG.
Po 40 tygodniu ciąży zaleca się jedynie badania profilaktyczne.
