Słowo „androfobia” pochodzi od greckich słów andrós ‘mężczyzna’ i phóbos ‘lęk’. Oznacza dosłownie ‘lęk przed mężczyznami’. Ten rodzaj fobii utożsamiany jest niekiedy z mizoandrią (gr. misos ‘nienawiść’), czyli patologiczną niechęcią do mężczyzn. Nie są to jednak identyczne zaburzenia. Kobieta, która panicznie boi się mężczyzn, nie musi nimi gardzić, darzyć ich odrazą. Przeciwnie – mężczyźni mogą jej się podobać i niekiedy nawet marzy ona o założeniu rodziny.
Androfobia – przyczyny
Androfobia to zjawisko stosunkowo częste – szacuje się, że dotyka ono 7–9% kobiet. Patologiczny lęk przed mężczyznami może mieć szereg przyczyn związanych z doświadczeniami ze wczesnego dzieciństwa. Należą do nich:
- traumatyczne przeżycia związane z mężczyznami (np. molestowanie seksualne, obserwowanie przemocy domowej),
- brak codziennego kontaktu z mężczyznami – w rozbitych rodzinach, gdzie wychowaniem dziewczynki zajmowały się wyłącznie kobiety (mama, babcia, niania),
- androfobia u najbliższych dziecku kobiet (matki, opiekunki) – lęk zostaje dziewczynce zaindukowany, np. poprzez przestrzeganie jej przed samotnymi, wieczornymi spacerami ze względu na niebezpieczeństwo, jakie może spotkać ją ze strony mężczyzn.
Polecamy: Awersja seksualna – objawy, przyczyny i leczenie niechęci do seksu
Niektórzy psychologowie są zdania, że androfobia może mieć związek z faktem, że przez długie wieki w społecznościach przeważał patriarchat – kobiety były przez mężczyzn zdominowane, co często stawało się źródłem lęku. Inni badacze zwracają jednak uwagę na fakt, że przed epoką feminizmu mężczyźni częściej odnajdywali się w swoich tradycyjnych rolach – protektora, obrońcy, żywiciela rodziny. Do kobiet – mimo iż ich samodzielność była ograniczona – odnoszono się zwykle z szacunkiem, uwielbieniem, więc patriarchatu nie należy oskarżać o historyczną przyczynę androfobii.
Objawy androfobii
Androfobia jest zaburzeniem nerwicowym. Jej zasadniczym objawem jest uporczywy, irracjonalny, obezwładniający lęk przed dorosłymi mężczyznami (dziewczynki zwykle nie odczuwają go w stosunku do rówieśników). Dziewczęta i kobiety dotknięte androfobią są niemal niezdolne do bliższego kontaktu z mężczyzną, ponieważ wywołuje on u nich wegetatywne objawy paniki:
- przyspieszone tętno,
- kołatanie serca,
- ucisk w klatce piersiowej,
- duszność,
- przyspieszony oddech,
- suchość w ustach,
- wzmożoną potliwość,
- drżenie kończyn lub uczucie ich paraliżu,
- zawroty głowy, zaburzenia równowagi,
- nudności, wymioty,
- uczucie nadchodzącej śmierci.
Przerażona kobieta może nawet stracić przytomność albo zacząć płakać, krzyczeć, uciekać, mimo iż ma świadomość, że człowiek, który wzbudza w niej lęk, w rzeczywistości nie stanowi zagrożenia. Tylko w niektórych przypadkach androfobii osoby dotknięte tą przypadłością żyją w przekonaniu, że mężczyźni są z gruntu źli, a kontakt z nimi to nieuchronne źródło cierpienia, poniżenia. Wówczas fobia łączy się z mizoandrią.
Zobaczcie, czym objawia się nerwica:
Konsekwencje lęku przed mężczyznami
Androfobia to zaburzenie psychiczne, które poważnie utrudnia codzienne życie. Przede wszystkim kobieta, która panicznie boi się mężczyzn, nie jest zdolna do utrzymywania z nimi normalnych kontaktów. Nawet jeśli pracuje nad swoim lękiem, zwykle ma problem ze zbudowaniem bliskiej, intymnej więzi. Konsekwencje androfobii sięgają także relacji zawodowych, towarzyskich, sąsiedzkich. Pracując z mężczyznami, androfobiczka ma trudność z utrzymaniem koncentracji, podejmowaniem decyzji, a często nawet z logicznym myśleniem. Podkopuje to jej wiarę we własne możliwości, odbiera szansę na rozwinięcie swojego potencjału.
Czy androfobia jest uleczalna?
Androfobię można poddać takiemu samemu procesowi leczenia, jaki zaleca się w przypadku innych fobii specyficznych. Pomocna jest zwykle psychoterapia poznawczo-behawioralna, która służy przekuciu symptomów lęku na prawidłowe schematy myślowe i adekwatne do sytuacji reakcje. W ramach tej metody leczenia stosuje się:
- psychoedukację obejmującą pogłębianie wiedzy na temat przyczyn i mechanizmów fobii, a także zmianę ewentualnych fałszywych przekonań na temat mężczyzn,
- odczulanie poprzez desensytyzację (stopniowe oswajanie ze źródłem lęku) lub terapię implozywną (gwałtowne wystawienie pacjenta na kontakt ze źródłem lęku), przeprowadzone w bezpiecznych warunkach terapii,
- ćwiczenia służące opanowaniu objawów lęku – relaksację, trening oddechowy itp.
Celem leczenia androfobii nie jest opanowanie objawów wegetatywnych w kontakcie z mężczyznami, lecz umiejętność zbudowania z nimi głębokich, intymnych relacji. Dlatego najczęściej niezbędne jest połączenie działań w nurcie poznawczo-behawioralnym z psychoanalizą czy grupową terapią humanistyczną (np. Gestalt). Kobietom cierpiącym na androfobię zwykle proponuje się leczenie farmakologiczne – z wykorzystaniem leków przeciwlękowych i antydepresyjnych – które w niektórych przypadkach kontynuowane jest przez wiele lat.
