Aichmofobia to rodzaj fobii specyficznej. Jest to zaburzenie lękowe, z właściwym wszystkim tego typu schorzeniom repertuarem objawów, które paraliżuje działania chorego, pomimo iż ma on świadomość bezpodstawności swoich obaw. W przypadkach fobii specyficznych zwykle unika się sytuacji czy rzeczy, które wzbudzają paniczny lęk. W aichmofobii są to ostro zakończone obiekty – igły, noże, narzędzie takie jak np. śrubokręt, a nawet pióra wieczne czy wykałaczki.
Aichmofobia – przyczyny lęku przed igłami
Najczęściej spotykane przypadki aichmofobii dotyczą igieł – tych używanych do zastrzyków czy pobierania krwi. Lęk przed kontaktem z nimi jest poniekąd uzasadniony – zabiegi z ich użyciem nie są przyjemne, a czasem wręcz bolesne. Większość ludzi jednak poddaje im się bez trudu w trosce o własne zdrowie.
Aichmofobia to najczęściej wynik negatywnych przeżyć związanych z igłami, zwłaszcza doświadczeń z wczesnego dzieciństwa, często zepchniętych do podświadomości. Należą do nich przede wszystkim bolesne zabiegi z użyciem igły, ale fobię zrodzić może nawet przykry kontakt z lekarzem czy pielęgniarką podczas takich zabiegów.
Objawy aichmofobii
Podstawowym objawem aichmofobii jest unikanie sytuacji, w których istnieje ryzyko kontaktu z budzącymi lęk przedmiotami. Zakres takich zachowań jest zróżnicowany, w zależności od stopnia nasilenia choroby. Niektórzy aichmofobicy np. jedynie odmawiają zastrzyków czy pobierania krwi. Inni nie są w stanie znieść specyficznego zapachu gabinetów lekarskich, więc w ogóle nie korzystają z opieki medycznej. Cechą charakterystyczną aichmofobii jest także lęk antycypacyjny, czyli obawa przed wystąpieniem napadu lęku i szeregu nieprzyjemnych objawów wegetatywnych z nim związanych.
Polecamy: Co to jest fobia? Najczęstsze rodzaje, ich objawy i leczenie
Objawy somatyczne, właściwe wszystkim zaburzeniom lękowym, pojawiają się zwykle w sytuacji bezpośredniego kontaktu z ostrymi przedmiotami. U aichmofobika mogą wystąpić poszczególne lub wszystkie symptomy, do których należą: kołatanie serca, ucisk w klatce piersiowej, wzrost ciśnienia tętniczego, duszność, przyspieszony oddech, suchość w ustach, nadmierne pocenie się, dreszcze, zawroty głowy, mdłości, wymioty, a nawet utrata przytomności. W skrajnych przypadkach dochodzi do ataku paniki i chory całkowicie traci kontrolę nad swoim zachowaniem. Może wówczas krzyczeć, płakać, zaatakować osobę zbliżającą się do niego z ostrym przedmiotem czy uciec (np. z fotela stomatologicznego), nie zważając na skutki swojego postępowania.
Konsekwencje lęku przed ostro zakończonymi przedmiotami
By uniknąć kontaktu z ostro zakończonymi przedmiotami, osoba cierpiąca na aichmofobię może rezygnować z wykonywania niektórych zawodów, ograniczać kontakty towarzyskie, a nawet wychodzenie z domu. Wszystkie te zachowania zubażają jego życie, a w konsekwencji mogą prowadzić do poważnych zaburzeń psychicznych, np. do depresji.
Osoby dotknięte aichmofobią trudno jest poddać jakimkolwiek zabiegom z użyciem ostrych przedmiotów. Kiedy np. trafią do szpitala, często niemożliwe okazuje się podanie im leków czy wykonanie rutynowych badań.
Najpoważniejszą konsekwencją aichmofobii jest jednak świadoma rezygnacja chorego z usług medycznych – szczepień, profilaktycznej morfologii, zabiegów stomatologicznych, iniekcji koniecznych w przypadku przewlekłych chorób. Paradoksalnie fobia bywa silniejsza niż lęk o własne zdrowie, a nawet życie.
Leczenie aichmofobii
Aichmofobia jest zjawiskiem na tyle powszechnym, że świadomi skali problemu lekarze coraz częściej sięgają po rozwiązania, które ułatwiają pacjentom pokonanie lęku przed zabiegami medycznymi. W wielu gabinetach stomatologicznych na przykład tradycyjne strzykawki do podawania znieczuleń zastępuje się aplikatorami przypominającymi kształtem długopis. Ukryta w nich igła jest niezwykle cienka, a w czasie jej wprowadzania do dziąsła z urządzenia wydobywa się płyn, który niweluje nieprzyjemne odczucia. Chorzy cierpiący na aichmiofobię powinni zgłaszać swój problem personelowi medycznemu, dzięki czemu potraktowani zostaną ze zrozumieniem i szczególną delikatnością.
Zobaczcie, jak wygląda takie znieczulenie u dentysty:
Zabiegi służące ułatwieniu aichmofobikom skorzystanie z opieki medycznej są jednak całkowicie nieskuteczne, jeśli chory w ogóle nie uda się do lekarza. By pokonać tak silnie paraliżujący lęk, warto skorzystać z pomocy psychoterapeuty. Fobie specyficzne (w tym aichmiofobia) najczęściej leczone są w nurcie terapii poznawczo-behawioralnej, która w takim przypadku obejmuje:
- psychoedukację, czyli pogłębianie wiedzy chorego na temat przyczyn i mechanizmów rządzących lękiem,
- desensytyzację (stopniowe odwrażliwianie na przedmioty wywołujące lęk) lub terapię implozywną (gwałtowne „zanurzanie się” w doświadczeniach kontaktu z obiektem fobii) w bezpiecznych warunkach terapii,
- opanowywanie metod radzenia sobie z wegetatywnymi symptomami lęku, np. technik relaksacji, ćwiczeń oddechowych.
W zaawansowanych przypadkach aichmofobii psychiatra może przepisać choremu leki uspokajające lub przeciwlękowe. Zwykle przyjmuje się je jedynie doraźnie, czyli przed spodziewanym kontaktem z obiektem wywołującym napad lęku.
