Dolegliwość dotyka zwłaszcza osoby wykonujące zawody, które wymagają częstego mówienia (nauczyciele, adwokaci, lektorzy). Wśród metod leczenia wyróżnia się m.in. inhalacje i elektrostymulacje. Chwilowa afonia może być wywołana stresem lub sytuacją lękową.
Skąd się bierze afonia (bezgłos) i na czym polega?
Jak informują lekarze, afonia określana jest jako skrajne zaburzenie pracy fałdu głosowego, co skutkuje utratą funkcji fonacyjnej krtani. U zdrowych ludzi fałdy głosowe są rozluźnione w trakcie wdechu, a podczas wydychania powietrza stawiają opór przy jednoczesnym zwężeniu szpary głośni. Pod naporem powietrza fałdy rozszerzają się i zwierają, a drgania strun głosowych powodują powstawanie dźwięku krtaniowego. Dzięki odpowiednim ruchom i stykaniu się ze sobą w różnych miejscach języka, podniebienia, warg i dziąseł artykułowane są dźwięki, w tym głoski, składające się na sylaby, a w efekcie na wyrazy i zdania. W przypadku afonii struny głosowe nie ulegają napięciu i pozostają oddalone od siebie, przez co nie dochodzi do powstawania dźwięku, a jedynie odgłosu, który przypomina szept.
Jakie są przyczyny afonii?
Istnieje wiele przyczyn powstawania afonii. Bezgłos może być związany z wrodzonym, anatomicznym zaburzeniem rozwoju krtani (rozszczepem krtani, niedorozwojem fałd głosowych), co jest jedną z najczęstszych przyczyn afonii u dzieci. Do bezgłosu może dojść także w wyniku infekcji (np. zapalenia krtani) oraz chorób mięśni np. miastenii. Laryngolodzy wyjaśniają także, że zaburzenia pracy fałd głosowych mogą być powiązane z urazami szkieletu, mięśni lub stawów znajdujących się w okolicach krtani. Afonia jest charakterystycznym zaburzeniem w przebiegu chorób nowotworowych w okolicy fałdów głosowych i wpływających na ich ruchomość wibracyjną.
Istnieje także spore ryzyko afonii jako skutku ubocznego nawet małoinwazyjnych zabiegów mikrochirurgicznych, w trakcie których ulegają uszkodzeniu fałdy głosowe. Możliwe jest także pojawienie się bezgłosu z powodu uszkodzenia nerwów krtaniowych w czasie operacji tarczycy i innych zabiegów przeprowadzanych w okolicy szyi oraz klatki piersiowej. Lekarze podkreślają jednak duże znaczenie czynnika psychicznego jako podłoża rozwoju afonii. Bezgłos może pojawić się jako reakcja na stres, depresję oraz następstwo przebytego urazu psychicznego. Zdaniem psychiatrów afonia jest jednym z częstszych objawów nerwicy lękowej i pozostałych zaburzeń nerwicowych.
U osób znajdujących się w grupie ryzyka ze względu na wykonywany zawód zwiastunem afonii może być podrażnienie gardła, długotrwała chrypka, poczucie kulki w gardle, a także zmiana głosu na szorstki i ochrypły, co może przerodzić się w jego całkowity zanik. W laryngologii wyróżnia się bezgłos mechaniczny wywołany uszkodzeniem strun głosowych, bezgłos skurczowy będący zaburzeniem czynnościowym mowy wynikającym z napięcia mięśni zewnętrznych i wewnętrznych krtani, bezgłos neurogenny, który powstaje przez uszkodzenie nerwu krtaniowego, a także bezgłos histeryczny.
Leczenie afonii (bezgłosu) – na czym polega?
W sytuacji wystąpienia afonii należy bezzwłocznie udać się do laryngologa. Jeśli wykluczone zostaną organiczne przyczyny bezgłosu konieczna może okazać się wizyta u psychologa lub psychiatry w celu zdiagnozowania afonii o podłożu psychicznym. W zależności od przyczyny afonii stosuje się różne metody terapii.
W leczeniu afonii często stosuje się rehabilitację głosową. U jej podstaw, jak również w większości metod leczenia afonii, leży odpoczynek głosowy, trwający co najmniej kilka dni. W trakcie rehabilitacji głosowej lekarz stara się także wywołać u osoby zapadłej na bezgłos zmianę sposobu fonacji. Jedną z powszechniejszych metod jest terapia foniatryczna, która pomaga wzmocnić tor oddechowy, właściwe używanie rezonatorów, a także odtworzenie harmonii pomiędzy poszczególnymi elementami aparatu mowy. Stosowane są również zabiegi fizykalne: inhalacje, jonoforeza (zabieg elektroleczniczy z wykorzystaniem pola elektrycznego jonów), galwanizacja (elektroterapia z wykorzystaniem prądu stałego) oraz pozostałe elektrostymulacje. Jeśli przyczyną afonii są czynniki natury psychicznej, konieczne może okazać się stosowanie środków farmakologicznych, a także psychoterapia, która pomoże w wyjaśnieniu źródeł problemu oraz wzmocni psychikę, co może mieć znaczenie w potencjalnym zapobieganiu tego rodzaju afonii w przyszłości.
Bibliografia
- Bochenek A, Reicher M, Anatomia człowieka, tom 2, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010,
- Janczewski G., Osuch-Wójcikiewicz E., Ostry dyżur. Otolaryngologia, Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2003,
- Janczewski G., Otolaryngologia praktyczna,tom 1–2, Via Medica, Gdańsk 2005,., ISBN 83-89861-31-3,
- Mitrinowicz-Modrzejewska A. Fizjologia i patologia głosu, słuchu i mowy. Rozpoznawanie, leczenie i rehabilitacja, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1963,
- Tatoń J., Czech A., Diagnostyka internistyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005.
