Żywność modyfikowana genetycznie (GMO) otrzymywana jest poprzez zamierzoną zmianę materiału genetycznego roślin lub zwierząt. Celem jest uzyskanie produktów żywnościowych o przedłużonej trwałości, pożądanym wyglądzie, wyższej wartości odżywczej lub zwiększonej odporności na szkodniki.
Żywność GMO - co to jest?
Żywność GMO, czyli modyfikowana genetycznie, to produkty otrzymane z wykorzystaniem roślin lub zwierząt, których materiał DNA został celowo przekształcony na drodze inżynierii genetycznej. GMO oznacza organizmy zmodyfikowane genetycznie poprzez zmianę aktywności genów obecnych w danym organizmie, wprowadzenie dodatkowej kopii określonego genu lub nowego genu pochodzącego od innego organizmu. GMO umożliwia uzyskanie pewnych pożądanych cech produktów żywnościowych, np. wyższej wartości odżywczej, większych rozmiarów, intensywniejszej barwy, odporności na niekorzystne warunki atmosferyczne oraz szkodniki. W Polsce żywność modyfikowana genetycznie wywołuje jednak wiele kontrowersji ze względu na przypisywany jej negatywny wpływ na zdrowie konsumenta oraz na środowisko przyrodnicze.
Co to jest GMO przybliży wam poniższy film:
Zalety żywności GMO
Żywność GMO jest powszechnie dostępna w różnych sklepach z żywnością i marketach. Przypisywanymi jej zaletami są atrakcyjniejsze cechy produktu, np. większy rozmiar czy pożądany, zachęcający konsumentów kształt warzywa w porównaniu z tradycyjną żywnością. Produkty GMO cechują się często wyższą wartością odżywczą, gdyż ich skład chemiczny jest udoskonalany poprzez dodatek pożądanych substancji. Przykładem jest “złoty ryż”, w którym znacznie zwiększono zawartość prowitaminy A (beta karotenu), co miało być rozwiązaniem problemu niedoborów tego składnika w krajach trzeciego świata. Żywność modyfikowana genetycznie odznacza się przedłużonym okresem trwałości, dzięki czemu dłużej pozostaje świeża, ułatwiając przechowywanie, składowanie i transport. Rośliny otrzymywane na drodze modyfikacji genetycznych wykazują zwiększoną odporność na herbicydy, pasożyty, owady, choroby oraz niekorzystne warunki atmosferyczne, co umożliwia zmniejszenie ilości stosowanych nawozów i środków ochrony roślin. Inżynieria genetyczna pozwala uzyskać wydłużony okres zbiorów, a także znacznie większe plony zbóż przy gorszych warunkach klimatycznych i glebowych. Zaletą GMO jest możliwość wykorzystania mało żyznych obszarów do upraw, dzięki stworzeniu odmian roślin tolerujących susze czy wysokie zasolenie gleb. Żywność GMO wiąże się również ze wzrostem produkcji żywności przy jednoczesnym obniżeniu jej kosztów. Zwierzęta poddawane inżynierii genetycznej cechują się większą wydajnością, co pozwala np. na zwiększenie ilości produkowanego mleka czy ilości składanych jaj. Celem produkcji żywności GMO jest przeciwdziałanie globalnemu problemowi głodu oraz wczesne wykrywanie oraz zapobieganie chorobom roślin i zwierząt, co może przełożyć się na korzystny wpływ na zdrowie człowieka.
Wady żywności GMO
Żywność GMO posiada również wady, wśród których znajdują się niepoznane negatywne skutki zdrowotne. Inżynieria genetyczna jest nowoczesną dziedziną, w której trudno jest przewidzieć wszystkie możliwe konsekwencje wprowadzanych modyfikacji, zarówno dla zdrowia człowieka, jak też środowiska. Naukowcy zaznaczają, że długotrwałe spożywanie żywności GMO może doprowadzić do takich komplikacji, jak: zaburzenia hormonalne, guzy sutków oraz zaburzenia funkcjonowania przysadki mózgowej i nerek. Żywność GMO przyczynia się do częstszego występowania alergii, zaburzeń płodności, różnych jednostek chorobowych ze strony układu pokarmowego oraz nowotworów. Żywność modyfikowana genetycznie niesie również pewne niebezpieczeństwa dla środowiska naturalnego. Stanowi zagrożenie dla bioróżnorodności, gdyż rośliny GMO mogą przyczynić się do wyginięcia różnych naturalnych gatunków roślin. Ponadto GMO może doprowadzić do uodpornienia się roślin na środki ochronne, czego konsekwencją jest powstawanie tzw. superchwastów i związana z tym konieczność używania coraz większych ilości mocniejszych pestycydów. Żywność GMO nierzadko w wyniku modyfikacji zostaje pozbawiona swoich naturalnych walorów smakowych i zapachowych, co dotyczy głównie warzyw i owoców.
Czy taka żywność jest bezpieczna dla zdrowia? Odpowiedź na filmie:
Znakowanie żywności GMO, czyli jak rozpoznać produkty GMO?
Żywność GMO musi być specjalnie oznakowana, co jest regulowane ustawą o organizmach modyfikowanych genetycznie. Znakowaniu poddawane są produkty żywnościowe, które zawierają powyżej 1% składników uzyskanych na drodze inżynierii genetycznej. Nie istnieje jednak jeden jasno określony, obowiązujący symbol, który oznaczałby żywność GMO. Gwarancją, że dany produkt żywnościowy jest całkowicie pozbawiony GMO jest znak rolnictwa ekologicznego Unii Europejskiej umieszczany na etykietach certyfikowanych artykułów ekologicznych.
Żywność GMO w Polsce - produkty
Żywność GMO w Polsce to przede wszystkim warzywa, owoce oraz różnego rodzaju zboża: pszenica, jęczmień, rzepak, soja. Przykładami produktów GMO są:
- soja wzbogacona o dodatkowe białko,
- winogrona pozbawione pestek,
- pomidory o wydłużonym okresie trwałości, pozbawione czynnika odpowiadającego za ich dojrzewanie,
- ziemniaki o zwiększonej zawartości skrobi,
- mąka pszenna o zwiększonej zawartości glutenu,
- buraki odporne na mrozy,
- ziemniaki o zwiększonej odporności na szkodniki (np. stonkę).
