Zatoka jamista jest jedną z zatok żylnych opony twardej, zlokalizowaną po obu stronach siodła tureckiego. Zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej może stanowić poważne powikłanie zapalenia zatok przynosowych.
Zatoka jamista – gdzie się lokalizuje?
Zatoka jamista stanowi obszerną jamę poprzedzielaną łącznotkankowymi beleczkami. Na przekroju przypomina gąbkę. Ogranicza ją przepona siodła, przez którą przechodzi tętnica szyjna wewnętrzna. Przyśrodkowo zatoka jamista sąsiaduje z przysadką mózgową i trzonem kości klinowej. Boczną ścianę stanowi kieszonka opony twardej, zawierająca zwój nerwu trójdzielnego. W jej otoczeniu przebiegają bardzo ważne struktury, jak nerw odwodzący, okoruchowy, bloczkowy czy oczny. Zatoka jamista otacza przysadkę mózgowa.
Do zatoki jamistej uchodzą:
- żyła oczna górna,
- żyła oczna dolna,
- żyła środkowa siatkówki,
- zatoka klinowo-ciemieniowa,
- żyły oponowe,
- żyły przysadki mózgowej,
- żyły kości klinowej.
Zapalenie zatoki jamistej
Zapalenie zatoki jamistej jest bardzo poważnym i rzadkim powikłaniem, będącym konsekwencją zapalenia zatok przynosowych. Może do niego dojść w przypadku nieleczonego ropnego zapalenia zatok. Ze względu na bliskie sąsiedztwo oczodołu istnieje też ryzyko zapalenia zatoki jamistej w konsekwencji zapalenia tkanek oczodołu.
Objawy zapalenia zatoki jamistej
Zapalenie zatoki jamistej ma najczęściej nagły początek i gwałtowny przebieg. Objawy obejmują:
-
ból głowy,
- światłowstręt,
- zaburzenia widzenia,
- zaburzenia czucia w obrębie twarzy,
- zaburzenia ruchomości gałki ocznej,
- obrzęk i przekrwienie spojówek oka,
- wytrzeszcz gałki ocznej,
- rozszerzenie źrenicy,
- brak reakcji źrenic na światło,
- objawy oponowe dające objaw zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
Do objawów oponowych wysyłających objawy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych zalicza się np. sztywność karku (niemożność biernego przygięcia głowy do klatki piersiowej u osoby leżącej na plecach) czy objaw Kerniga (zgięcie w stawie biodrowym uniemożliwia zgięcie w stawie kolanowym).
Zobacz, jakie są przyczyny pękania naczyń krwionośnych w mózgu:
Zakrzepica zatoki jamistej
Zakrzepica zatoki jamistej to bardzo rzadkie schorzenie, będące przyczyną niewielkiego odsetka (około 0,5%) udarów mózgu. Jak sama nazwa wskazuje, polega na powstawaniu w zatoce jamistej zakrzepów, które powodują zamknięcie światła naczyń żylnych mózgu, doprowadzając do obrzęku mózgu. Przyczynami zakrzepicy zatoki jamistej są: urazy czaszki, zakażenia, stosowanie doustnej antykoncepcji, choroby nowotworowe, wrodzone i nabyte choroby związane z nadkrzepliwością, odwodnienie, ciąża i poród, zabiegi chirurgiczne i neurochirurgiczne. Do objawów zakrzepicy zatoki jamistej zalicza się bóle głowy, a także objawy neurologiczne w postaci niedowładów. W rzadkich, zaawansowanych przypadkach dochodzi do pojawienia się zaburzeń świadomości i drgawek. Rozpoznanie jest bardzo trudne ze względu na brak charakterystycznych objawów. Stawia się je na podstawie wyników tomografii komputerowej, która pozwala na uwidocznienie zamkniętego przez materiał zatorowy naczynia krwionośnego. Badania laboratoryjne, jak podwyższone D-dimery, również mogą wskazywać na ryzyko zakrzepicy, jednak nie są to swoiste dla zakrzepicy zatoki jamistej wskaźniki laboratoryjne.
Leczenie zakrzepicy zatoki jamistej
W celu leczenia zakrzepicy zatoki jamistej czaszki konieczne jest podawanie leków przeciwkrzepliwych i łagodzenie objawów pojawiającego się w jej następstwie obrzęku mózgu, nadciśnienia śródczaszkowego, drgawek, zaburzeń widzenia czy bólu głowy. Jeśli nie udaje się wskazać przyczyny zakrzepicy zatoki jamistej, leczenie przeciwkrzepliwe trwa nawet 6–12 miesięcy.
