Gliceryna, glicerol (łac. Glycerolum) to organiczny związek chemiczny z grupy alkoholi cukrowych i jednocześnie najprostszy trwały alkohol trójwodorotlenowy. Prawidłowa nazwa chemiczna glicerolu to propanotriol. W warunkach normalnych gliceryna jest cieczą. Nie ma zapachu, jest bezbarwna (lub prawie bezbarwna), przezroczysta i bardzo tłusta.
Podział gliceryny (otrzymywanie):
- Naturalna – jej głównym źródłem są tłuszcze zwierzęce oraz tłuszcze roślinne; gliceryna roślinna wytwarzana jest z olejów roślinnych, np. z oleju kokosowego. Znajduje się też w niektórych warzywach i owocach.
- Syntetyczna – otrzymuje się ją z propylenu (propenu).
Zastosowanie i właściwości gliceryny
Glicerynę stosuje się na szeroką skalę w przemyśle. Jest wykorzystywana jako rozpuszczalnik i nośnik, środek nawilżający, wiążący, odkażający i natłuszczający. Używa się ją do zmiękczania i smarowania. Najpopularniejsze są: gliceryna kosmetyczna, gliceryna farmaceutyczna i gliceryna spożywcza.
Gliceryna kosmetyczna
Gliceryna stosowana jest w przemyśle kosmetycznym ze względu na właściwości natłuszczające, zmiękczające i nawilżające. Rozpuszcza tłuszcze, regeneruje skórę, łagodzi podrażnienia. Jest silnie higroskopijna (wchłania wilgoć i zatrzymuje wodę w naskórku), dlatego należy do humektantów. Ułatwia transport substancji odżywczych w głąb skóry. Gliceryna ma również zdolność homogenizowania składników produktów kosmetycznych (skutkiem homogenizacji jest wytworzenie jednorodnej mieszaniny ze składników, które w normalnych warunkach się ze sobą nie mieszają).
Z tego względu gliceryna w kosmetykach stosowana jest głównie jako substancja bazowa. Wykorzystuje się ją m.in. do produkcji: kremów (np. do rąk i twarzy, zwłaszcza chroniących przed niskimi temperaturami), mydeł, szminek i pomadek, past do zębów i płynów do płukania jamy ustnej, perfum, płynów i żeli do kąpieli, balsamów do ciała.
Inne zastosowania gliceryny w kosmetyce:
Gliceryna na włosy: kilka kropli gliceryny można dodać np. do maski albo odżywki, aby odżywić, nabłyszczyć i nawilżyć suche włosy. Można również same końcówki natłuścić na noc gliceryną, a rano dokładnie spłukać i umyć włosy jak zwykle.
Gliceryna na rzęsy: glicerynę można dodać do olejku rycynowego (według proporcji: 1 łyżeczka gliceryny na 2 łyżeczki olejku), aby stworzyć domową odżywkę wzmacniającą i nabłyszczającą rzęsy.
Gliceryna na twarz: najlepiej stosować ją w formie kosmetyków o działaniu nawilżającym, natłuszczającym, regenerującym, wygładzającym. Glicerynę kosmetyczną można też nałożyć bezpośrednio na skórę.
Gliceryna farmaceutyczna
Sprzedawana jest w różnym stężeniu (np. 85/86–procentowym; resztę stanowi zazwyczaj woda utleniona). Gliceryna farmaceutyczna (apteczna) do picia albo w postaci czopków może być podana w celu ułatwienia wypróżnienia. Zewnętrznie, jako roztwór na skórę, używa się jej w przypadku rogowacenia i pękania naskórka. Ma łagodne działanie przeciwzapalne. Gliceryna jest także składnikiem preparatów (w formie ampułki, sprayu bądź kropli) rozmiękczających woskowinę uszną.
Gliceryna spożywcza
Gliceryna spożywcza przede wszystkim jest niezbędnym składnikiem masy cukrowej, którą dzięki jej obecności można dowolnie formować. Dodatek gliceryny spożywczej do zaschniętych barwników sprawi, że będą ponownie nadawały się do użytku. Gliceryna jest ponadto bardzo dobrym konserwantem.
Inne zastosowania gliceryny:
- W garbarstwie (dzięki silnym właściwościom higroskopijnym ma zdolność wysuszania skóry).
- Do produkcji materiałów wybuchowych.
- Do produkcji płynów hamulcowych i chłodniczych.
- Do produkcji barwników.
- Jako pomoc w budowaniu tkanki mięśniowej (np. według proporcji: łyżkę gliceryny rozpuścić w 0,5 l wody i wypić ok. 30 minut przed treningiem).
- Jako składnik płynów (liquidów) do e-papierosów.
Glicerynę warto mieć w domu. Można ją np. dodać do wody, którą myje się szyby (w celu uzyskania większego połysku), natłuścić nią gumowe akcesoria (w tym kalosze), aby przedłużyć ich trwałość i je nabłyszczyć. Ściereczką nasączoną gliceryną można przetrzeć lustro, żeby nie osadzała się na nim para.
Czy gliceryna jest szkodliwa?
Gliceryny nie powinny stosować osoby na nią uczulone. Niebezpieczne jest wdychanie oparów pochodzących z termicznego rozkładu gliceryny (skutkiem tego jest m.in. skrócenie oddechu, kaszel i kichanie). Gliceryna stosowana w wysokim stężeniu, nierozcieńczona, może wysuszyć skórę. Nadmierne spożywanie gliceryny obniża koncentrację i zaburza jasność myślenia. Długotrwałe używanie znacznych ilości gliceryny może powodować zaburzenia pracy serca. Gliceryna stosowana wewnętrznie nie jest polecana diabetykom, ponieważ powoduje wahania poziomu cukru we krwi.
