W około 2,5 do 4% przypadków zaśniad groniasty zmienia się w kosmówczaka. To złośliwy nowotwór, który daje przerzuty m.in. do płuc, wątroby i do mózgu. Kosmówczak powstaje z zewnętrznej warstwy komórek błony płodowej, z której u ssaków tworzy się łożysko. Zwykle powstaje po pozostałościach w macicy zaśniadu groniastego, rzadko po prawidłowej ciąży. Kosmówczak dobrze reaguje na chemioterapię i ma dobre rokowania. Możliwe jest też zachowanie płodności mimo przebytego kosmówczaka.
Zobacz także: Kosmówka – budowa i funkcje. Odklejenie i biopsja kosmówki
Zaśniad groniasty częściowy, całkowity i inwazyjny
Co to jest zaśniad groniasty? To nowotwór powstający z zaburzeń genetycznych w strukturach zarodka. Ma postać przypominającą grona owocu winogrona, stąd jego nazwa. Zaśniad groniasty występuje u kobiet w wieku rozrodczym z częstością ok. 1 przypadek na tysiąc ciąż. Do powstania zaśniadu predysponują:
- wiek matki poniżej 16. roku życia i powyżej 50. roku życia,
- wiek ojca powyżej 45. roku życia,
- nałóg nikotynowy,
- wcześniejsze poronienia,
- starania o ciążę w wyniku in vitro,
- nieprawidłowe owulacje,
- ciąża zaśniadowa w ciągu ostatniego roku.
Wyróżnia się trzy rodzaje zaśniadu groniastego: częściowy, całkowity i inwazyjny. Mają inną postać i inne przyczyny, różnią się też inwazyjnością i tendencją do zezłośliwienia.
Zobacz także: Mięśniaki macicy – objawy, rodzaje i leczenie niezłośliwych nowotworów macicy
Objawy zaśniadu groniastego w ciąży
Objawy zaśniadu groniastego zależą od jego rodzaju. W około 40% przypadków nowotwór nie daje żadnych objawów, ale jest widoczny w badaniu ultrasonograficznym (USG). Jeśli jednak wystąpią symptomy, są to:
- w przypadku zaśniadu groniastego częściowego – objawy poronienia zatrzymanego (niedokonanego), czyli macica nie powiększa się przez kilka tygodni, niewyczuwalne są ruchy dziecka ani jego tętno; w badaniu USG zaśniadu groniastego częściowego widoczne są tzw. zamieć śnieżna oraz prawidłowe fragmenty łożyska,
- w przypadku zaśniadu groniastego całkowitego – objawy poronienia zagrażającego, czyli odczuwane są bóle podbrzusza i występuje krwawienie z dróg rodnych, te objawy pojawiają się najczęściej w 4. lub 5. miesiącu ciąży; macica jest zbyt duża w stosunku do zaawansowania ciąży, pojawiają się nudności i wymioty; w USG zaśniad groniasty całkowity ma postać zamieci śnieżnej, towarzyszy temu wysoki poziom gonadotropiny kosmówkowej we krwi,
- w przypadku zaśniadu groniastego inwazyjnego – występuje obfite krwawienie z dróg rodnych, a także możliwe krwawienie do jamy brzusznej, macica jest powiększona, pojawiają się nudności i wymioty; w badaniach zaśniad groniasty inwazyjny wygląda jak burza śnieżna, poziom gonadotropiny kosmówkowej we krwi jest wysoki, a na zdjęciach rentgenowskich płuc i w USG przezpochwowym mogą być widoczne przerzuty.
Zaśniad groniasty inwazyjny to jedyna złośliwa odmiana tej przypadłości. Z przerzutami do płuc i do mięśnia macicy może wywoływać odpowiednio kaszel, duszność, krwioplucie, ból w klatce piersiowej oraz krwiaki macicy.
Przyczyny zaśniadu groniastego częściowego, całkowitego i inwazyjnego
Przyczyny zaśniadu groniastego to nieprawidłowości podczas zapłodnienia i rozwoju zarodka. Zaśniad groniasty częściowy jest skutkiem zapłodnienia komórki jajowej przez dwa plemniki. Przy zaśniadzie częściowym może wytworzyć się płód, ale nie ma gwarancji jego przeżycia. Przyczyną zaśniadu groniastego całkowitego jest z kolei zapłodnienie pustej komórki jajowej. W wyniku tego nie powstają błony płodowe ani płód. Zaśniad groniasty inwazyjny to efekt przekształcenia zaśniadu groniastego całkowitego, ale też może być złośliwy od samego początku.
Leczenie zaśniadu groniastego
Leczenie zaśniadu groniastego częściowego i całkowitego opiera się na metodzie chirurgicznej. Należy usunąć patologiczne komórki z macicy – w tym celu stosuje się łyżeczkowanie. Wydobyte tkanki poddawane są badaniu histopatologicznemu. Objawy zaśniadu groniastego po łyżeczkowaniu ustępują szybko. Skuteczność leczenia wynosi od 80% w całkowitym i 95% w zaśniadzie częściowym. Zaśniad groniasty inwazyjny wymaga leczenia dwutorowego: chirurgicznego oraz farmakologicznego – z użyciem metotreksatu lub terapię wielolekową.
Po zakończeniu leczenia zaśniadu groniastego inwazyjnego konieczna jest stała kontrola poziomu gonadotropiny kosmówkowej. Badanie to wykonuje się co 2 tygodnie przez okres 3 miesięcy, a po tym czasie co pół roku. Konieczne jest też kontrolowanie stanu płuc, dlatego raz do roku od zakończenia leczenia powinno się wykonać zdjęcie RTG klatki piersiowej.
Zaśniad groniasty a kolejna ciąża
Po skutecznym leczeniu zaśniadu groniastego częściowego lub całkowitego nie zaleca się zachodzenia w ciążę przez minimum 1 rok. W tym czasie może stosować odpowiednio dobrane środki antykoncepcyjne. Po wyleczeniu zaśniadu groniastego inwazyjnego próby zajścia w kolejną ciążę można podjąć po 2 latach.
