Kosmówka nie jest zbyt popularnym terminem wśród ciężarnych kobiet. Czasem jednak wymagana jest jej biopsja, aby wykluczyć poważne problemy. Jednym z nich może być odklejenie kosmówki, które zagraża życiu płodu.
Co to jest kosmówka?
Kosmówka jest najbardziej zewnętrzną błoną płodową. Osłania ona nie tylko płód, ale także pozostałe błony – owodnię, omocznię i pęcherzyk żółtkowy. Powstaje na zewnątrz tej pierwszej.
Kosmówkę budują dwie warstwy: ektodermalna (zewnętrzna) oraz mezodermalna (wewnętrzna). Z zewnętrznej powierzchni kosmówki wyrastają uwypuklenia chłonne zwiększające powierzchnię funkcjonalną błony, tzw. kosmki.
Wyróżnia się także kosmówkę krzaczastą. Jest to część, która jest skierowana do błony śluzowej macicy i w której kosmki są znacznie bardziej rozrośnięte.
Kosmówkę od owodni dzieli omocznia – przypomina ona niewielki worek, który pełni funkcje ochronne. Są w nim również składowane elementy przemiany materii płodu. Błony charakteryzuje silne ukrwienie oraz połączenie z macicą ich naczyń krwionośnych. Kosmki zanikają w części kosmówki skierowanej w stronę płodu – tzw. kosmówce gładkiej.
Między 12 a 16 tygodniem ciąży kosmówka ulega całkowitemu przekształceniu w łożysko o okrągłym lub owalnym kształcie, umiejscowione w macicy. Od początku ciąży wytwarza hormon HCG, którego zadaniem jest stymulacja ciałka żółtego do produkcji progesteronu – odgrywa on ogromną rolę w utrzymywaniu ciąży. Kiedy jego poziom zostaje zmniejszony, może nawet nastąpić przedwczesny poród wywołany zwiększoną kurczliwością macicy lub poronienie.
Biopsja kosmówki
Biopsja kosmówki, inaczej nazywana CVS, to badanie, które wykonuje się zazwyczaj między 10 a 12 tygodniem ciąży. Dzięki niej możliwe jest stosunkowo wczesne wykrycie chorób płodu, w tym niedokrwistości, zwłóknień torbielowatych, zespołu Downa i Tay-Sachsa i talasemii. Stosowana jest w przypadku zbyt małej ilości płynu owodniowego powodującej niemożliwość wykonania amniopunkcji.
Podczas biopsji kosmówki przez powłoki brzuszne bądź od strony pochwy i szyjki macicy zostaje pobrany niewielki fragment kosmówki. Badanie pozwala wykryć różne wady płodu z wyjątkiem wad rozwojowych jego cewy nerwowej.
Analiza otrzymanego materiału możliwa jest już w ciągu doby od pobrania materiału, jednak czas oczekiwania na dokładniejsze rezultaty wynosi ok. 2 tygodni. Badanie nie jest całkowicie bezbolesne. W przypadku pobrania materiału przez szyjkę długa rurka wprowadzana jest do macicy przez pochwę i z pomocą USG lekarz pobiera próbkę, umieszczając rurkę między wyściółką macicy a kosmówką i odcinając kosmki. Biopsja przez brzuch polega na wprowadzeniu igły w brzeg łożyska, wsunięciu węższej igły w igłę prowadzącą i pobraniu komórek poprzez jej przesuwanie.
Zabieg może zwiększyć ryzyko poronienia o 1–2 %. Wśród możliwych powikłań wyróżnia się także krwawienia z pochwy, infekcje i deformacje kończyn.
Odklejenie kosmówki
Odklejenie kosmówki jest tożsame z odklejeniem łożyska – największym zagrożeniem ciąży. Kiedy pojawi się ten niebezpieczny stan, kobieta doznaje nagłego, silnego bólu. Czasami występuje także krwawienie z dróg rodnych. W takim przypadku należy niezwłocznie udać się do lekarza prowadzącego, ponieważ odklejenie kosmówki zagraża życiu matki i dziecka.
Kiedy łożysko odkleja się nieznacznie, powinno pomóc kilkudniowe pozostanie w łóżku, jednak w przypadku nasilonych objawów wskazane jest pozostanie w szpitalu aż do rozwiązania – może być wskazane cesarskie cięcie. Tam, gdzie odkleja się kosmówka, pojawiają się zmiany naczyniowe i może również dojść do krwotoku.
Odklejenie kosmówki na dużej powierzchni skutkuje obumarciem płodu na skutek niedotlenienia. Występują także zaburzenia krzepnięcia u matki oraz wstrząs. Krwotok również może spowodować śmierć płodu. Odklejenie kosmówki na niewielkiej powierzchni ściany macicy grozi krwiakiem, który przyczynia się do niedokrwistości matki i dziecka.
Wśród przyczyn odklejenia kosmówki wymienia się głównie wiek przyszłej matki. U kobiet powyżej 35 roku życia zagrożenie jest największe. Inne czynniki ryzyka to palenie papierosów, kłopoty z nadciśnieniem bądź dokonana w przeszłości aborcja. Urazy brzucha w zaawansowanej ciąży również mogą przyczynić się do odklejenia kosmówki.
Rak kosmówki
Kosmówczak, czyli nowotwór kosmówki, najczęściej rozwija się w macicy w czasie ciąży. Może pojawić się po poronieniu lub aborcji, a największe statystyczne szanse jego wystąpienia mają kobiety poniżej 20 i powyżej 40 roku życia.
Wśród objawów raka kosmówki najpopularniejsze to krwawienie lub plamienie z dróg rodnych i powiększona macica. W celu postawienia diagnozy wykonuje się przezpochwowe USG i pobierany jest fragment guza do badania. Oznacza się też laboratoryjnie stężenie gonadotropiny kosmówkowej (hCG).
Rak kosmówki leczony jest chemioterapią. W przypadku przerzutów niezbędna jest również radioterapia. Obfite krwawienia z dróg rodnych w przebiegu choroby są wskazaniem do operacji.
