Próchnica zębów jest chorobą jamy ustnej spowodowaną przez bakterie obecne na tkankach twardych zęba. Toksyny wydzielane przez drobnoustroje prowadzą do stopniowej demineralizacji szkliwa, a następnie nieodwracalnego uszkodzenia zębiny i miazgi. Przyczyną choroby jest nieprawidłowa higiena, dieta bogata w cukry, a także niedobór substancji odżywczych takich jak wapń, fosfor i witaminy.
Jak zapobiec próchnicy zębów u dorosłych?
Próchnica zębów może dotknąć osoby w każdym wieku, także niemowlęta. Jest to jedna z najczęstszych chorób jamy ustnej. Szacuje się, że cierpi na nią aż 90% polskiego społeczeństwa, przez co zyskała miano epidemii. Jednym z głównych zadań ochrony zdrowia jest uświadamianie pacjentów, jak zapobiegać próchnicy.
Próchnica zębów u dorosłych może mieć postać ostrą i rozwijać się w szybkim tempie lub przewlekłą, która charakteryzuje się długotrwałym postępem choroby. Działania profilaktyczne niedopuszczające do wystąpienia schorzenia należy podjąć jeszcze przed wystąpieniem pierwszych objawów.
Odpowiedź na pytanie, jak zapobiec próchnicy, jest prosta. Najważniejsza jest odpowiednia higiena jamy ustnej, dzięki której likwidowane są bakterie z płytki nazębnej, a także te bytujące na dziąsłach, języku i wewnętrznej stronie policzków. Zęby trzeba szczotkować przynajmniej dwa razy dziennie, chociaż dobrze jest robić to po każdym posiłku. Dodatkowo zalecane jest stosowanie nici dentystycznej oraz płynu do płukania jamy ustnej.
Zapobieganie próchnicy u dorosłych to także regularne wizyty kontrolne w poradni stomatologicznej. Do dentysty należy chodzić raz na pół roku lub częściej, jeżeli pojawi się ból lub inne dolegliwości. Nie wolno zwlekać z leczeniem, ponieważ każdy ubytek sprzyja namnażaniu się bakterii. W zależności od potrzeby wskazane jest poddawanie się profesjonalnym zabiegom oczyszczania zębów z płytki nazębnej i kamienia nazębnego.
Istotny jest również sposób odżywiania. Z jadłospisu należy wyeliminować produkty zawierające dużą ilość cukru, ponieważ rozkłada się on w jamie ustnej i jest pożywką dla bytujących tam bakterii. Zamiast słodzonych i gazowanych napojów lepiej pić wodę mineralną. Warto spożywać produkty bogate w wapń, fosfor i magnez – przede wszystkim świeże warzywa, owoce, orzechy, ryby i nabiał. Konieczne jest także zaprzestanie palenia tytoniu.
Zapobieganie próchnicy u dzieci
Zapobieganie próchnicy u dzieci powinno rozpocząć się już w okresie niemowlęcym, zanim pojawią się pierwsze mleczaki. Jest to istotne, ponieważ bakterie mogą uszkodzić zalążki zębów. W tym celu:
- należy podawać dziecku butelkę lub pierś tylko w porze karmienia;
- nie można zostawiać maluchowi butelki z mlekiem lub słodkim napojem na noc;
- nie należy oblizywać smoczka niemowlęcia przed podaniem (bakterie z jamy ustnej rodzica przenoszą się na dziecko);
- warto podawać do picia tylko niesłodzoną wodę;
- przed 12 miesiącem życia zaleca się zrezygnować z butelki;
- trzeba pielęgnować jamę ustną niemowlęcia i dbać o jej higienę specjalną szczoteczką lub przecierać dziąsła gazą nasączoną wodą.
U dzieci starszych konieczne jest dbanie o prawidłową higienę jamy ustnej (szczotkowanie i stosowanie nici dentystycznej) i leczenie zepsutych zębów mlecznych. Do stomatologa należy zgłaszać się regularnie, a także stosować zabiegi takie jak fluoryzacja.
Zapobieganie próchnicy u dzieci to także przestrzeganie zaleceń dietetycznych. Niekorzystna jest obecność słodyczy i pokarmów z dużą ilością cukru, a także tych o lepkiej konsystencji. Z jadłospisu konieczne jest wyeliminowanie także fast foodów i żywności przetworzonej, ponieważ zawarte w niej substancje szkodzą szkliwu. Zamiast nich dziecku można podać świeże warzywa i owoce. Należy także ograniczyć przekąski między posiłkami.
Zobacz film: Próchnica
Dlaczego regularne mycie zębów zapobiega próchnicy?
Regularne mycie zębów zapobiega próchnicy, ponieważ substancje zawarte w paście eliminują drobnoustroje znajdujące się w jamie ustnej. Dodatkowo jeden ze składników – fluor – chroni szkliwo przed szkodliwym działaniem toksyn i kwasów produkowanych przez patogeny. Szczotkowanie usuwa także zalegające resztki pokarmu, które są pożywką dla bakterii.
Co zrobić, kiedy pojawią się pierwsze objawy próchnicy?
Kiedy pojawią się pierwsze objawy próchnicy, należy zgłosić się do poradni stomatologicznej. Lekarz dentysta dokładnie obejrzy i oceni stan jamy ustnej oraz zadecyduje o ewentualnej terapii, dostosowanej do stopnia zaawansowania choroby. Leczenie próchnicy ma na celu uratowanie zęba i zapobieganie dalszemu rozwojowi procesów patologicznych.
Bibliografia:
1. A. Stodolak, A. Fuglewicz, Zapobieganie próchnicy zębów u dzieci i młodzieży oraz promocja zdrowia jamy ustnej – rola pracowników służby zdrowia, [w:] „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu”, 2014, t. 20, Nr 1, s. 76–81.
