U dzieci w pierwszych trzech miesiącach życia zapalenie płuc występuje zwykle po zarażeniu bakteriami od matki podczas porodu (zwykle gronkowcem, paciorkowcem, w tym pneumokokami). U dzieci do 5. roku życia najczęstszą przyczyną zapalenia płuc jest infekcja wirusowa. Inne powody wystąpienia zapalenia płuc to m.in. zachłyśnięcie, infekcja układu oddechowego, np. oskrzeli, wady wrodzone układu oddechowego i układu krążenia oraz bierne palenie i mukowiscydoza.
Objawy zapalenia płuc u dzieci i zapalenie płuc bezobjawowe
Bezobjawowe zapalenie płuc u dzieci jest trudne w rozpoznaniu, ponieważ nie powoduje żadnych dolegliwości lub symptomy występują pojedynczo i nie są nasilone, łatwo je więc zbagatelizować. U niemowlaka zapalenie płuc bez gorączki i ze słabymi objawami można wykryć dzięki zdjęciu rentgenowskiemu klatki piersiowej. Trudne jest rozpoznanie choroby w inny sposób.Objawy zapalenia płuc u dzieci zależą od przyczyny stanu zapalnego. Wirusowe zapalenie płuc u dzieci (przeważnie do 5. roku życia) może powodować:
- suchy kaszel,
- trudności w oddychaniu,
- ból w klatce piersiowej,
- brak apetytu,
- apatię,
- osłabienie,
- niepokój.
To zapalenie płuc bez gorączki, za to z możliwością wystąpienia sinicy (wywołanej niedotlenieniem organizmu przez trudności w oddychaniu), a także nagłych ataków duszności i bezdechów.
Wirusowe zapalenie płuc najczęściej wywołują rynowirusy, wirus grypy, adenowirusy, RSV (należący do rodziny Paramyxoviridae, rodzaju Pneumovirus) i koronawirusy.
Bakteryjne zapalenie płuc u dzieci daje bardziej wyraziste objawy, możliwa jest ostra reakcja organizmu na zakażenie bakteriami i wywołany przez nie stan zapalny. Mogą pojawić się dolegliwości, takie jak:
- gorączka – wzrost temperatury ciała powyżej 38 stopni Celsjusza,
-
dreszcze i pocenie – związane z gorączką,
- suchy kaszel, który może przechodzić w kaszel mokry, gdy pojawia się wydzielina zalegająca w drogach oddechowych i jest odkrztuszana,
- duszność,
- ból w klatce piersiowej,
- osłabienie,
- brak apetytu,
- szmery w płucach.
Zachłystowe zapalenie płuc to także odmiana bakteryjnego zapalenia płuc u dzieci. Stan zapalny wywołują bakterie tlenowe lub beztlenowe, które rozwijają się w drogach oddechowych, w których na skutek zachłyśnięcia znalazły się fragmenty treści żołądkowej. U dzieci zachłystowe zapalenie płuc może być spowodowane m.in. porażeniem mózgowym, refluksem żołądkowo-przełykowym i upośledzeniem odruchu kaszlowego (częste u wcześniaków). Poza wymienionymi objawami mogą wystąpić też chrypka i świszczący oddech.
Objawy zapalenia płuc u niemowlaka w infekcji grzybiczej są podobne do symptomów zapalenia bakteryjnego. Mogą występować dolegliwości, takie jak:
- przyspieszenie oddechu,
- narastająca duszność,
- brak apetytu,
- osłabienie,
- apatia,
- podwyższone ciśnienie krwi,
- gorączka,
- suchy kaszel,
- czasem niedotlenienie objawiające się zasinieniem w okolicach ust i paluszków.
Za wystąpienie grzybiczego zapalenia płuc u niemowlaka najczęściej odpowiedzialny jest Pneumocystis jiroveci.
Atypowe zapalenie płuc u dzieci i młodzieży wywołuje bakteria Mycoplasma pneumoniae. Objawy mogą powoli narastać, a zwykle są to:
- suchy kaszel,
- podwyższenie temperatury ciała,
- ból gardła,
- bóle głowy,
- nudności i wymioty,
- czasem powiększenie węzłów chłonnych i bóle stawów,
- niekiedy wysypka skórna.
W przebiegu choroby występuje też świszczący oddech.
Zapalenie płuc u dzieci: leczenie szpitalne i domowe
Leczenie szpitalne zapalenia płuc u dzieci standardowo stosuje się u noworodków, niemowląt, a także u starszych dzieci, jeśli choroba ma ciążki przebieg lub występują trudności w oddychaniu. Leczenie opiera się na eliminacji przyczyn i łagodzeniu objawów.
Bakteryjne i zachłystowe zapalenie płuc leczy się antybiotykami. W tym drugim rodzaju konieczne jest także usunięcie treści żołądka z oskrzelików. Wirusowe zapalenie płuc polega głównie na łagodzeniu objawów – obniżaniu gorączki i ułatwianiu odksztuszania zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny, we wczesnym stadium można zastosować również leki przeciwwirusowe.
Leczenie w domu zapalenia płuc u dziecka polega przede wszystkim na stosowaniu zaleconych przez lekarza środków, zapewnianiu dziecku komfortu i umożliwienie mu rekonwalescencji. Warto zadbać o regularne wietrzenie pokoju dziecka, nawilżanie powietrza w tym pomieszczeniu, a także o lekkostrawną dietę malca i odpowiednie nawadnianie.
Podczas domowego leczenia zalecana jest pozycja półleżąca dla dziecka, ponieważ pozwala ona na łatwiejszą ewakuację zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny.
