Zapalenie opłucnej może powstać w wyniku zapalenia płuc, po operacji klatki piersiowej lub wskutek gruźlicy. Nieleczona choroba prowadzi do pojawienia się serca płucnego, czyli przerostu mięśnia prawej komory. Innymi powikłaniami są niewydolność oddechowa, a nawet śmierć.
Zapalenie opłucnej jest chorobą, podczas której w jamie opłucnej może gromadzić się płyn. Skutkiem tego jest zaburzenie prawidłowej ruchomości klatki piersiowej albo utrudnienie rozprężania płuca. Schorzenie może doprowadzić do niewydolności układu oddechowo-krążeniowego.
Zapalenie opłucnej rozwija się w czterech etapach. Pierwszy – suchy lub włóknikowy – zachodzi na dwa sposoby – albo cofa się, albo zamienia w zapalenie wysiękowe. Drugi – wysiękowy – pojawia się wówczas, gdy w jamie opłucnej znajduje się duża ilość płynu wysiękowego. Trzeci etap – wysiękowy ropny – następuje w czasie zakażenia płynu wysiękowego. Ostatnią fazą jest zapalenie wysiękowe krwotoczne.
Zapalenie opłucnej jest chorobą uniemożliwiającą prawidłowe ruchy klatki piersiowej, co znacznie utrudnia funkcjonowanie. Jama opłucna jest wąską szczeliną, umiejscowioną między opłucną płucną oraz opłucną ścienną. Wypełnia ją mała ilość płynu surowiczego. Dzięki temu ocierające się o siebie blaszki opłucnej są nawilżane. Górną część jamy opłucnej stanowi zamknięta klatka piersiowa razem z żebrami. Natomiast od dołu umiejscowiona jest przepona.
Przyczyny zapalenia opłucnej
Przyczyny zapalenia opłucnej mogą być bardzo zróżnicowane. Wśród nich wyróżnia się te powodujące postać pierwotną, jak i wtórną choroby. Powody mające charakter pierwotny wiążą się ze stanem zapalnym, który dzięki wyizolowaniu atakuje jedynie opłucną. Lekarze twierdzą, że najczęstszymi przyczynami pierwotnego zapalenia opłucnej są choroby, takie jak gruźlica czy narastanie dużej ilości płynu opłucnowego (wówczas występuje wysiękowe zapalenie opłucnej).
W przypadku wtórnej postaci choroby są to najczęściej: zapalenie płuc, nowotwory czy zatorowość płucna. Ponadto w tej sytuacji proces zapalny nie dotyka jedynie opłucnej, ale także sąsiednich narządów. Wtórne zapalenie opłucnej może być też wynikiem niewydolności serca, wątroby albo nerek, zapalenia trzustki, zaburzeń endokrynologicznych czy chorób przewodu pokarmowego. Dodatkowo do jej powstania mogą przyczyniać się urazy klatki piersiowej, w tym złamania żeber.
Zapalenie opłucnej – objawy
Zapalenie opłucnej przejawia się charakterystycznymi symptomami. Na początku rozwoju choroby pojawia się kłujący ból w klatce piersiowej.. Ból nasila się przy oddechu lub wstrząsach klatki piersiowej – kichaniu, kaszlu, skakaniu bądź ćwiczeniach fizycznych. Zanika w momentach wstrzymania oddechu oraz podczas leżenia na objętej schorzeniem stronie. Dodatkowo zapaleniu opłucnej towarzyszy suchy kaszel, gorączka lub stany podgorączkowe. Podczas produkcji większej ilości płynu często pojawia się duszność. Oddech przyspiesza i jest znacznie płytszy.
Jak leczyć zapalenie opłucnej?
W wielu przypadkach badania osłuchowe i obrazowe są wystarczające do stwierdzenia zapalenia opłucnej. Jednak lekarz przy podejrzeniu może zlecić wykonanie kilka weryfikujących badań. Wśród nich są: analiza krwi, badania przeprowadzone stetoskopem oraz RTG klatki piersiowej. W razie potrzeby specjalista może skierować chorego na tomografię komputerową oraz USG. Niekiedy w celu potwierdzenia diagnozy konieczne może być wykonanie punkcji jamy opłucnej.
Leczenie zapalenia opłucnej jest uzależnione od tego, jakie przyczyny spowodowały zainfekowanie organizmu. Najpierw podejmuje się działania w celu usunięcia choroby, która przyczyniła się do powstania stanu zapalnego. Co więcej, gdy zgromadzi się duża ilość płynu w jamie opłucnej, lekarz zaleca zastosowanie jego drenażu
Pacjent powinien układać się na zdrowym bok, jednocześnie mając umieszczony wałek tuż pod klatką piersiową. Lekarze zalecają także ćwiczenia oddechowe w celu koordynowania ruchów klaki piersiowej.
Leczenie zapalenia opłucnej musi być prowadzone pod ścisłą kontrolą lekarza. Jest ono zróżnicowane w zależności od poziomu zaawansowania infekcji. Profilaktyka opiera się przede wszystkim na antybiotykoterapii ogólnoustrojowej. Większość leków wykazuje szczególną możliwość penetracji płynu opłucnego.
Jeżeli w płynie lekarz wykryje bakterie, to może zalecić leczenie celowane, które jest ustalane na podstawie wrażliwości drobnoustrojów na dany antybiotyk. W niektórych przypadkach potrzebne jest zastosowanie leków fibrynolitycznych, szczególnie podczas zakażenia.
Jeżeli żadna z metod nie przynosi oczekiwanych efektów, należy zastanowić się nad operacją, gdyż może się ona okazać jedynym sposobem na wyleczenie.
