Pacjent przygotowujący się do badania EUS powinien pozostawać na czczo przez 8 godzin i odstawić ewentualne leki przeciwzakrzepowe przy planowanym wykonaniu biopsji igłowej patologicznej zmiany. EUS zwykle przeprowadza się w krótkim, płytkim znieczuleniu ogólnym.
Na czym polega badanie EUS?
Badanie EUS (ultrasonografia endoskopowa, inaczej nazywana endosonografią) to obrazowa metoda diagnostyczna, nadal nie często wykorzystywana w praktyce klinicznej. Endosonografia polega na wykonaniu badania ultrasonograficznego, w którym sonda, umieszczona na końcu giętkiego endoskopu, znajduje się wewnątrz przewodu pokarmowego. Echoendoskop z głowicą ultradźwiękową ma także kanał boczny, zakończony igłą biopsyjną, którą wykonywane są nakłucia patologicznych zmian, wykrytych podczas badania. Materiał komórkowy pobrany igłą (podczas biopsji cienkoigłowej) poddawany jest badaniu cytologicznemu. W rzadkich przypadkach pobrany może być także fragment narządu do histopatologii.
EUS służy jako narzędzie pomocnicze. Może być wykorzystywane w celu zobrazowania różnych narządów poddawanych zabiegom leczniczym, np. przy drenażu dróg żółciowych, zbiorników płynowych powstałych w ostrym zapaleniu trzustki oraz przy neurolizie (zniszczeniu włókien nerwowych) splotu trzewnego.
Cena badania EUS waha się w granicach 1000–2000 złotych (z biopsją).
Jakie są wskazania do EUS?
Badanie EUS wykonywane jest w celu przeprowadzenia dokładnej diagnostyki zmian w ścianie przewodu pokarmowego oraz uwidocznienia narządów znajdujących się w jego pobliżu. Ze względu na lokalizację najlepiej obrazowane są trzustka oraz drogi żółciowe.
Wskazaniem do wykonania EUS trzustki z biopsją zmian są: podejrzenie guza nowotworowego, określenie przyczyny ostrego zapalenia oraz diagnostyka torbieli w przewlekłym zapaleniu trzustki. W chorobach zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych badanie ma na celu potwierdzenie kamicy żółciowej, wykrycie guza nowotworowego oraz wyjaśnienie przyczyny żółtaczki mechanicznej. EUS stosuje się również do oceny zaawansowania raka przełyku, żołądka, odbytnicy oraz chłoniaka żołądka. Możliwe jest także zobrazowanie nowotworowych guzów podśluzówkowych i śródściennych układu pokarmowego.
Na czym polega przygotowanie do EUS? Przebieg badania
EUS przeprowadzane jest w pracowni zajmującej się wykonywaniem badań endoskopowych. Po każdym zabiegu endoskopy są dezynfekowane. Do biopsji cienkoigłowej używa się jednorazowych igieł.
Przed badania EUS z biopsją wykonuje się analizy laboratoryjne krwi – określana jest grupa krwi, liczba płytek oraz wskaźnik INR (diagnozujący stan układu krzepnięcia). Jeżeli pacjent ma mieć wykonaną biopsję igłową, a przewlekle stosuje leki przeciwzakrzepowe, takie jak antagoniści witaminy K (acenokumarol, warfaryna) lub kwas acetylosalicylowy (aspiryna), zobowiązany jest odstawić je na mniej więcej tydzień przed badaniem.
Przygotowanie do EUS polega głównie na powstrzymaniu się od spożywania pokarmów oraz płynów. Należy pozostać na czczo przez 6 godzin oraz nie przyjmować płynów przez 4 godziny. W przypadku badania dolnego odcinka przewodu pokarmowego (esicy i odbytnicy) wskazane jest wykonanie wlewki oczyszczającej.
Badanie EUS zwykle przeprowadza się w krótkotrwałej sedacji – takie znieczulenie pozwala na zmniejszenie napięcia i niepokoju pacjenta. Do planowanego EUS z biopsją igłową pacjent wprowadzany jest w stan głębokiej sedacji, co prowadzi do ograniczenia świadomości i zmniejszenia wrażliwości na bodźce bólowe. Po badaniu EUS przeprowadzonym w znieczuleniu niewskazane jest prowadzenie samochodu przez dobę.
Endoskop wprowadza się przez jamę ustną do dalszych części przewodu pokarmowego pod kontrolą wyświetlanego na monitorze obrazu pochodzącego z kamery endoskopu. Po zobrazowaniu patologicznej zmiany głowicę echoendoskopu zbliża się do niej i wykonuje się badanie ultrasonograficzne – określany jest wymiar nacieku, jego budowa, echogeniczność oraz sprawdzane są granice i ewentualne zmiany w strukturach sąsiednich. Trzon i ogon trzustki uwidaczniane są w badaniu EUS za pomocą sondy umieszczonej wewnątrz żołądka, natomiast głowa trzustki oraz drogi żółciowe zewnątrzwątrobowe obrazowane są z dwunastnicy. Po wykryciu nieprawidłowości w badanych narządach wykonywane jest nakłucie zmian za pomocą igły biopsyjnej umieszczanej w kanale endoskopu.
Antybiotyki nie są rutynowo stosowane podczas ultrasonografii endoskopowej. Zaleca się je wyłącznie w przypadku EUS z biopsją torbieli wypełnionej płynem, np. w trzustce.
Jak jest zbudowany układ pokarmowy?
Bibliografia:
1. Szczeklik A., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2016.
