Sonda Sengstakena-Blakemore’a zbudowana jest z dwóch balonów – przełykowego oraz żołądkowego, wypełnionych powietrzem. Zakładana jest przez nos lub jamę ustną podczas zgłębnikowania żołądka. Zapewnia mechaniczny ucisk miejsc krwawiących. Przy dłuższym pozostawieniu zgłębnika Sengstakena-Blakemore’a istnieje ryzyko powstania odleżyn.
Zobacz także:
Jelito kręte – charakterystyka chorób i sposoby ich leczenia
Jak długo można przebywać na zwolnieniu lekarskim?
Płukanie żołądka – wskazania do przeprowadzenia i przebieg zabiegu
Co to jest sonda Sengstakena-Blakemore’a i kiedy się ją zakłada?
Sonda (zgłębnik) Sengstakena-Blakemore’a jest stosowana w celu doraźnego opanowania krwawienia z żylaków przełyku. Są one powikłaniem wieloletniej marskości wątroby, która charakteryzuje się stopniowym włóknieniem komórek wątrobowych, co prowadzi do ich niewydolności i zaburzeń czynności narządu. Marskość wątroby spowodowana jest najczęściej nadużywaniem alkoholu oraz przewlekłymi zapaleniami wątroby typu B i C. Głównymi objawami marskości wątroby są: osłabienie, wyniszczenie, żółtaczka, zmiany skórne, zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, krwiotwórczego oraz rozrodczego. Do najważniejszych powikłań marskości wątroby należą: wodobrzusze, krwawienie z przewodu pokarmowego (w tym z żylaków przełyku oraz z żołądka) oraz encefalopatia wątrobowa.
Żylaki przełyku to poszerzone żyły występujące na całej długości przełyku. Pojawiają się jako następstwo nadciśnienia wrotnego spowodowanego marskością – w chorobie tej postępujące włóknienie miąższu wątroby uniemożliwia prawidłowe krążenie w niej krwi. Zwiększenie oporu w żyle wrotnej prowadzi do rozwoju krążenia obocznego – następuje przeciążenie m.in. żylnego splotu wrotno-żołądkowo-przełykowego krwią niemogącą przepłynąć przez wątrobę. Poszerzone żyły splotu objawiają się w gastroskopii jako żylaki przełyku oraz żołądka. Często ich pierwszym i najgroźniejszym powikłaniem jest krwawienie – pacjenci oddają wówczas smoliste stolce oraz wymiotują żywoczerwoną krwią. Krwotok z żylaków przełyku często przebiega w sposób gwałtowny, w krótkim czasie prowadzi do pogorszenia stanu klinicznego chorego (rozwinięcia się wstrząsu hipowolemicznego z powodu wykrwawienia).
Doraźne leczenie krwawienia z pękniętych żylaków przełyku po wykonaniu badania endoskopowego obejmuje działanie resuscytacyjne, przetaczanie krystaloidów oraz dożylne podawanie leków obniżających ciśnienie wrotne (terlipresyny, somatostatyny). Następnie przeprowadzane są endoskopowe próby zatrzymywania krwawienia – ostrzykiwanie wybranych miejsc lekami obkurczającymi naczynia, elektrokoagulacja oraz zakładanie opasek na krwawiące naczynia. Po niepowodzeniu tych działań możliwe jest założenie pacjentowi na 24 godziny sondy Sengstakena-Blakemore’a.
W przypadku rozpoznania żylaków przełyku konieczna jest ich profilaktyka, zarówno pierwotna, jak i wtórna – zalecane są doustne leki (beta-blokery) oraz operacyjne wytworzenie przezżylnego śródwątrobowego zespolenia wrotno-systemowego (TIPS).
Jak przebiega zakładanie sondy Sengstakena-Blakemore’a?
Sonda Sengstakena-Blakemore’a, jak już wspomniano, może być założona pacjentowi maksymalnie na dobę z powodu możliwości rozwoju odleżyn na delikatnej błonie śluzowej przełyku oraz żołądka. Zgłębnik składa się z giętkiej rurki oraz dwóch balonów – przełykowego oraz żołądkowego. W pierwszym etapie przeprowadzane jest zgłębnikowanie żołądka – sonda wprowadzana jest przez jamę ustną lub jamę nosową. Po umieszczeniu sondy dożołądkowej i ustawieniu balonów na odpowiednich wysokościach następuje wypełnienie obu balonów powietrzem. Docelowe ciśnienie w balonach powinno wynosić 30–50 mmHg. Końcówka zgłębnika, znajdująca się poza pacjentem, zakończona jest linką, na której zawieszony jest ciężarek o wadze do 500 g. Linka zwykle zawieszana jest nad pacjentem – mocowana do ramy łóżka tak, by zapewnić stałe napięcie linki i utrzymać cały zgłębnik nieruchomo. Zgłębnik Sengstakena-Blakemore’a umożliwia także odsysanie śliny, treści żołądkowej oraz krwi.
Do możliwych powikłań sondy Sengstakena-Blakemore’a należą: odleżyny na śluzówce, przemieszczenie się balonów lub perforacja ściany przełyku albo żołądka. Niestety u ponad połowy chorych po usunięciu zgłębnika odnotowuje się nawrót krwawienia.
Jak zbudowany jest układ pokarmowy?
Bibliografia:
1. Szczeklik A., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2016.
